Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 21

[p. 376]

Kindje (in memoriam)
door Anna van Gogh-Kaulbach.

Het springtouw draaide, en de kleine meisjes, die nauwelijks de kunst verstonden, waagden zich in de bocht.

Zij was de vlugste: het ranke lijfje wiegde vóór den sprong een oogenblik mee met het zwaaiende touw, dan repten zich de voetjes, en licht hupten ze, onvermoeid.

Het hoofdje hield ze strak-rechtop; de zijige blonde haren, spinrag-fijn, dansten om het warm-blozende gezichtje, de rokjes waaierden uit boven de gebogen knietjes.... dan, licht, was zij de bocht uit, wachtte in de rij, tot het weer haar beurt zou zijn.

Met klare, blinkende oogen volgde zij de sprongen van de anderen, het mondje iets open in de spanning van hare aandacht, tot plots, als een plomper vriendinnetje onhandigen sprong maakte, haar lach opschaterde, helder en overmoedig van jolijt.

Ze wist niet van ophouden, rustte eerst, als ouderen het geboden, omdat zij te moe zou worden.

Dan, dadelijk, roesden door haar hoofdje plannen voor nieuw spel: verstoppertje, waar ze van hield, omdat haar tenger lijfje zich bergen kon in enge hoekjes; of ‘moedertje’, waarbij ze zich verinnigde tot de argelooze teederheid van een sprookjesmoedertje. Werd haar de rol van kind toebedeeld, dan was ze dartel en vol onverwachte grappen, als een geestige kabouter.

In ieder spel leefde heel haar geest mede; hare fantasie tooverde iedere verbeelding om tot levende realiteit, die alle mogelijkheden omvatte. Geen behoefte had ze daarbij aan reëele dingen: poppen lieten haar onverschillig, waar ze in verbeelding zich een levend kindje schiep, dat bewegelijk was en antwoordde op haar vragen, en meeging, waarheen zij wilde.

Als heel klein kindje al zocht ze avontuurtjes: een verboden uitstapje buiten den tuin, een tocht naar de school van de oudere broertjes, die bij 't buiten komen met verbazing Zus op hen vonden wachten. Dan sprankelden hare oogen van genot, geluk om haar durven, en de beknorring thuis verdroeg ze met een lachje, omdat de tocht zoo ‘echt’ was geweest.

Als geen avontuurtjes te beleven waren, schiep hare verbeelding ze; de broers luisterden naar haar vertellen, tot ze begrepen, dat het verhaal een verzinsel was: dan beschimpten ze Zus om haar leugentje, maar zij had weer haar eigen, voldane lachje, als iemand, die een verborgen schat bezit.

Doch hare fantasie verzwaarde ook kleine kind-verdrietelijkheden of nietige teleurstellingen tot groot verdriet, dat ze uitkrijschte in wilden huil; later was dat heftige verstild, stond ze in een hoekje te schreien met weinig tranen, maar met dieper leed, als een voorgevoel van groote-menschensmart.

Op school zat ze stil, met blinkende oogen te luisteren; niets liet ze zich ontgaan, en haar bezige hoofdje verwerkte en overdacht het gehoorde; thuis speelde zij schooltje met het jongere zusje en de vriendinnetjes: als een grappig dwergvrouwtje bootste zij stem en uiterlijk doen na van de onderwijzeres, trok haar bewegelijk kind-gezichtje in ouwelijk stijven plooi.

De tijd kwam, dat ze haar eerste boekje kon lezen, en begeerig vatte zij nu ook moeielijker boekjes aan, rustte niet, vóór zij ze lezen kon. Toch, nog liever was 't haar, dat moeder voorlas: onder 't luisteren naar sprookjes van de groote sprookjesvertellers verdiepten zich de glanzende oogen, en 't gezichtje wou zich wel bergen onder den blonden haarval. Want, waar het sprookje vertelde van treurige dingen, kwamen tranen haar in de oogen; om ze te verbergen, bang voor den spot van de broertjes, vertrok ze haar mondje tot den schijn van een lach, tot de lach overging in schreien, en ze haar hoofdje wegstopte in moeders arm.

Alleen wie dagelijks om haar heen waren,

[p. 377]

wisten hoe ze haakte naar liefkoozingen en innigheid; nooit naderde ze vreemden met streelende aanhaligheid, maar onverwachts kroop ze op moeders schoot, of nestelde zich in vaders arm, en fluisterde teedere kindwoordjes, grappige zelf-verzonnen naampjes, waar ze zachtjes om lachte.

En zooals ze weinig gul was met liefkoozingen, deed ze ook moeilijk afstand van speelgoed of lekkers; 't werd haar alles tot een schat, dien ze gierig verborg voor vreemde oogen en handen; als haar eigen lenige vingertjes er overheen wreven of er aan verschikten, scheen 't of het haar telkenmale opnieuw werd gegeven, en 't werd haar liever en liever. Lekkers hield zij zóó soms weken lang, en at het ten slotte op onder aandrang van de andere kinderen, die dat lange bewaren niet uit konden staan; maar het opeten gaf nooit het grootste genot.

Meest koos ze hare woorden fijn en precies, maar soms, in een overmoedige bui, bracht ze zware, jongensachtige uitdrukkingen te pas, en zoo dwaas en onwezenlijk klonken die uit den mond van het broze meisje, dat niemand bij 't hooren kon laten te lachen.

In zulke buien ook, uitgelaten van plaaglust, dolde ze door de kamer, licht en stoeierig als een vlinder in de zon; in 't voorbijgaan trok ze de broers aan hunne ooren, nam hun potlood weg of stootte ze, dat ze hun huiswerk bekrasten.... in de wilde jacht, die volgde, wist langen tijd haar lenig figuurtje te ontsnappen aan de grijpende jongensvuisten, tot ze eindelijk werd ingesloten en bebeukt door de jongenshanden. Dan huilde ze een oogenblikje luid-op, maar dadelijk dolde weer haar lach, ze huppelde om de tafel, daagde opnieuw uit.... tot ze plotseling op de knietjes viel bij het kleine broertje op den grond; de uitgelatenheid was verstild, heel haar wezen verinnigde zich tot moeder-teederheid, die met haar lieve koesterende woordjes het kleine ventje omstreelde; terwijl hare wangen nog gloeiden, hare handjes nog natrilden van het wilde dartelen, bouwde ze geduldig een toren van blokken, glimlachte wijs en goedig als broertje hem omgooide.

Geduldig en stil was ze ook bij kleine ongesteldheden, die haar soms in bed hielden; hare verbeeldingen, de kleurige bloesems van haar bezige geestje, vulden den tijd, dat ze alleen lag, en de glimlach, waarmee ze welkomde wie aan haar bedje kwam, scheen tegelijk kinderlijk-blij en wijs-berustend.

Toen ze zeven jaar was, greep haar de ziekte, die den dood meebracht. De eerste aanval streek licht en voorbijgaand over haar heen, als een windvlaag, die even de bloemen doet buigen; tevreden lag ze in haar eigen witte bedje, luisterend naar moeders voorlezen, of spinnend aan hare kind-fantasieën, tot ze na een paar weken weer op mocht staan, en alles goed scheen en zonnig, heel den bloeienden zomer en den vroegen herfst.

Maar toen de gloeiende herfstkleuren verbleekten in het grauw van den winter, werd ze opnieuw gegrepen door de ziekte, zóó hevig, dat ze klagelijk kermde van pijn, en in den zwaren ziekenwagen werd weggereden naar het ziekenhuis.

Ze was niet bang, want moeder reed mee, en 't leek haar een voorrecht, dat bijzondere te beleven, in dien wagen te rijden, waar ze op straat dikwijls met de vriendinnetjes naar had staan kijken.

Het ziekenhuis, de omgeving van smart en dood, verschrikte haar niet, omdat ze er het donkere niet van wist: hare lichte kinderverbeelding raakte nimmer aan de duisternissen van levens, die vergingen in ziekte en dood, en haarzelve had nooit iemand kwaad gewild.

Met heldere, koortsgloeiende oogen, haar eigen voldane lachje om den mond, nam ze de operatiekamer op: de rij witte kommen, de blinkende instrumenten, de druk heen en weer loopende zusters; even lachte ze hardop om de lange, witte doktersjassen.... gek was dat, die groote mannen met nachtponnen aan! Dat zou ze moeder vertellen, strakjes of morgen....

[p. 378]

Langzaam bedwelmde haar de narcose.

Nog twee dagen lag haar broze lichaampje, schijnbaar genezend, in het wijde gasthuisbed; ze was rustig, en scheen heel tevreden, maar innerlijk reikte haar verlangen naar de bezoeken van vader en moeder, en naar het kleine broertje thuis, dat nog maar enkele stamelende woordjes kon zeggen, niet eens haar naam. Maar broertje mocht de eerste dagen niet komen, dat wist ze; moeder zat tweemaal daags bij haar, moest dan voorlezen uit de bekende boekjes van thuis, en beloven, nieuwe mee te zullen brengen.

's Avonds, vóór ze insliep, kwam vader nog, en vertelde grapjes van de broertjes en het zusje thuis, noemde haar bij de dwaze naampjes, die voor haar alleen waren. Voor de anderen had vader immers andere namen.

Maar den tweeden avond riep het lachen een trek van pijn op haar smalle gezichtje, en hare oogen schenen verdoft, moe.

Den morgen daarop was plotseling het bezige geestje gebluscht, als knapte de tengere levensdraad het eerst, waar hij het fijnst was en 't strakst gespannen; het lichaampje verrichtte nog zijne onbewuste functiën, doch het klare bewustzijn en de tooverende verbeelding lagen gedoofd.

De witte leden dekten de oogen, en het gezichtje, niet langer bezield door den fijnspinnenden geest, scheen verouwelijkt en vergroofd.

Mannen van wetenschap groepten om het bed, zoekend, en lang sprekend in geleerde termen; de ouders staarden in angstige spanning, en zochten vergeefs het woord, waarmee zij hun kindje konden bereiken.

Vreemde gedachten kwamen en gingen in de lange dagen, en de lange, doorwaakte nachten, die eindeloos donkere dagen schenen; vragen, wat daar gebeurde met hun kindje, dat nog leefde, maar gevoelloos was en zonder bewustzijn, als een doode. Was werkelijk het bewustzijn vernietigd, of weefde mogelijk in geheime diepte, aan de bron van het leven zelf, de geest nog zijne kleurige fantasieën?

Speelde niet achter dien schijnbaren dood, een droomleven zich af, fijn en schitterend als geslepen kristal, rijker in zich zelf, nu het contact met de buitenwereld was uitgeschakeld?

Eindelijk, na vele dagen, bezweek het lichaampje; zacht, onmerkbaar bijna, was de overgang: als een al zwakke hand, die zich opent, liet het leven haar los.

Over haar bogen zich vader en moeder met hunne smart van groote-menschen, die zwaar scheen naast de teerheid van het uitgebloeide leventje; eerst door de bloemen, waarmee ze haar bedje dekten, konden zij dat teere nader komen.

Onder witte bloemen werd ze uitgedragen, maar onder de bloemen dofte zwart, en zware koetsen volgden, met bedroefde menschen in donker-deftige kleedij.

Dat alles was wel heel geweldig bij zoo teederen bloesemval.

Na een paar dagen speelden de broertjes en 't jongere zusje met de vriendinnetjes van het gestorven kindje; hunne drukke stemmetjes kwetterden over haar, zooals ze meegespeeld had; ze deden de spelletjes van hare verbeelding, herdachten haar vlugheid in het touwtje springen en bal gooien.

Het was of ze haar weer in den kring haalden, of zij in hun midden toefde, en moeder, die het spel aanzag, voelde het gestorven kindje nader dan in de donkere, pijnlijke uren van zware droefheid en beklag van groote menschen.

De kinderen juichten, toen moeder in hun spel meedeed.