Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 18

[p. 130]

'n Poes!
Door W.G. van de Hulst.

't Was op een Zondagmorgen.

Langs 't oude, schunnige grachtje lag het vroege zonnelicht te droomen; over het drabbige water vloeide het in stille vroolijkheid: de rustvreugde van den vroegen morgen.

Het poesje, het kleine, blank-witte poesje had al lang heel stil gelegen op de warme vensterbank, twee hoog, met z'n kop moe op de naar binnen gevouwen poezelpootjes. De dommeloogjes knipperend tegen 't hel geglim van 't vensterraam in de zon.

Toen een groote bromvlieg tegen 't schitterglas opketste en gonzend in een hoek van de ruit bleef sirren.

't Poesje schrikte, - even; toen, met een plots opveeren van 't ranke lijf drukte het wild de mollige klauwtjes in het gladde glashoekje....

En in eens was het gebeurd.

't Poesje was gevallen uit de vensterbank, twee hoog....

Nog even opgevangen door 't slapperig zonneschermpje van 't snoepwinkeltje beneden, en met een buigend opzwaaien neergesmakt op de klinkersteenen.

't Was blijven liggen, roerloos.

't Poesje, 't witte, 't blank-witte poesje.

Als 'n mollig brokje bont lag het op de bruinig-grijze straatklinkers.

Zacht-zijïg glansde in 't licht het mooie vel: als sneeuwdons de helle lichtveeg over den rug, in de schaduw zacht-glimmend weggedoezeld de lam-liggende pooten.

't Dier bloedde... rood, hèl rood.

't Bloedde uit den bek: uit het lam-hangend kopje sijpte zacht een klein, dun straaltje bloed, heel langzaam met soms een voller schokgolfje van tusschen de halfgesloten lippen. Zoo vloeide het door tot een drillerig plasje, dat uitliep in 'n straatsteenvoeg en hoekig omboog bij 'n anderen klinker.

'n Paar dikke droppen bloed aan de snorharen en de eene pijngekromde poot krampig over den nog wat grijslichtende oogjes.

Bloederig 't tongpuntje, scheef uit den bek.

't Bloed sijpte, sijpte zacht: 't roode bloed van de witte poes....

Toen kwam hij nader, treuzelend: een helder Zondagsjongetje, drie, vier jaar oud, glunder in z'n strijk-stijve blouse, van onder hoekig-breed uit, en met te lange handboorden; z'n schreeuw-roode das hing scheef, met één punt tegen zijn schouder, opwuivend bij elken stap.

Hij slenterde zoo wat in 't stil-vroolijk vroegmorgenlicht, op z'n eentje blij met z'n Zondagscent en z'n mooie pak.

Z'n eene been op de straatsklinkers, z'n andere op de vuil-verbrokkelde stoepen, hinkelde hij verder; z'n armen breed-uit, bang voor zijn schoone, gesteven blouse....

Tot hij het poesje zag - opeens, met plotselinge schrikaandacht in z'n oogen.

Stil stond hij, trok zijn armen naar achteren met gebaar van vrees; wachtte....

Toen, langzaam, naderde hij, schichtig, voetje voor voetje, en op de snoepwinkelstoep bleef hij staan: in z'n oogen leefde de angstige belangstelling, zijn lijfje boog zich voorover, heel voorzichtig naar het bloedende dier, schrikkerig met een kleine booze vijandigheid in z'n gedoe.

Bang, kwam hij al nader: z'n tongpunt schuin tusschen de beraden lippen, z'n vuistjes geknepen op z'n rug.

Hij begon te durven... was altijd wel bang voor katten geweest, maar voelde nu, als 'n verheuging in zich, het machtelooze van dit dier; hij wachtte nog even, stond toen vlakbij het poesje. Langs z'n gezichtje toen glimpte het schrijnende wreede; door 'n booze vreugde van overmoed heen flitste de kwade haatgedachte... wild wreed gaf hij het dier een schop - toch met een schichtig-bang terugtrekken; holde toen op z'n nog wat kromme dikke beenen met groote schommelpassen weg; verschrikt door wat hij zelf deed, angstigweer om het verdere gebeuren, - keek toen om.

Het dierlijfje was wild opgeschokt en weer neergezakt, had zich slechts wat uitgebogen; pijnlijk kluwden de klauwtjes in een, een bloedgolfje bobbelde op.

En het jongetje wachtte, nieuwsgierig; be-

[p. 131]

gon toen weer voorzichtig te naderen, vreemdverwonderd om het nu weer beweeglooze van het dier.

Zachtkens begon z'n aandacht zich te verwijden. Het schrikkerig gevrees voor een plotseling opspringen van de kat week wel langzaam, - en in hem beefde, in 'n stijgende bekoring, het verlangen, om weer dicht bij het dier te komen, het aan te raken, dat griezelige te voelen in z'n vuisten, het te hebben in zijn macht; 'n kat, waarvoor hij nú niet meer bang was: de attractie, in eens te beheerschen het zoolang gevreesde....

Hij hurkte neer - op een afstand nog, in aandachtig gekijk; schuifelde weer wat nader, draalde....

Toen verzwakte z'n moedige beslistheid: in z'n strak staren kwam, langzaam, gepeins; hij zag nu niet meer alleen het machtelooze, ongevaarlijke van het dier, in hem drong zich het vaagbewuste van iets ergs, en 't wreede verzachtte, z'n willen neigde zachtkens tot vriendelijkheid.

Even nog in hem rilde na de vrees, hij wilde wegloopen, in eens weer, ver weg, zonder omzien....

Toch bleef hij, het gejaagde week.

Hij zag nu, duidelijker, het bloederig bekje van het dier, de star-lichtende oogjes en het soms krampig schokken van het lijfje; het stil druppen van het bloed.

Tot het jongetje kwam toen langzaam de vage indruk, van pijn; in het roode nú wist hij, was het pijnlijke; als van een bloedend vingertje of een stuk-gevallen knie, en zooals hij dan zijn eigen verdriet kende, voelde hij nu het lijden van dit dier.

Dit ver-innigde z'n belangstelling....

En in hem leefde op het medelijden, het warme, wijde, dat was als 'n blijde verruiming in hem, als een zachte vreugde.

Vèr was het wreede nu en het vijandige; in het kinderlijk intens mêegevoelen, neigde zijn zieltje naar het dier dat leed, en moest getroost worden.

Dit stille één worden was zijn blijheid: het vertrouwen groeide.

Vlak naast het poesje zat hij nu, en voorzichtig, met een wat schuwe terughoudendheid nog, raakte hij met z'n kleine vinger den rug van het katje aan, trok weer vlug terug, griezelig toch.

Maar weer boog hij zich voorover en dralend, in 'n starre aandacht-spanning, durfde hij nu met z'n eene vinger langs het mollige bont van het diertje te strijken, streelend; toen nog eens, beslister al....

‘Poes, poesie!... hè?’

‘Zoo-dan? hè?... poesie... poes!’

't Katje rilde; even schrok het jongetje.

‘Poes, poese-poes.... hè! hoor-es, ja? poesie!...’

‘Poes!’

Langs z'n gezichtje fronste ongeduld.... Poes s-s!...’

‘Ksss...! kat...! ksss...!

Z'n vinger duwde steviger 'n mollig kuiltje in het donzen kattevel. ‘Ksss...! Kat...!

Dan, teederder weer, begon z'n kleine hand het dier te streelen; even raakt de vingertop het bloederig bekje aan, nieuwsgierig, trekt bang in....

‘Poesie dan; hè poes!...’

‘Zoete poes, hoor! zoete poesie... ja! - Kom dan maar bij het joggie!...’

‘Kom dan!’ het vleistemmetje stroever weer.

‘Hoor nou-es.... Poe-oes-s-s...!’

En ongeduldig dan, grijpt hij het katje bij den staart en sjort het op, een paar steenen ver.., schrikt van al het bloed nu, dat in 'n breeden veeg over de klinkers rekt, en laat het dier los....

Het kattelijf krampt op, wringend; het kopje rekt, in doodstrijd spalken wijd-open de wild-angstige oogjes, de pootjes klauwen.

Dan ligt het weer stil, met zwaar-hijgende flanken, het staartje slap neer, lam, lang....

Hij was een eindje weggeloopen, het jongetje, beangst kwam hij nu weer terug. Even, door dit schrikken, schrijnde in hem op de oude haat, maar toen hij in de wanhoopwijde oogen zag en kende, intuïtief, het hevigsmartelijke, toen brak het groote medelijden uit; achter z'n oogen brandden tranen. Op z'n knieën viel hij bij het katje neer.

‘Poesie, hè, poesie!’ En in eens gilde hij, als om hulp, langs het Zondag-stille grachtje: ‘moeder!’.... keek niet op. wist niet eens, dat hij geroepen had.

‘Poes, zoete poes, hoor...!’

[p. 132]

‘Kom maar, hoor!’

In zijn willen was het stroeve niet meer. Er was 'n vlottende vreugde van volkomen overgave.

Hij was opgestaan, en dikstijf in z'n Zondagsche broek, bukte hij nu over het diertje heen, trachtte het toen op te beuren, tusschen z'n eene hand en z'n vuist, waarin hij z'n Zondagscent klemde....

't Ging niet; lam zeeg 't kattelijf weer neer.

Op z'n knieën schurkte het jongetje toen tot vlak naast de poes. Nu hield hij de hand met z'n cent vrij, schoof de andere over het rugje, tot diep onder het dier, sjorde het toen op, met 'n ruk, tegen z'n lijf, z'n knuistje krommend, diep in 't mollige vel.

‘Kom maar, hoor!’

‘Kom maar!’

Moeilijk stond hij op, zich steunend op z'n vuist met de Zondagscent, het dier stijf gedrukt tegen z'n kreukerig-opgeschorte blouse.

Even trilden de witte pootjes, kromden nog, als om steun, hingen toen lam.

Wat hooger schurkte 't jongetje de kat op; hij boog zich schuin voorover, trok 't dier over z'n heup, om 't makkelijker te dragen, sjouwde schommelend, op 'n drafje heen; naar huis.

't Staartpuntje van de kat sleepte tippend langs de straatsteenen, 't achterlijf hing naar omlaag, slungelde tegen de beenen van het jongetje; over diens arm sloeg bij elken stap, het kopje aan de lam-lange hals heftigschokkend op en neer.

Steviger greep hij het dier vast; in 't ruime vel bij den oksel van 't eene voorpootje had hij z'n vuist samengeknepen, voelde 't zware toch langzaam glippen weer....

Hij rukte de kat hoogerop, zwoegde weer verder.

‘Kom dan kat’!... ‘Poesie!’...

Dropjes bloed dropen, één voor één; ze vielen, weggeslingerd, op de straat, als platte roode vlekjes, liepen in enkele dunne streepjes langs de blouse-kreukels, tikten soms op de vet-glimmende laarsjes van het jongetje.

Maar langzaam gleed het dier onderuit; 't hing nog maar aan den kop, tusschen de heup en den krampig geknepen arm.

Toen liet het jongetje de kat los; 't achterlijf zakte ineen op den grond. Hij greep 't eene voorpootje en sleepte 't dier meè, op den rug langs de klinkers, gejaagd zwaaiend met zijn anderen arm, die vrij was.

In 't straatstof veegde 't kattelijf een spoor van evenwijdige golflijntjes.

‘Poesie, hè... kom maar, hoor!’

Toen stond 't jongetje bij het drie tredig stoepje van z'n huis.

Even legde hij de kat neer, voorzichtig, op de onderste trede, streek streelend over 't zachte vel, vlijde toen 't staartje, dat afhing, ook op de treê.

Met z'n beide handen onder de blouse-wijdte begon hij z'n broekzak te zoeken; wrong z'n vuistje er diep in en verborg z'n Zondagscent.

Op z'n knieën ging hij voor het trapje zitten, aldoor in 'n starre aandacht op de kat. Hij greep toen tusschen z'n beide handen het dier vast, bij den buik, kon 't nu, zóó zittend, makkelijk onder z'n rechterarm beuren. Onder-om 't lijzig lijfje van de kat heen, klemde hij z'n arm, greep een vouw van z'n blouse; nu kon zijn hand niet afglijden.

Hij stond op en klom op 't trapje.

Eerst z'n éénen voet op de treden, dan de andere, z'n hand aan den schuinen, steenen zijrand....

In 't open portaaltje schurkte hij de kat nog wat op, trok, aan z'n kous, die zakte, en begon te klimmen.

Hij hompelde, stommelend op de houten trap, naar boven, zette telkens zwaar z'n eene voetje op 'n tree, trok er moeilijk het andere bij, zuchtte gepannen; z'n eene hand, plat op 'n volgende trede, zocht steun....

't Hangende kopje van de kat sleepte stootend tegen de uitgeloopen treêkanten.

‘Henkie, voorzichtig!... Val niet, hoor, joggie!’ klonk boven een stem, gedempt van achter een open deur.

't Jongetje klauterde hooger, langzamer al; harder bonkten de voetjes op de treden; hij werd moe, steunde....

Even trok hij de kat wat verder door z'n arm.

Toen kwam hij boven, eindelijk, greep zich

[p. 133]

vast, onderaan den stijl van het traphek, trok zich op en zakte op beide knieën neer op 't bovenportaal.

De kat liet hij schuin achter zich uit z'n arm glijden, trachtte toen nog eerst het achterlijf van het dier, dat op den houten vloer lag, op het verrafelde matje te schuiven. 't Lukte niet, de mat bolde op. Hij trok aan de staart, 't ging nog niet.

Moeilijk, op handen en voeten staand, richtte hij zich op, trok weer aan z'n kous, die zakte.

Hij greep 't katje bij een voorpoot en sleepte het langzaam mee, langs den gang naar 'n achterkamer.

Plomp liet hij zich vallen tegen de deur, die openbonsde; toen tilde hij de kat op, in z'n armen, als 'n kindje, wiegde haar heen en weer.

't Kopje slapte tegen z'n schouder, over 't katje heen tipte de roode das.

‘Poesie, zoete poesie, hé!

‘Poesie... stoute... hè...! Toen bleef hij nadenken, even maar, niet wetend wien hij de schuld te geven had, zei toen maar: ‘... stoute jonge... s, hè?’

‘Poesie... slapies doen, hè? Ja, hè?... Poesie slaap, o, zoo slaap, hè?’

En, in eens beslist, legde hij het dier op 't kleedje voor het groote ledikant, dat stond, 't bed opgemaakt, achter de armelijk witte, wel heldere gordijnen.

Hij rukte één gordijn ter zijde en trok met beide handen het dek op, scheef naar voren.

‘Poesie slapies doen, hoor!’

Hij duwde 'n kuiltje in het bed, vóóraan, sjorde weer het dier op, tilde het, zoo hoog hij kon, boven den bedrand uit en, moe in z'n armen, pofte hij de kat neèr.

‘Dèr...!’

In eengesmakt bleef 't dier liggen. Nog even trilden flauw de oogleden; wijd-wezenloos stonden de lichtlooze oogen, gebroken. toen huiverde, als een schrik-rillen 'n laatst rekken langs z'n pooten; 't dier was dood.

In vlekkerige veegjes kleefde 't bloed aan 't schoone kussen; in 't bed drilde door den schok een zwart-rood plasje....

‘Poes zóó slaap, hè?... Zóó...!’ Hij legde 't kattekopje op het kussen, vouwde de voorpootjes over elkaar.

‘O, zoo... zóó zoete poes!... zoete poes!’

En in 'n weelderige behagelijkheid liefkoosde hij het dier; met beide handjes greep hij 't vast, knuffelde 't zachtjes heen en weer, lei toen z'n wang troetelend op 't nog warme buikje van het dier, streelde er langs....

‘..., hè!’

'n Vlekje bloed, dat aan z'n wang kleefde, veegde hij af met z'n mouw; kneep z'n oogen dicht.

‘Joggie... wat doe je...!’ riep z'n moeder.

Hij schoof de deken over 't katje heen, stopte toen 't kopje, dat er boven uitlag, er ook maar onder, trok 't gordijn recht.

‘Moesie... hoor-es...!’ riep hij. Z'n moeder kwam niet, korzelde terug: ‘Wat doe je toch?’...

Hij liep naar de deur, zacht, op z'n teenen, zooals hij loopen moest als z'n zusje sliep, keek nog eens om naar het bed.

Toen bleef hij staan, nádenkend, z'n eene hand hoogreikend aan de deurknop, en op eens door-schitterde 'n blijde gedachte z'n oogen.

Hij sloop terug naar 't ledikant, kroop achter de gordijnen en legde behoedzaam z'n Zondagscent onder het dek, naast de kat, huppelde toen naar den gang, blij; was z'n ingetogenheid vergeten al-weer, zwaaide vroolijk-draaiend z'n armen....

‘Wat voer je toch uit!’... kwam z'n moeder binnen.... ...‘Kèk zo'n krèng...!’

‘Wat zie je d'er nou uit!... Hoe komt dat nou?’

‘Is dat bloed....? Och, bloei-je, liefie?... néen, 't is vuiligheid viezerd!... Bèe-je an 't bed ok gewees?.... o,.... zo'n smeerzak.... Wat is... hè!... 'n kat, 'n dooie.... ... Kèk nou-es, allemaal bloed in 't schoone laken... kèk nou, kèk nou... da's nou voor je Zondagmorgen....!’

‘Hiér, lillekerd, hiér!... dèr!... dèr!... en z'n mooie bloes ok weg!... Je zou 'm ville....

‘Dèr..., dèr... lillekerd...!’

Met haar eene hand greep ze hem vast, met haar andere ranselde ze hem voor z'n

[p. 134]

broek, deed hem met korte schoksprongetjes dwaas rondspringen.... ‘Vort!... dér....’

Stotterend door 't harde geschok, huilde hij: ‘moesie, o, moesie... ikke... m.. moesie...!’ 'n schrik-angst in z'n bang-verwonderde oogen;... ‘ikke...!’

‘Dèr, hè-je nog meer, hoor; hiér! Alles was pas schoon... zo'n....!’

Ze liet hem los, gaf hem nog een stomp. Strompelend, z'n armen en beenen wijd, steun zoekend, vloog hij de gang op.

‘Moesie... ikke!’...

Z'n moeder, helder jonge vrouw, liep hoofdschuddend naar 't ledikant. ‘Kèk nou toches... 't is toch zonde... wat smérig.. daar leit z'n cent ok...!’

Wild-driftig, met rimpeltjes om haar oogen van ingehouden tranen van ergenis, zocht ze 'n stuk krant-papier en greep daartusschen de kat vast bij den kop; ze sleurde 't verstijvende, lange lichaampje met de opgekromde pootjes uit 't bed, hield het, vies, vèr van zich en holde de gang door, 't jongetje voorbij, de trap af: ‘Viezerd, da-je ben... hier, pak je cent....!’

Versuft door het wilde dooreenschokken bleef hij onnoozel-verbaasd staan kijken.

Even, toen hij z'n bloederig besmeerde blouse zag, lichtte in hem het vaag bewuste van kwaad te hebben gedaan; hij veegde er langs met z'n mouw, 't strak gerekt handboord omlaag getrokken in z'n vuist, en huilend, met korte, bange schriksnikjes nog, zocht hij z'n cent, die langs den vloer wegrolde, - wist maar flauw wat er eigenlijk gebeurde....

Maar plotseling, als met 'n schok, begreep hij.

Hij hoorde z'n moeder weghollen van de trap, wist nu ook dat ze de kat meênam en in z'n oogen leefde in eens de angst op voor wat gebeuren ging.

Z'n armpjes grepen in de lucht, boos trappelend met beide voeten op den gangvloer, blèrde hij: ‘moeder!... moedèr!’

Z'n moeder was al beneden.

Toen stommelde hij haar na, wild en vlug, z'n beide voeten, éen voor één stampend op elken tree; met beide handen hield hij zich vast aan de leuning

In 'n bange gejaagdheid schreeuwde hij z'n moeder na, eerst wat vleiend nog, dan boos, dwingend... ‘moesie, moesie... moesie-ie..! moeder, moedèr, - o, moedèr-r!’...

Ongeduldig in z'n haast ging hij de laatste vijf treden zitten, kikkerde zoo naar beneden, en kwam op z'n zij terecht; hij spartelde op en liet zich ook langs 't buiten trapje glijden.

‘Moedèr, o, neen moedèr!... Nee,-nee-nee!... o, moesie, moesie!’

't Kattelijf platste op 't stilgladde water, dat nijdig opspette, z'n roerlooze rust weggespatterd in 't hevig-beweeg-in-eens; lange golfrimpels kringden uit, loomden weg, als donk're gebroken slangschaduwen vol flikk'rende lichtvlokjes.

Hou stil, viezerd... met je geblèr!... - Hou je stil?... Op zij... kèk toch-es, zo'n... o.....’

Kwaad-haastig duwde ze hem op zij, rende, haar rokken vóór vlug-optippend, de trap op, mopperde nog maar door.

‘Wat is dat nou weer, Sien?’ lijzigde banggelijk een oud-vrouwtjes-stem; 't was 'n zoetjes vragen om het driftig opstuiven te voorkomen.

Kort-ongeduldig was het: ‘Och minsch, dat jong....!’

‘Och ja!’ goeilijkte grootje, toch nieuwsgierig en niet geneigd haar dochters driftbui eerst te laten aftrekken, ‘och ja! die kindere ok altijd, n' waar...! maar wat was....?’

Nijdig-hard flapte 'n deur dicht.

Grootje schudde 't hoofd, riep aan de trap: ‘Henkie, hoor-es....!’

Op 't kade-muurtje stond hij in 't water te turen, zacht-snikkend.

Even was het kattelijf blijven drijven; toen zeeg 't kopje neer, 't eerst, en in langzaam gezigzag schommelde 't blank-witte dieper, dieper, lang-grillig-uitgerimpeld onder de wegdeinende watergolfjes; in 't drabbig nat, vergoorde het tot roomig-geel en verschemerde in de diepte; 't was nog maar een vage lichtvlek in 't brons-donkere....

Er kwam een jongen aanslenteren, fluitend.

‘Wat is dat, joggie, hebbe ze je kat in 't water gegooid, hè?... ...Waar leit-ie?... Is-t-ie dat?... dàar?’...

Z'n handen steunend op z'n knieen, hurkte hij aan den kant neer, tuurde in 't water... ‘Dàt?’

[p. 135]

Er kwam geen antwoord, harder snikte 't jongetje, ópschokkend....

‘Och jô, wat kan jou die kat schelen, katte genôg!...’

Hij slenterde door, floot.

Op-eens keerde 't kleine jongetje zich om; z'n oogen zochten rond als in 'n wanhopige woede... en plotseling, hevig-driftig keilde hij z'n cent over 't grachtje en wildsnikkend liep hij in 'n nijdigen draf naar de stoep en wierp, z'n hoofd op z'n armen, zich tegen 't zijmuurtje, gilde het uit... bedaarde wel weer, schreide zacht....

Toen keek hij langzaam op, z'n onderlip pruilend vooruit; z'n oogen vol schitter-glinsterende tranen.

En stil stond hij te staren, verdrietig, peinzend om dat duister-wreede onbegrepene....