Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 17

[p. 56]

Verjaardag^*)
door Carry van Bruggen.

's Avonds na uitgaan van 't breischool zou de inkoop gedaan worden en volgens afspraak waren de drie, die 't doén moesten, 't gewichtige van 'n kedoo koopen voor de juffrouw - Ma natuùrlijk en dan Riekie Wijnberg, die 'n nichie was van Kruyt uit de g'lanteriewinkel op 'et plein en dus met grooter succeskans pingelen kon, en Jet Kalf, 'n nieuweling uit de stad, maar gauw in tel om 'r leeftijd, als Ma al vijftien, en 'r betere kleeren - waren die drie zoowat blijven treuzelen met opbergen en effe-taak afmaken, tot de anderen, zoetjes aan, zouden zijn afgezakt. Er waren er anders tòch maar, die, tegen de afspraak, meeliepen, en zooveel was heelemáál niet noodig, vond Ma.

Rustig in den komenden avond lag zomerig dorpsstraatje van knusse huisjes, kleurig-frisch omtuind.

Tegenover 't breischool stond 't mooie huisje van weduwe Punt, de fijnstrijkster, met 't sierlijk oud-hollandsch trapgeveltje, van kleur tonig-roodbruin, dubbel deurtje boven hooge, overluifde stoep. 'n Heel mooi huisje tusschen de andere, prutsige producten van dorpsch architektje, maar onopgemerkt, of alleen merkwaardig gevonden om 't héél oude, dat voor dorps-menschjes enkel sprak in de sliert-slappe letters 1664, met de twee slangige, kopbuitelende zessen. Ruim om 't huis glansgroende de nu koel schaduwende bleek, ruimte, grooter dan de nauw-omhekte veldjes van de buren, en 't was óm die bleek, dat weduwe Punt 't huisje bleef bewonen, waarvan ze 't mooi niet zag en dat ze, klagend, zóó ongeriefelijk noemde; je hadt 'r veel minder aan, dan aan de buurhuisjes ‘met alle gemakken.’ Wel ook hechtte ze aan haar groote, rijkbloeiende haag van dubbele witte rozen, geurige weelde, waarmee ze overprotste schamele balseminen en kers van de buurtjes, den heelen zomer door.

Weduwe Punt zat, als de drie meissies 't schooltje uitkwamen - Ma kwebbelend luid tegen 't om gunst van de geduchte gevleide Riekie, Jet Kalf, als nieuweling bescheiden luisterend - weduwe Punt zat uit-te-blazen op 'r hooge stoepje, naast 'r zoon Jan, stoeren bonk van 'n smidsknecht, 'n pijp in z'n altijd groezele knuist.

Door poppig-nette haagjes en schaduwgroene bleekveldjes gescheiden, lagen daar verder, soezig gemoedelijk in de van boersche blommen doorgeurde schemering, 't lage huisje van manken Joosten, die 'r 'n snoepwinkeltje had, op kleine schaal ook verkocht huishouddingen en, 's winters, brandstof, 't schoenenzaakje, wèl gedaan, van Vink, 'n spiegelruit van halve gevelbreedte, voornaam, door zwierig-geschikte etalage van gekleurde kinderschoentjes en boersche knooplaarsjes met glimmende lakpuntjes, dan 'n paar toehuisjes, goed in de verf, roode bloempotten achter keurig hekje opkleurend tusschen blauwig wit van stijf-grove kantgordijntjes en, 't laatste voor 't hoog-smal bruggetje naar 't over-pad, tapperijtje van Ris, met z'n in lauwe schemering aanhoudend dof-melancholisch klingelend belletje. 't Huisje van de ‘Vereeniging tot Verbreiding der Waarheid’ lag er, vreemd-leeg en doodsch tegenover, omdat er, den zomer, geen samenkomsten waren, en tegen 't raam, vóór de neergelaten, in de plooien goor-groezele rolgordijnen stond 'n groote kartonnen prent, met de bekende voorstelling van ‘vader-niet-meer.’ Onnoozel-opzettelijk tegenover 't tapperijtje, was die prent-van-de-blauwe-knoop, de risée van 't buurtje geworden en de lichtelijk-aangeschoten Zaterdagavondklantjes van Ris tikkelden soms met onvaste vingers tegen de ruiten, dat 't ding te waggelbalanceeren stond tusschen raam en strak gordijn.

Vreedzaam buur-babbelend waren de luitjes bijeengegroept voor hun huisjes, knus knieën omhoog op de stoepjes, op buitengesjouwde stoelen, de kinderen, bedaardjes op stoven ertusschen. Kalm-lijzig verklonken mannestemmen tusschen smakelijke smakhalen aan korte smokertjes, de vrouwtjes, beweeglijker, in-en-uit dribbelend, om van de warmte kribbige, in enge bedsteden krakeelende kinders tot rede te brengen, snaterden ertusschen

*) Zie ‘Revolutie’ en ‘Spoken’, verschenen in Elsevier's Maandschrift van Maart 1906 en Februari 1907.

[p. 57]

in, dribbelstaande vóór de stoepjes, breiwerk in rap-bewegende vingers, 't kloen in opgeslagen en toegeknoopt schort.

Stapte er, met sonoor geluid van z'n stevig beslagen schoenen 'n enkele maal 'n voorbijganger langs, iemand van verderop-in-'t-straatje, of uit 'n ander nabij, of 'n heelemaal onbekende ook wel, in den zacht-roomigen zomerschemer tot vrindelijk-zijn verteederd, dan opgewekt-rustig uitrekte hij z'n goênavond..., dat trouw herhalend voor elk buurbabbelend groepje, dat hij passeerde en dreunig in dorps-deun antwoordden ze allemaal g'n avond... Langzaam verklonken z'n voetstappen en 't herhaald groeten verzwakte, tot niets meer gehoord werd.

Uit 't steegje, achter Joostens tuintje met de drie kromme, volgeladen pereboomen, uit 't steegje, waar de kinderrijke scharesliep-familie huisde, begon, beverig-sentimenteel 'n harmonica te klaag-mauwen, 't aanvankelijk-onzekere klankgewar langzaam overgaand in lijzigen deun. Kinderstemmen vielen dan in, ordelijk-tweestemmig koortje, als op school, zongen, van de harmonica met breede uithalen begeleid... Swálu... waorheen is u flú-úcht... hoùg i-in de lúcht...

Nog altijd overleggend, dicht bijeen, waren de meissies voor 't breischooltje blijven staan. Ma wou maar dadelijk naar Riekie d'r oome Kruyt, waar ze beeldige blommetafels had gezien en heelemaal niet duur. Riekie, gestreeld, ondersteunde... 'n Blommetafel, dat toónde, dat was 'n kedoo, wâ-jou, Jet?

De nieuweling luisterde toe, bescheiden. 't Was een bleek kind, pas uit 'n volksbuurt in de stad naar hier verhuisd, met 'n ietsje van zwierigen smaak in de snit der overigens tamelijk afgedragen plunje, 't haar beter verzorgd, 'n strikje erin, de stem stiller van kind, dat altijd op 'n gehoorig bovenstoofje tusschen dadelijk-krakeelende buren gewoond heeft.

‘'t Lijkent me nogal duur,’ antwoordde ze op Riekies vraag... ‘hoeveel geld hebben jelui?’

Ma rekende voor...

‘Ven allemaol 'n kwarretje... da's te segge... ikke geef d'r twee, màin moeder, die kaikt ter nie op, enne... dâ smeirige jodekind, mitter roùie haar.... Racheltje hietse... nie Riek... ikke seg m'r altous jodin... dâ 'k 'r naom nie weut... nou, die skorum 'n onk dubbeltje... affain, d'r moeder het 't niet... da maokt den... twaolef kwarretjes... da's... drie gulde... enne màin twee... da's drie vaiftig... enne... nou drie-sestig, hè.... Daor kâ-je wâ foor hebbe... sou 'k denke...’

‘Krijge-me 'n feesie?’ vroeg de nieuwe. ‘Noù...’ blufte Ma... ‘dà slaot ze nouit ofer hoor... wâ, Riek? 't F'leje jaor binne me nao 't parrek 'eweust... enne 'n rejaole traktaosie... maor nou salle me 'n et binneshuis ofdoen....

‘'k Loof datter 'n k'miek komt, Ma,’ intiemde Riekie, knussig tegen geduchte Ma, die nou zoo vriendelijk wou zijn.

‘Gedoome, sèg... 'n k'miek?’ pretproestte die ‘da's ippes... kenne me lache, sèg....’

Pratend liepen ze nu op, de richting van 't kerkplein, waar Riekie d'r oom z'n winkel was.

‘Waor 's de rais hiene, maissies?’, riep weduwe Punt van 'r stoepje, bevreemd dat Ma niet, als alle avonden, rechtsaf 't bruggetje over den polderweg insloeg....

‘Kedootje koope foor júffrouw’, lustig antwoordde Riekie met hoog-vergenoegd stemmetje, blij, om 't leuke, 't voorname, van soo met driesestig an te komme bij d'r oome in de g'lanteriewinkel, as dàmes, die wat te bestéje hebben....

Maar Ma bestrafte....

‘Mot de heule buurt 't wéte, kìnd... kâ jài weer je toet nie-houwe.

‘Nou,’ pruilde Riekie, ‘as buu-frouw 't toch vraágt.’

Ma droeg 't geld, had 't hoopje kwartjes en 't eene dubbeltje, stijf gepropt in rooien zakdoek, veilig in den versten hoek van 'r groote geel-katoenen onderzak.

Langzaam slenterden ze de straat uit, 't tuintje van manken Joosten langs, waarvan geen plekje was onbewerkt gelaten, proppigvol van hooggeschoten, vooze balsemien-planten, gloeiende kers - met z'n gaaf-ronde, héél zachtgroene bladschijven, dicht gestrengeld over en tusschen de hekkelatjes - en aardbeiplantjes, omzoomend grappig poppige

[p. 58]

miniatuurperkjes van gouden knoop en discreet-kleurige, maar hevig-riekende heliotroop. Nuffig ertusschen slingerden witte grintpaadjes, keurigjes en smalletjes als om heelemààl niet op te loopen... Het leek precies 'n fleurig en frisch poppetuintje, vol tintelkleurtjes en blij-groen, nu in schemer verstemmigd, zóómaar uit 'n prentenboek opgenomen en daar stilletjes neergezet.

Voor 't wit-en-groene hekje tusschen tuintje en naar achter leidend klinkerpaadje, stonden vrouw Joosten's gele klompen, onnoozel gapend, en 't besje zélf liep er op d'r kousen voorzichtigjes door 't zacht-koele gras onder de knoestige pereboomen, voetschuifelend naar afgevallen vruchten. Bibberig uit 'r bukhouding opkrieuwde oû-vrouwtjesstem... ‘n'avent óók maissies’....

En overal geurde 't zuivere zoet van weduwe Punts rijk-bloeiende witte rozenhaag.

Waar er de wind maar even wirrelde, kwam er die roke aangevloeid, gaf zoeten, lichten duizel, verteederend tot stil-blij zijn.

Ieder voor zich vooruit-denkend over 't straks te koopen kado, of verder nog, over 't feest van den volgenden Zondag, hoe 't er zijn zou, en wat ze te smullen zouen krijgen, en wie 'r komen zouën, liepen de drie kinderen zwijgend op.

Harmonica uit 't steegje van Pasman, den scharesliep, loom-lijsde nu 'n anderen deun, zwaarmoedig-gerekt... ‘o... God... waor sou me minnaor weé-eése...’ 'n Enkel schril meisjesstemmetje zong mee, dunnetjes-alleenig. De andere kinderen waren nu zeker al naar bed.

't Werd ook al laat. In de winkeltjes bleef 't wel donker, omdat 'r toch 's avonds geen loop meer was, maar 't tapperijtje van Ris was allang verlicht, gele schijn warm-glanzend over schemerknusse straat, en daar kwam ook al Hoorn aan, de lantaarnopsteker, ladder over schouder, ferm-stappend met klinkende paradepas.

En iedere pas-aangestoken lantaarn, ópgeplofte gasvlamwaaier, luchtig wijd-uitstaand op ijl-blauwe, vonk-doorschoten onderboog, nam met zich 'n stukje van den ouden dag, en telkens, als Hoorn doorstappen ging naar 'n nieuwe toe, leek 't of 't ineenen al veel dieper in den avond was, leek de wind plots koeler, de lucht van blanke sterretjes dichter beprikt.

Op 't marktpleintje, waarin de dorpsstraat uitmondde, was nog eenige drukte van dorpsch avondleven. Paartjes slenterden er langs de verlichte winkels, langs de g'lanterie-zaak van Riekie-d'r-oome, met z'n pronkerige étalage van glinsterend, boersch-gekleurd glaswerk, wat fijner kristal, discreet-voornaam, apart gehouden. Op glans-koperen stang stonden er zes gaslampen, lichtplas uitgulpend over de stoffige straatkeien... En dan de apotheek, ongenaakbaar-geleerd en deftig met z'n beëtiquetteerde flesschen, in de open deur 'n bleeke jongen met 'n bril, die leeg 't pleintje overstaarde..., de groote kruidenierswinkel, met wijd-open deur tusschen breede, spaarzaam-verlichte spiegelruiten. Want daar was voor dien dag de loop wel over en 'n enkele knecht maar achter de toonbank bedrijvigde er nog, haastig, verlangend weg te komen, slecht-weg wegend en de gauwtoegefrommelde grauwen zak dan neerkwakkend in 't mandje, dat 'n klein-kinderknuistje heenreikte over de toonbank.

Achteraan opdonkerde hoog de kerk, ruig-zwart in dichte klimopbegroeiing... 'n Flauw licht scheen 't kostershuisje uit en, dáár weer vlak achter, slankten de fijne peppels die 't kerkhof bezoomden in intiem-dichte omsluiting, de stammen dicht aaneen, dáár de boveneinden ijl-apart uittoppend. Achter-langs 't kerkhof versmalde 't pad tot nauw begaanbaar losaarden voetpaadje, dat verder-op weer verbreedde, waar de vlakke tuinderijtjes nu avondrustig te droomen lagen, met 'n laag huisje er tusschen hier en daar, waar vredig 'n stil lichtje scheen....

Ma, Jet en Riekie stonden nu, langzaam aangeslenterd, vóór de winkel van Kruyt, aangapend 't in soorten ordelijk gesorteerd étalagetje: rijtjes blauw-glazen botervlootjes en hooggevoete-suikervaasjes, kop-en-schotels, met grof bloemen-decoratief en goud-gothische letters zwierig erop - ‘Uit Achting...’ ‘Voor Moeder’ - 't goud, ook in de ómronding van breeden bovenrand van rijke glansplasjes vol.

Porcelein-poppetjes, relief bespikkeld van harde goudpuntjes, groepjes, eng op hun

[p. 59]

voetstuk, van smachtende herdertjes, nuffige kuiten uit nauwe, bestrikte knie-broekjes en coquet-rok-wippende maagdekens.

Daarachter, op 'n doek-bekleed verhooginkje, 'n rij van pulletjes-voor-de-kast, sommigen namaak Japansch en Chineesch, maar de meeste zonder genre-nabootsing zelfs, grof-melkglazen goed.

't Stond er, stijfjes ordelijk, in zurigen regelmaat geschikt, net of daar 'n gierige vrouw, met 'n stroef-benepen-gezicht en 'n snit- en sierlooze grijze jurk, aan 't etaleeren was geweest.

‘Wille me d'r noù maor ingaon!’ resoluut voorstelde Ma, en meteen, na fermen deurruk, klingelde hel de bel, stapten ze, achter elkaar, den leegen winkel in en vóór de toonbank.

Buiten, omkoeld van zomer-avondwind, lag stil 't pleintje, in 't bescheiden licht van ijle lantarenrij. 'n Kindje, huistoe-keerend, klomp-kloste er over de ongelijke keien en langzaam-genietend, dicht-aaneen loopend, in gelijk stap-rythme verinnigd, gingen er paartjes - 't meisje met in koel-geurig windje ópfladderend coquet-wit schortje - sloegen er, bij de klimop-begroeide kerk, rechtsaf, en dan, wat vlugger, griezelig om geheimvol geruisch en fijn-toppige peppels, 't kerkhof langs, en 't breede landpad in, waar vlak-uit-lagen warmoezerijtjes, vredig lichtje in de ijl-gespreide huisjes.

* _* *

Behalve de meissies, en 'n paar zussies, die meekomen mochten - jongens niet, omdat dié te veel herrie maakten - was 'r nogal wat groot volk óók genood.

Tante Mietje natuúrlijk, en die was er allang, stijve bes, maar die met 'r ouwe stokkige beenen den heelen morgen al had gedribbeld, stoelen versjouwd, 'n tafel meeverzet, kommetjes en bordjes omgeveegd, in bedilligen ijver.

Breg nièt, was nièt gevraagd. 't Had Pietje héél wat gekost, maar 't wás niet anders. Na den spoken-avond van voorlejen winter had ze woorden gehad met Pietje, erge woorden, en was niet weergekomen. Zìj had ongelijk, vond tante Mietje ook, wie den eersten Donderdag na heftig-beroerend geval alles was verteld, en Pietje zou wel gék zijn de minste te wezen, op 'r eigen verjaardag. Kwam Breg niet, góed, góed dan was-et meteen uit. En bocheltje voelde wel, dat ouwe Breg niet komen zou, voelde ook even spijt krieuwen, dat ze tóch maar niet, tegen raad in d'r hoofd volgend - zìj hield niet van ruzie - had bijgelegd. Maar 't wás niet anders.

Van de buren was er alleen weduwe Punt genoodigd, die 's morgens vroeg al 'n strak in mekaar gesnoerde bos geurige witte rozen had gezonden, 'n zeep-riekend kaartje ‘ik feliciteer u’, met 'n krans van vergeetmenietjes in zilveren kartelrand, erbij. Meer was niet noodig, vond Pietje, van de buren, die véél-genoeg op 'r te zeggen hadden en die, as 't er op 'an kwam, óók zoo lief niet waren.

Maar dan waren er al - weduwe Punt zou zoometeen komen - knus-babbelend, bedribbelend 't huis van vóór naar achter, Juffrouw Dietz en vrouw Schepel van 't Ossepad, die samen bedienen zouën, en juffrouw Van Leeuwen, nog jonge weduwe van den brigadier-van-politie, die zich 't vorig jaar verhangen had, en vrouw Wijnberg, Riekie d'r moeder, die ook 'n ouwe kennis was.

In de binnenkamer, iets lichter dan gewoonlijk, nu het huis van voor naar achter was gul-doorvloeid van zonneglans, nu ook de altijd gesloten deuren wijd-open stonden, waardoor alles een vreugdiger, van 't gewoon-trieste prettig afwijkend aspect had gekregen, stond 'n wit gedekte schragentafel - juffrouw Wijnbergs en weduwe Punts aanmekaar geschoven strijkplanken, - feestelijk blank.

En er stonden zes opgetorende schalen met belegde broodjes, kaas èn paarderookvleesch - van den heilsoldaat uit de Klauwershoek en lekkerder as osse - èn krentebrood, mik en kleintjes. Rejaàl, rejaàl, goedkeurend knikten de vrouwtjes, handen knus-inmekaar op den buik, voor de tafel staande, insnuivend behaaglijk geur van versch en zoet brood.

'n Bord stond er apart, overdekt met 'n in gelijke punten uitgeknipt vel wit papier, en erop gestapeld broodjes met suiker-en-k'neel.

‘Voor de twee jòde-meissies’ legde Pietje

[p. 60]

uit. ‘Kan 'k nòu wel zeggen, wât...? Anders asse ze d'r bij zijn..., altoòs izzereliete, hoor....’ En ze vertelde de vrouwtjes, die 't wisten allemaal, toch knus knikkend toeluisterden, dat kaas en rookvleesch - van Christen-mensche dan, maar van 't paard altijd, omdat 't, had ze hooren zeggen, maar één maag had - ja, wat-et er toe deê, begreep ze zelf óók niet, maar 't was nou eenmaal d'rlui wet - nou dan, dat 't voor hullie niet kousjer was... en - had ze nou pás gehoord - de eigeste borden, daar dat eenmaal óp gelegen had, óók niet... nòu en dàt ko-je niet uit mekaar houë... en daarom had ze er 'n vel wit papier opgelegd, want ze wíst, wat, as juffrouw zijnde, d'r plicht was tegenover àlle gelooven.

In de Zondagsche zon lag rustig-soezend de breikamer, van 'n ongewone ordelijkheid, ineens veel ruimer lijkend, nu rommeltafel was weggeschoven en de heele kachelhoek, met z'n oud-roest herrie en vunze aschboel, aan kant. 't Voddig behang was hier en daar bijgelapt en in den richel voor 't hoog-op-geschoven raam stonden, hel-vroolijk, 'n drietal vuurroode potten met bloeiende geranium. Daartusschen weduwe Punts witte rozenbos, sierloos bijeen geknot, stijf-stuntelig verzakt in aarden melkkan met te wijden mond.

Buiten in het opene, zonneblije straatje van huis-en-tuintjes begon bedaard geloop, gemoedelijke Zondagsdrukte van kerkgaande menschen en, met de nu intenser roke van in zomerzon zoet-gistende rozebloemen, binnenwalmde geur van versch op schoone Zondags-zakdoeken gegoten eau-de-cologne. Kalm schoenkrakend, prettig in de beter-zittende Zondagsplunje, vredigjes drentelden, alleen, getweeën, of in familie-groepjes de kerkgangers, goudsnee-boekje in de hand, tusschen kleurig omtuinde huisjes door, langs Ris' om den Zondag druk-beklante tapperijtje, langs weduwe Punt's in den zon warmer roodbruinend huisje met 't mooie trapgeveltje en oud-Hollandsch beluifeld stoepje met dubbeldeurtje.

Weduwe Punt zelf kwam nu net uitgeloopen, met 'r zoon, die, na open-en-toe kleppen van boven-en-onderdeur, meteen vooruit wipte 't stoepje af, en dan schuin-weg, op de tapperij toe. Moeder Punt stak dribbelig de straat over, 'r uitgemagerd gezicht boven vervaaldbruine Zondagsjurk 'n blijen trek dragend om den langen Zondag, van 't verjaarfeest extra verfleurd, na 'n ploeterweek en even, liefjes, aanhaalde ze Doortje, manke Joostens inwonend kleindochtertje, dat voorzichtig-stijfjes trippelde 't straatje heen en weer, kwam dan bij Pietje binnen.

Vrouwtjes dribbel en -kakel gezelligjes vulde al de rozenriekende kamer met de stoelen, de eigen, en voor 't tekort 'n stelletje van hier en daar bijeengeleende, in wijden kring vóór de open binnenkamerdeuren als middenpunt. Piet de Jong, die kostlag bij weduwe Van Leeuwen, zou voordragen en k'miek spelen. Bij de weduwe aan huis had Pietje 'm meermaals bijgewoond en 'r tranen gelachen 'om 'm, al liep er 'n heeleboel gemeenigheid onder z'n grappen door.

Dàt zou die vandaag niet doen, had ie beloofd, voor d'r meissies. In háár school géén onvertogen woord.

Terwijl Pietje weduwe Punt nog wèl bedankte voor haar rozengeschenk en 't snoeperige káretje, werd met jolig geweld de buitendeur open gegooid en ineens vulde gekwetter van 'n heele klomp meissies tegelijk 't vredig kamertje, overklaterde knus-rustige vrouwtjes-Zondagskout. Op 't kerkplein hadden ze mekaar ontmoet, naar afspraak, en dan was de heele stoet bij Kruyt aangeloopen om de blommentafel, die Kruyt netjes verpakt en zoolang bewaard had. 'n Loopjongetje had-ie ze meegegeven, 'n spichtig kereltje, dat bleu en bang voor plagerij, 't onbeholpen gevaarte krampig geklemd in de schrale jongensarmen, bloedeloos-pezig stokkend uit bruine mouwen van z'n eng Zondagsjasje, achter 't al-opgewonden van voorpret tierende troepje aan, 't stoepe drempeltje opstrompelen kwam, beduusd staan bleef in 't gangetje, sullig en zonder benul z'n vrachtje daar neer te zetten.

Maar Ma, wijl ze Pietje met blijen verwachtingsglimlach zag op zich afkomen, keerde snel zich om, snauwde:

‘Set neer... sèg jong... en gaon den naor je moeder... laot je kamme, sèg....’

't Jongetje, boos-blozend, maar te bleu voor tegenwoord onder gegiegel van 't heele op-

[p. 61]

gewonden stoetje, voldeed aan Ma's bevelsnauw, rekte even z'n in moeizame omronding verpijnlijkte armen, trok z'n kreukelige mouwtjes en hooggesjord jasje in orde, dan, na spijtig getreuzel om niet verwacht, toch flauw gehoopt fooitje - àf.

In de glunder-gekuischte kamer begon nu Ma, 't natuurlijk hoofd van den stoet, haar wensch-van-geluk af te draaien.

De vrouwen achter Pietje, de meissies achter Ma, stonden ze er, allemaal Zondagsch, omgeurd en overglansd van zon-en-zomer, als twee gezantschappen, die komen vriendschappelijk onderhandelen met glimlachjes van hoffelijkheid. En Ma, onder 't aandacht-luisteren van de anderen, verdreunde haar vooraf-opgemaakt speechje, verdeftigend rauwklankige stem van struische poldermeid, 't nog onontpakte kado tusschen haar en Pietje op den grond.

Ouwe Mietje-tante, die dooviger werd, loerluisterde met attentie, de in rimpellach verstrakte mond even open, oogen voortdurend op Ma gericht... De andere vrouwen stonden hoofd gebukt, wijs knikkend, de meissies stil in 't plechtig-gevoeld moment....

...Enne aìndege ken ik nie... sonder de wensch, dat Gotteheir uuf nog lang mauge spaore... spaore four allemoal... die uuf lief enne dierboar sain... in geluk... enne fourspoet....

Niemand dacht eraan, dat Pietje kind noch kraai had... en 't bocheltje zelf snik-stotterde haar aangedaanheid uit in versch ontplooide zakdoek. Ma, vuurrood, savoureerde juffrouw Dietz' lof van dat 't bezonder mooi was geweest, die ze gaf met 'n gewichtig gezicht en 'n air-de-connaisseur. Maar de meissies, ijverig, verlangend, 't kedoo weer te zien, en vooral te weten, hoe júffrouw 't vinden zou, scheurde ritsend 't pakpapier af, tot 't ding er stond, grof rieten klungel, nuffig versierd, met 'n benepen rondom opgepunaisd strookje rood laken, en balletjesfranje.... en Pietje wàs opgetogen, en ónder 't grienerig bedanken van stunteltje voor wie 'r zomer-verjaardag 't eenige was, dat vroolijktonig brak 't grauwe verloop van 'r ontredderd en benepen leventje, onder 't complimenteeren van de vrouwen aan Ma en Jet en Riekie over d'r goeie keus, lawaaide kemieke Piet binnen, lichtelijk aangeschoten al, en lach-loerend naar de jonge weduwe Van Leeuwen, die ineens twee vurige gloeiplekjes had op 'r bolle koonen, van angst, dat Piet, nou-ie al half de hoogte had, weer vrijerig zou doen. En dàn strakkies, na 'n paar potjes bier. 'r Gingen toch al zooveel praatjes. En 't gaf maar allemaal ruzie en narigheid.

Maar hij zei niets, feliciteerde Pietje en komiekig overdreven armgebarend, zoodat ze, goedlachsch bij voorbaat, allemaal al schaterden, bewonderde hij 't kedoo, dat dan verhuisde naar Gerrit-z'n-werkplaats. Gerritzelf was er nog niet, effetjes uit, vergoelijkte Pietje, maar vóór koffiedrinken sekuur binnen, sekuur hoor....

‘Sâ 'k nòu maar wat voordragen...’ riep Piet, z'n bleek-beenig, altijd-beweeg'lijk snuit in nerveuse lolligheid verplooid... en binnensmonds half-zingend, koddig been-balanceerend met z'n handen diep verdoken in de broekzakken... ‘voor zooveul liefe meissies, daar hê 'k nou nèt de goeie lol in....’

De grooten schaterden gestreeld en de anderen, bleekjes, lachten mee.

Dan, met lawaaiig slierten en schuiven van stoelen cirkelden ze, na even krakeel om de plaatsen 't dichts-bij, in de binnenkamer, waar Piet al stond te zwabberdansen, den rug naar de opblankende schragentafel, met de broodjestorentjes impassibel op 'n rijtje.

Pietje zat vooraan, in 't midden, vergenoegd in de leunstoel van juffrouw Van Leeuwen d'r man, de brigadier van politie, die zich 't vorige jaar verhangen had, 't ziekelijk-uitgespitst hoofdje glimrood onder 'r grauwig piekhaar, dan de vrouwen en de groote meissies en er achter de rest. Hoog op 'r leuninglooze taboeretjes zaten Racheltje en Henderiek, de beide jodekindertjes, heenneuzend over de vet-glimmige vlaskoppen en in mond-open aandacht bestarend komieke-Piet, met z'n geel-bleek, dronken-lollig bakkes.

Die begón dan - onder breed-grijnzen van bij voorbaat bewonderend gehoor, kluchtig gebarend met woest-wijde armzwaaien, dan weer, bruusk-koddig, de handen diep-dompelend in de broekzakken, 't gezicht in zenuw-grimassen aanhoudend vertrokken, met

[p. 62]

fel heen en weer geschichtig van genepenblauwe flikkeroogjes - z'n repertoire van ‘nette’ liedjes af te draaien. Eerst 'n paar nieuwe, die alleen weduwe Van Leeuwen kende en waarom ze, tòch wel grootsch op 'r lollige Piet, met 'n lach van o-da's-ouwe kennis-voor-mijn, te hoofdknikken zat. En na iedere, in behoorlijke aandacht gesavoereerde voordracht, was er lollig applaus, eenig plezier voor de kleintjes, die maar halfbegrepen, leuk vonden 't handklappen als 't uit was. Maar dàn kwamen de galmend meegezongen moppen-van-altijd, nog welkomer haast, waar de in 't dooie luisteren naar wat ze niet snapten verveelde snoetjes van de kleineren blij bij opleefden... Ketootje in de Rozestraat.... Barend en Lijssie... De twee vrijers.... Kom maar bove, lieve nichie....

Stemmengeraas vulde de kamer, waar 't nu al onfrisscher, zwoeler rieken ging van eau de cologne, uit meegebrachte fleschjes kwistig op hoofden en zakdoeken uitgegudst. Warmte deed diep-rood 't bloed naar de krijschende, zweetende koppen donkeren. Want buiten ook was de dag-sfeer doorhit van hoogergestegen zon, fel warm, omdat 't al later werd. Leeg lag de straat en met bloemenroke binnendrong fijne braadlucht van vleesch voor 't Zondagsmaal bij 'n vroege buurvrouw, lucht van vreemde luxe, die gedachte gaf aan Zondagsrust en Zondags-onbezorgdheid... waar de middag nog komen moest en de lange avond van vredig pijpjes-rooken in brand-witte hemdsmouwen.

Maar juffrouw Dietz stond op, wenkend vrouw Schepel, met wie ze afspraak had te bedienen en die twee verdwenen, de binnenkamer door, naar achter. Dat splitste ineens de aandacht, leidde die gedeeltelijk van zweetenden bleeke-Piet, die dol-hysterisch cancanneerde op den kamervloer, uitschorrend z'n laatste liedje -, naar 't knalgeluid van openploffende flesschen achter.

En juist, als 't liedje uit was, had-je, 't handgeklap bruusk brekend, vrouw Schepel en juffrouw Dietz weer binnen, de eene met 'n taartjesdoos, en d'ander, 't gezicht in strakke aandacht, balanceerend 't blad met boordevolle glazen roode en gele limonade, die fijn beparelde de wanden, van de zon met heldere glanzen doorplast. En 'r was 'n roep van verrassing en ineens-gemerkte dorst, 'n gestommel dan om 't eerst 'n glas te hebben, niet te hoeven wachten. Want er waren maar twáálf glazen voor allemaal en er móesten er dus wachten. En Pietje uit 'r leunstoel vermaande tot geduld en niet-kibbelen. Eérst de grooten, dan de kleinen, maar de glazen wérden gewasschen.

Gretig beloerden de wachtenden gulzig-dorstige slurpmonden van de anderen, die gehaast, van 't wachtend kijken gegeneerd, 't prikkelende vocht in 'n paar teugen naar binnensloegen, 't niet òpkunnend ineens eigenlijk, maar 't zonde vindend, 't zeldzaam-geproefde te laten staan. Met de taartjes zich schadeloos stellend, verkauwden ze die in zuinige hapjes, na ieder brokkelig beetje 't overgeschoten stukje in aandacht beschouwend. Van klodderige room of poederende suiker likten ze zich de klevende vingers schoon... dan, alles-op, jaloersch bekijkend de kleintjes, die nu hun limonade hadden, langzaam-drinkend zich voor 't wachten schadeloos stelden. In drukken babbelkring van vrouwtjes met bocheltje in 't midden, zat juffrouw Dietz nu óók weer. Kemieke Piet, ineens neergesuft, oogen strak voor zich uit, lebberde z'n glas lauw-flauw bier, en achter maalde vrouw Schepel de koffie. 't Was Gerrit z'n werk, maar op diè z'n thuiskomme viel nooit te rekenen.

Langzaam in 't voor 't oogenblik doelloos doormekaar-gepraat voelden ze van lang-gewacht verjaarfeest eerste fleurigheid al verflensen... nu 't allerprettigste van binnenkomen en kadogeven allang, en de verrassing van taartjes en limonade ook al voorbij was, en ze wisten, dat er, strakkies, alleen nog broodjes zouden komen. Opkrieuwende verveling onderdrukkend, begonnen ze, in de menschen volle kamer heet-zweeterig, handen gloeierig van slechte eau-de-cologne, luidruchtig op te staan van hun stoelen, gingen spelletjes-doen. De vrouwen gingen in de nu lekker-koele binnenkamer, Piet ook, vrijerig vlak naast juffrouw van Leeuwen, die nog altijd 'r gloeierige glimroode koontjes had.

Vóór, in dompe atmosfeer van warmte en bloemen en zweet en goedkoope geurtjes,

[p. 63]

sleepte, met van opsputterende kibbelarijtjes om bazigheid en valschdoen telkens onderbroken kinderspelletjes, de ochtend om, lijsde 't eene dreunige deuntje na 't andere, in suf en verveeld kringetjesdraaien, wouën ze krijgertje doen en verstoppen, maar mochten niet om de herrie en d'r Zondagsgoed, waar Pietje-as-juffrouw de verantwoording voor had, mokten ze nijdigjes, dat 't verlejen jaar in 't park veel lolliger was geweest, dat ze haastniks hadden gehad... tot 't groote moment van twaalf-uur, 't aanschikken, half-hongerig maar, door 't ongewone maagvulsel van limonade en taartjes, om de schragentafel in de binnenkamer, met de broodjes met rookvleesch en kaas, en krentebrood, mik èn kleintjes en met suiker-en-k'neel voor de jodemeissies.