Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 17

[p. 144]

Kalenders.

De tijden dat de drukkersfirma's wedijverden, om op den Koppermaandag met een fraaien kalender elkander den loef af te steken en hunne prestaties op typografisch gebied te doen zien, zij zijn eenigszins gewijzigd. Wel geeft men nog zijn clientele een maand- en dag-wijzer, maar meer als een noodzakelijk kwaad omdat de concurrenten het ook doen. Van een bepaald persoonlijk karakter getuigen dan ook weinige dezer kalenders, en ze beginnen alle min of meer een zelfde type te krijgen.

Naast deze drukkers-kalenders, kwamen meer en meer de kalenders door kunstenaars op picturaal of decoratief terrein ontworpen en verzorgd. Engeland gaf illustraties aan romans van beroemde auteurs ontleend, Frankrijk vond o.a. in Mucha en Grasset bekwame artisten in dit genre, ook in Duitschland verschenen specimen, als de bekende Otto Hupp-kalenders, en ten onzent kan men wijzen op de helaas gestaakte uitgave van Dijsselhof, Nieuwenhuis en Lion Cachet, op de kalenders van Hoytema, op die van Rueter en enkele anderen.

Hoytema's kalender^*) heeft zeker in niet geringe mate zijn belangstelling en succes te danken aan de omstandigheid, dat het juist iets meer is dan een simpele aanwijzer van dag en maand, wel heeft hij aan het cijfervak de ruimte en duidelijkheid gegeven die het toekomt, maar daarbij als verheugenis voor iedere maand een litho gemaakt, den onvergelijkelijken dierenkenner typeerend. Waar zijn liefde in den beginne reeds naar de vogelenwereld uitging, daar geeft hij dit jaar in zijn kalender ons ‘de vogel van de maand’. Juist deze teekeningen zij doen u de afgescheurde bladen bewaren, en de plaatjes inlijsten, zie slechts even zijn grauwe lijster, zijn eenden, zijn blauwen reiger, of het vogeltje in het oeverriet. En al weten wij nu wel, dat strenge theoretici te velde zullen trekken tegen het decoratief verband van de cijfers, de omlijsting en die plaat, ik geloof niet wij in dit geval de maatstaf zoo angstig moeten aanleggen. Door kleur en toonaspect zijn de bladen toch één geheel geworden, de cijfers zijn duidelijk en goed leesbaar, en de vogels zijn ons iedere maand een genoegen om op te kijken, dus van welke zijde ook bezien is Hoytema's kalender een uitgave, die wij niet gaarne zouden missen.

Rueter's kalender^*) gaat van een eenigszins ander principe uit. Primo om voor kleine beurzen iets te maken dat aangenaam aan den wand doet, en secundo om zoo praktisch mogelijk groote en duidelijke cijfers te geven, niet meer dan noodzakelijk geornamenteerd. Het indigo met bruin rood, misschien ook iets, de geschulpte omtrek en de bloemetjes doen aan als een aardewerkschotel die men tegen den wand hangt. Ook het grove van het bordpapier stempelt het geheel tot iets wat men oudtijds als volkskunst zou aanmerken, m.a.w. iets dat niet direct de pretentie heeft van ‘kunst’ te zijn, maar door kleurcombinatie, door stofkeuze, door een aardig randje of motiefje tot een smakelijk ding geworden is. Een spreukje op elk blad in krulletters is een afwisseling voor de maand.

Zijn andere kalender,^†) voor verjaardagen bestemd, en in vier bladen door kleur en ornamentatie de jaargetijden symboliseerend, heeft minder het karakter van zoo-uit-één-stuk te zijn gedaan als de vorige. Het grijs met rood, het geel met groen is in goede harmonie, de ornamentaties grijpen zich aardig om de witte kolommen, maar toch missen wij de samenhang die de eerste zóó kenmerkte.

Een vierde kalender,^**) die, al is zij nog niet als zeer geslaagd te beschouwen, toch vermeldenswaard is, ontwierp de heer A.W. Kort. In verdeeling en opzet gelijk aan die van Reuter, versierde de heer Kort het schild met de teekenen van den dierenriem, waarschijnlijk zooals hij wel eens elders gezien had. De bladen zelf dragen telkens verschillende bloemetjes, passende in de maand.

Een streven naar eenvoudigheid zit er bij voor, dat aanbeveling verdient, en ook deze kalender gunstig onderscheidt bij wat plaatwinkels ons wel eens bieden.

R.W.P. Jr.

*) Uitgave S.L. van Looy, Amsterdam.

*) Uitgave S.L. van Looy, Amsterdam.

†) Uitgave D. Coene en Co. Amsterdam.

**) Uitgave Scholtens & Zoon, Groningen.