Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 16

[p. 103]

Land van wedergeboorte,
door F.M. Knobel.

Bijgeloof wil, dat steeds aangenomen worde het tegenovergestelde van hetgeen men droomt; de werkelijkheid leert, dat de visioenen van den slaap veelal voorbijgaan zonder verder gevolg; de droomgezichten welke wel ééns, vroeg of laat, worden verwezenlijkt, zijn weinige, doch zij ontbreken niet geheel en al.

Aldus heb ik dezer dagen in natura gezien den grond van Madeira, van welken ik eens, ook wakende, heb gedroomd. Jaren geleden was het. Ik had zien vertrekken het groote vaartuig, hetwelk mijnen vriend, den teringlijder, daarheen medenam. Het leek mij een geluk, dat toen iets onbereikbaars voor mij had. De rook uit den schoorsteen van het verdwijnendgevaarte verdoezelde in Londen's zwaren, zwartig vuilen mist, welke dof, nat, roetachtig het ademhalen bemoeielijkt en den mensch loom maakt.

madeira, public-garden.

Daar ging hij, mijn zieke vriend, naar de zon, naar de luwte, naar de bochten van goud en van blauw, naar de oorden waar vloeibaar kristal fluisterzingend dartelt over treden van glinsterend marmer, naar de verzamelplaats van bloemen van allerlei tooi, naar de bosschages alwaar de lippen der nimfen aanlokkelijk zijn als sappige vruchten, naar het Eden, waar eeuwige, eeuwige toewijding en zelfopoffering heerschen zonder stoornis, waar de Passiebloem zich ontvouwt naast de Rozen der Liefde en in het midden der lelién van nederige pracht; waar alles zich oplost in ééne groote overeénstemming.

In dien griezeligen, natten, konden, viezen Londenschen mist verscheen mij dat visioen van Madeira en gedurende langen tijd kon ik mij daarvan niet losmaken.

Sedert dien heb ik gereisd, gezworven, genoten, geleden, gelachen, gestreden en de kaart der wereldgedeelten, welke ik ken, is uitgespreid vóór mijn geestesoog, op het oogenblik dat de boeg van mijn schip eindelijk tòch is gericht naar Madeira.

Als de Londensche regen achter ligt, trillen de snaren mijner ziel akkoorden van lente. Zij zijn het praeludium tot de reis vol van zon, tot de beelden van glorie op den weg naar den Evenaar. Gegroet zij het licht van des Zuidens weldadigen gloed! Nòg drukken de stormen, de vlagen, de nevels van het gure Europa, maar vooruit ligt de berg van levensvreugde, en onze Ark zoekt hem. De vrijgelaten duif vliegt, voort over de golf van Biscaye en - de olijftak wil met moeite gewonnen worden - kraken doet het schip door het gebeuk der witgekuifde baren van azuur. Lichten en schaduwen spelen een spel. Een groote vlek goud vormt den vloer eener

[p. 104]

madeira

van zonnestralen geweven tent met haren top in de wolken. Kleurschakeeringen, ongedurig, ongestadig, worden, zonder ophouden, getooverd op het rusteloos zilt. De wind, loeiende door het want, suizende aan de boorden, tusschen welke wij leven, schept in de wolken torens en bergen; nu eens vertoont zich boven ons een lichtblauwe streep, dan weer een plek van ultramarijn, bezaaid met vlokjes van wit en van grijs. Verschuiven doen zich de massa's: Kasteelen, gedrochten, wiskunstige figuren verschijnen en verdwijnen, tinten vloeien inéén, lossen zich weder op, en dat alles, in het luchtruim, wordt bewogen door het frisch en suizend geblaas. De gezichtseinder in het Westen is een breed, op de zee rustend, lint van goud, goud, goud.

En, avond is het geworden, aangebroken is de dag één, twee, drie, vier malen, kalmte is gekomen over de baren als onze boeg begroet den bodem van Madeira.

De vuurtoren is geweest een punt van schittering in het verbleekend duister van den nacht. De oosterkim werd rood en òp, òpgerezen is de glans, de gloed, de bron van alle leven. De wuivende palmen der eilanden van den Madeiragroep wenschen het licht van den komenden dag reeds heil. Als een beeld van rust liggen daar: Caniçal, Machico en Santa Cruz. Hunne rotsen, overziende den Oceaan, met ‘luctor et emergo’ in den blik, hebben iets geheimzinnigs, iets wonderlijks, iets dat vermoeden doet onhoorbare geluiden, onzichtbare vormen; geluiden van een blijde boodschap; vormen, mild in het uitdeelen van levenslusten. Van hunne kruinen lispelt de morgenzefier:

Come up higher, come up higher!
From the lowland and the mire,
From the mist of earth desire,
From the vain pursuit of pelf,
From the altitude of self,
Come up higher, come up higher!

[p. 105]

madeira funchal fort.

Funchal, de hoofdstad van Madeira, is een uitgestrekt Amphitheater. Uit de vensters der, tegen den groenen berg aangeworpen, huizen van witte kleur, kan het oog, bij het mijmeren, waren over de blauwe onmetelijkheid daar beneden dichtbij en ver wèg, waren over het groote water dat, zelf nooit stil, den vermoeide kalmte en rust geeft. Heel in de hoogte zijn zij dun gezaaid die woningen, maar naarmate de helling daalt naar de haven, wordt sterker hunne neiging om zich te vermeerderen, om zich te groepeeren; om de baai ligt geslingerd eene stad van 44000 zielen.

De uitgedoofde vulkaan betaalt schatting aan zijnen opwoner. Het plaveisel der straten is van lava: steentjes in den vorm van onregelmatige kogels, gereid, tot figuren gelegd en tot trappen gemaakt op plaatsen waar de glooiing - de openbare weg te Funchal is nergens vlak - te sterk was om niet te manen tot voorzichtigheid, dewijl de hobbelige weg op zich zelf geen steun geeft aan den voet. De inboorlingen dragen dan ook een schoeisel van ongelooid leder, dat het uitglijden belet.

Van lava, vermengd met cement, zijn de wit-gepleisterde huizen gebouwd. De kleur van deurposten en vensterkozijnen is grijs. Haast heeft de werkman hier niet: het optrekken van eene flinke woning duurt meestal twee jaren.

Naar een fraai hotel, op een half uur afstands van de kade, waar van het groote schip een stoombootje hem gelegenheid geeft tot landen, glijdt de vreemdeling over de ronde, gladde, hier en daar met mos begroeide lavasteentjes in de inlandsche slede: den ‘carro’.

Het is een houten bak met vier zitplaatsen en eene overdekking van riet, voorzien van gordijntjes tegen de zon. De beweegkracht

[p. 106]

van dit voertuig, hetwelk niet kan omkantelen, is een span ossen. Voor de dieren, die hem kennen, stapt permantig voort de Portugeesche knaap, als wegwijzer, want geen leidsels houdt de voerman, welke naast den ‘carro’ te voet gaat, de ossen aandrijft en, werkende met een zekeren lap, eensklaps overoude tijden in Europa vóór den geest terugbrengt. Vroolijk klinkt zijn aanmoedigend geroep door de lucht. Deze is vol van geuren der, met gaven van goddelijken oorsprong, kwistige, tropische Flora.

Berg op, berg af gaat het voorwaarts langs hooggebouwde hotels van den nieuweren tijd. Een dezer ligt zeer hoog op den berg; de weg erheen en tevens naar eene Roomsch-Katholieke kerk wordt vergemakkelijkt door een tandradspoor. Twee oude vestingen: de eene aan zee, de andere gelegen op eene steile hoogte, hebben hare strategische waarde vergeten, doch levendig is haar het besef geworden van de waardeering, welke zij genieten van den liefhebber van het schilderachtige, van den kunstkweeker. De groene bergen vertoonen hunne landdouwen, ook hunne diepe kloven, de bloemen de schittering hunner rijke, menigvuldige tinten, en de wolken, die de bergkruinen nu en dan aan het oog onttrekken, doen aanschouwen één, soms twee, drie regenbogen.

Madeira is een oord van wederopstanding, van herrijzing. O! de zaligheid van dat gevoel bij den lijder voor wien het eiland een laatste toevluchtsoord was. Beter te worden, weder lust, genot te vinden in bewondering, opnieuw belang te stellen: het eerst in Gods rijke natuurgaven! Zich te koesteren in de zon, welke heilzame warmte brengt; te kunnen ademen heden beter, minder pijnlijk dan gisteren met het vooruitzicht dat het morgen nóg gemakkelijker zal gaan; het kuchen minder vaak; de algemeene stemming minder lusteloos, de hoop van te zullen genezen, geheel gezond te zullen worden! Na eene maand reeds eene wandeling in den botanischen tuin of langs het strand; later in koopen doen in de winkels van Funchal, voorzien van schoon naaldwerk en van voorwerpen van zuidelijke nijverheid in het algemeen; nóg verder in den tijd: met den ‘carro’, met den tram, getrokken door drie vurige paarden van Las Palmas of per gewoon rijtuig naar meer verwijderde punten, en langzamerhand ontwikkelt zich de hoop, het gevoel, het bewustzijn, de zekerheid van te hebben herwonnen de beste van alle gaven: Gezondheid. Dàn is elke plant een festoen, het vogelengezang eene symphonie van juichen, het ruischen der zee eene fanfare ter eere van het herkregen heil.

Aan zulke gelukkigen heb ik eene gedachte van hartelijke medevreugde gewijd bij het ‘vaarwel!’ zeggen aan mijn tot werkelijkheid geworden droom: Madeira.

Oceaan, 9-2-'06.