|
| |
Het instituut voor physische therapie te Amsterdam,
door Frans Hulleman.
Het was een warme, zonnige middag toen ik er heen ging.
Loopend onder de boomen, die des zomers onze grachten zoo mooi maken, als het fijne zonnelicht door de bladeren pijlt en de donkere schaduwen op de kleine steentjes zachtjes heen en weder bewegen, keek ik, licht en zonnig gestemd naar de in soberen bouwtrant gestijlde huizen met enkele pilasters of eenig lofwerk versierd, toen, - daarginds het nieuwe ‘instituut’ zichtbaar werd, dat ik dien middag van binnen zou bezien.
Een wetenschappelijk gemodelleerd dagbladverslag had reeds van de opening en het doel van dit instituut melding gemaakt, maar, niet-waar, zulk een artikel lezen wij vlug, verheugd door mededeelingen als de aanwezigheid van de gemalin van onzen Burgemeester en andere dames, die deze Vereeniging steunden, attent gestemd voor de openingsrede, uitgesproken door den Voorzitter Prof. Hector Treub. Daarna verflauwt vaak de belangstelling. Immers de ‘galvanisch-faradische’ stroom van welke in het verslag sprake is laten we langs onze luchtige zomer-kleêren glijden en het ‘toestel tot Arsonvalisatie’ kan onze dommelende aandacht niet wakker electriseeren. Berichten uit Mandsjoerije zijn dan gemakkelijker te bevatten
Toen ik dan dien middag voor het nieuwe gebouw stil stond, opkijkend naar den gevel met z'n rood-bruine steentjes, z'n groene luikjes, z'n in lood gevatte ruitjes, z'n lange, smalle, grijze steenreep, waarin gebeiteld staat: ‘Instituut voor Physische Therapie’, dacht ik: kom, nu maar geen gemijmer over de schoone bouwwijze van een Hendrik de Keijzer of een Jacob van Campen, want hier staat een huis, dat gesticht is uit andere gedachten dan die, welke den bouwer uit loutere schoonheidslust hebben bezield.
De steenen treden stapte ik op en van uit de vestibule liep de piepjonge picolo mij al tegemoet, van onder z'n uniformpet met de goudgestikte initialen I.P.T. naarstig vragend of ik het gebouw kwam zien en of ik dan maar even in de wachtkamer woû wachten.
De wachtkamer, die, als ge het gebouw binnentreedt, aan uw rechterhand is gelegen, - aan de linkerzijde is de administratie-kamer, - geeft een indruk van rustigen eenvoud. Op de tafel lagen tal van boeken voor de grijpende hand en ik zegende in stilte den goeden geest, die hier het laatste werk van Streuvels ter lezing schonk. Hier geen Duitsche platen, verfonfaaid en met ezelsooren, hier geen verlepte jaargang van ‘Die Gartenlaube,’ maar Streuvels en nog eenige werken van goede auteurs.
Een werkje, waarin het ontstaan en het doel der Vereeniging werd geschetst, bracht mij reeds een weinig op de hoogte. Na het
| |
| |
ontbinden der Vennootschap ‘Geneeskundige Badinrichting’ werd door vele hoogleeraren en praktiseerende geneeskundigen met het oog op de groote beteekenis en omvang der physische geneeswijze in het laatste tiental jaren, het initiatief genomen eene nieuwe Inrichting voor genoemd doel te verkrijgen. Een comité werd gevormd en toen de meening van andere medici gevraagd was, die op enkele uitzonderingen na, volkomen instemming betuigden werd opgericht de ‘Vereeniging voor Physische Therapie’ te Amsterdam.
Een inrichting, - aldus meldt dit werkje, - opgezet door een grootaantal medici, biedt de beste waarborgen voor eene noodzakelijke voeling tusschen huismedicus en geneesheer der inrichting, wil de patient zooveel mogelijk profiteeren van de hulpmiddelen, welke een Instituut aanbiedt.
frontgevel van het ‘instituut voor physische therapie’.
keizersgracht no. 489.
De physische therapie tracht door methodische aanwending van water, warmte, licht, electriciteit enz. genezing of verbetering van ziekteprocessen te verkrijgen. Zij maakt daarbij gebruik van enkele der zelfde hulpmiddelen, waardoor een reis naar een badplaats en het volgen van een kuur aldaar vaak succes heeft.
Maar naast de poging tot genezing van ziekten zal de physische geneeskunst zooveel mogelijk in toepassing brengen het eeuwenoude devies: ‘het is beter ziekten te voorkomen dan ze te genezen.’
‘Door methodische oefening, waarbij zij meestentijds gebruik maakt van physiologische prikkels, brengt zij het organisme of bepaalde deelen daarvan tot betere functie.
Voor het instituut der Vereeniging is dus een dubbele werkkring weggelegd. Eensdeels zal het dienen tot behandelen der patienten met die aandoeningen, voor welke eene toepassing der physische methoden gewenscht is. Welke die aandoeningen zijn, is een vraagstuk dat de medicus zal hebben op te lossen. Maar daarnaast zullen de deuren van het instituut open staan voor allen, die hoewel niet ziek zijnde in den dagelijkschen zin van het woord, aan methodische oefening in eenigerlei vorm behoefte hebben, waarbij medische leiding en scherpe controle in een inrichting nood-
| |
| |
ruimte voor waterbehandeling (afb. i).
zakelijk zijn. En daar oefening vooral bij hen, die nog in ontwikkeling zijn, groote beteekenis heeft, zal speciale zorg en aandacht worden gewijd aan de behandeling van kinderen.
Mee te werken tot verhooging van het physisch en psychisch weerstandsvermogen is dus de tweede belangrijke functie van het instituut.’
Met deze wetenschap toegerust, drentelde ik, in de wachtkamer, wat op en neêr, toen een pleegzuster, naar ik meende, mij kwam verzoeken haar te willen volgen, dan zouden we eerst de ‘Ruimte voor Waterbehandeling’ gaan zien, want dokter Van Breemen, de geneesheer-directeur, was juist in de afdeeling voor medicamenteuse baden, dan zouden we straks daar wel heengaan. Mijne begeleidster, die zich later als juffrouw G.A. Hopper, - de zuster der bekende jonge tooneelspeelster Rika Hopper, - aan mij bekend maakte, is aan deze inrichting speciaal belast met de behandeling van heilgymnastiek en massage.
Mejuffrouw Hopper vertelde mij in Stockholm een cursus te hebben gevolgd van Dr. Arvedson, directeur-geneesheer van een instituut dat gelegen is voor het Melar-meer, één der liefelijkste gedeelten van Stockholm, een cursus die zeventig leerlingen telt en uit twee afdeelingen bestaat, waarvan de eerste een theoretische leer-wijze bevat der voorkomende ziektegevallen, welke de leerlingen aldaar aanschouwen; het tweede gedeelte van den cursus bepaalt zich meer tot eene door de leerlingen uit te oefenen geneeswijze, onder leiding van den directeur-geneesheer. De jonge meisjes die de aan dit inst tuut verbonden opleidingsschool bezoeken genieten onderwijs in Zweedsche heilgymnastiek, bewegingsleer, physiologie, doch bovendien zijn zij in de gelegenheid gesteld de colleges bij te wonen van een hoogleeraar, die de ‘anatomie op 't cadaver’ in toepassing brengt, waardoor elk
| |
| |
ruimte voor waterbehandeling (afb. ii).
leerling een behoorlijke kennis verkrijgt van het menschelijk lichaam en zijne constructie. Ook de schoonheidsmassage in Zweden wèl, doch in ons land nog weinig bekend en uitgevoerd, die hoofdzakelijk bestaat in gelaatsmassage, - o.a. het wegmasseeren van groeven om neus en mond, alsook het wegwrijven van ouwelijke gezichtsrimpels, - werd door juffrouw Hopper practisch beoefend.
In de ‘Ruimte voor Waterbehandeling’, waarvan wij onzen lezers twee verschillende kiekjes aanbieden, zien wij op afb. I de gelegenheid voor douche-massage, zooals in Vichy gebruikelijk, en voor massage na heeteluchtproceduren, waarbij de ruimte op een temperatuur van 35° C. verwarmd kan worden; daarachter staan twee zinken kuipen, de z.g. stroomende zit- en voetbaden, waaruit het water in fijne stralen kan opfonteinen, terwijl op afbeelding II het volbad (bassin) is ondergebracht, met ernaast het stoom-heetelucht kastbad, dat hoofdzakelijk dient om energisch de stofwisseling aan te zetten door middel van de zweetproceduren. Deze kast vervangt de heete-lucht-kamer of Turksch bad en de stoomkamer of Russisch bad
De douchekamer, waarin van een centraal punt uit verschillende douches kunnen gegeven worden, is naar Fransch model ingericht en staat evenals de ruimte voor waterbehandeling in verbinding met de kleedkamers.
Meer naar de achterzijde van het gebouw sluit hieraan de stoom- en de heete-lucht-kamer, met er aan grenzend een rustkamer, die tevens in verbinding staat met de ruimte voor douche-massage, terwijl het aansluitend vertrek voor een typisch Fransche procedure dient, de douche-massage, die uitgeoefend kan worden, zoowel volgens de methode van Aix-les-Bains als die van Vichy. De dan volgende rustkamer wordt aan beide zijden geflankeerd door een badruimte en wel rechts
| |
| |
kamer voor electrische behandeling (afb. iii).
door het vertrek voor electrische baden, links door de ruimte voor medicamenteuse baden, zandbaden enz. Deze baden worden geheel gereed gemaakt in het sous-terrein en door middel van een lift in de badkamer gebracht. In dit vertrek bevindt zich ook in een klein bassin het golfbad, terwijl aan de andere zijde der vestibule zich vertrekken bevinden, welke dienen tot het geven van koolzuurhoudende baden.
De trap opgaand vindt men op de eerste étage de kamer voor zwavelbaden met daarbij behoorende rustkamer, daarnaast ligt het Inhalatorium, dat zoowel voor gemeenschappelijke inhalatie als voor inhaleeren aan de apparaten zelf gelegenheid biedt. Bovendien is ook het inademen van zuurstof, ozon, zoowel als in- en uitademen in verdichte, resp. verdunde lucht mogelijk.
Aan de voorzijde der zelfde étage is de kamer voor electrische behandeling, zie afb. III. Wie hier binnentreedt, die zal, - leek zijnde, - voorzichtig eenige passen van de toestellen af blijven stil-staan, nuchter vloer en wanden bekijken, alvorens de verschillende apparaten te bespieden, die uitsluitend door een kundig en fijn-wetenschappelijk geneesheer mogen in werking worden gesteld. Dr. van Breemen was zoo welwillend de machine voor z.g. statische electriciteit (het toestel links in den hoek van afbeelding III) tot leven en in beweging te brengen. Het toestel snorde en raasde, ketste electrische vonken, zoo, dat luid spreken noodig was om vraag en antwoord niet te doen mislukken en uit des dokters inlichtingen bleek dat de patient, die hier ter behandeling is gesteld, komt te zitten in een rieten stoel, geplaatst op een houten bord, rustend op vier glazen potten om zoo doende energie aan het lichaam toe te voeren, zenuw-hoofdpijnen te stillen, met als middel ozon, die een zuivere, versterkende geur door deze ruimte verspreidt.
Toen naar het ‘toestel tot Arsonvalisatie’,
| |
| |
kamer van den directeur-geneesheer (afb. iv)
een apparaat voor hooggespannen stroomen en het Röntgen-toestel, ook hier aanwezig. Al is de naam Röntgen een wereldvermaarde, al kent elk de beteekenis en het nuttige van de X-stralen, - populair-wetenschappelijke tijdschriftartikelen zorgen er voor, - een Röntgen-laboratorium is zelfs voor den medicus, die niet buiten zijne gewone studieboeken gaat, voorloopig een terrein, waarop hij zich nauwelijks beweegt. En zij, die zich de geestelijke weelde kiezen dit vak ‘durchaus zu studiren, mit heissem Bemühn’, zijn specialiteit op dit gebied, gaan in hun Röntgen-laboratorium gehandschoend en geharnast, om het telkens en telkens indringen der X-stralen op het lichaam te beletten, sluiten het buitenlicht zorgvuldig af, verwekken electrischen stroom, doen de met petroleum en kwik gevulde ‘inductie-pot’ draaien als een tol in het rond en zie, - daar in die luchtledige glazen bol ontstaan de stralen, welke Röntgen ontdekte en die voor den medicus van zooveel nut zouden zijn.
De in deze ruimte noodige constante stroom wordt geleverd door een dynamo-motor, die zoowel tot vulling van accumulatoren dienst kan doen als tot directe bediening der apparaten.
Aan de veiligheid der patienten is de grootst mogelijke zorg besteed. Daar de ervaring geleerd heeft, dat zelfs eene badinrichting niet vrij van brandgevaar is, zijn op elke étage brandkranen en brandladders aangebracht: deuren van badkamers, hoewel van buiten slechts met den sleutel te openen, zijn van binnen alle van een kruk voorzien. En ten einde het gevaar der electrische lichten krachtleiding zoo gering mogelijk te maken, is, afgezien van de gewone voorzorgsmaatregelen, die bij aansluiting van het gemeentelijk kabelnet vereischt worden, de stroomspanning tot 65 volt verlaagd.
Van verschillende plaatsen uit is 't mogelijk bij plotseling ongeval een alarmbel te doen klinken.
In de aangrenzende kamer (zie afb. IV) van
| |
| |
zaal voor heilgymnastiek en massage (afb. v).
den geneesheer-directeur zijn verschillende apparaten tot diagnostisch onderzoek opgesteld.
De zaal voor heilgymnastiek neemt op de tweede étage de geheele beschikbare ruimte in en wij zien op afb. V verschillende apparaten, met op den achtergrond, links, het weerstandsapparaat waaraan de als patiente figureerende jonge dame, de armen gestrekt houdt, de handen de beugels omknellende. Dit toestel dient om de functie der spieren te versterken en eventueel door training de banen van 't zenuwstelsel te oefenen. Mejuffr. Hopper zien wij bezig met het toezicht op deze behandeling. Meer naar voren zit iemand op een velotrab, een toestel, dat gebruikt wordt voor weerstandsoefeningen met buiken beenspieren, zooals o.a. bij constipatie vaak gewenscht is. Een roeiapparaat bevindt zich op den voorgrond en schuin naar achter merken we een toestel op, een z.g. zuigapparaat van Prof. Bier, dat luchtledig wordt gepompt en stijve kniegewrichten zooveel mogelijk weer lenig maakt.
Aan gene zijde der zaal, niet op de afbeelding zichtbaar, is gelegenheid om manueele Zweedsche en Duitsche heilgymnastiek te doen uitoefenen, bizonder geschikt tot ondersteuningsbehandeling bij interne aandoeningen, ontwikkeling van zwak-aangelegden, behandeling van lichte ruggegraatsverkrommingen enz.
Tevens is hier gelegenheid tot het verrichten van Zweedsche ademhalingsgymnastiek, zonder apparaten, die tot doel heeft de borstkas te verwijden, de functie der longen te verbeteren om, dus doende, de geheele ademhaling krachtiger en regelmatiger te doen worden. Door deze geneeswijze toe te passen op reconvalescenten (b.v. na longontsteking), ondervindt de herstellende zieke door nu eens passieve, dan weder actieve oefeningen langzaam-aan de versterking, die hij zoo zeer behoeft en een buitengewoon geval is te noemen dat van een asthma-lijder, die jaren-
| |
| |
kamer voor zonnebaden (afb. vi).
lang door deze kwaal bemoeilijkt werd, thans door deze methodische behandeling volkomen genezen kan worden verklaard.
Ten slotte de bovenste étage, welke wordt ingenomen door het zonnebad (zie afb. VI) met de daarbij behoorende badkamer. In die tijden, dat in ons klimaat de sterkte der zonnestralen niet volstaan om dit bad tot voldoende werking te brengen, wordt deze ruimte gebruikt tot het geven van bestralingen met sterk electrisch booglicht. Verder zijn verschillende heete-lucht-apparaten, electrische licht-zweetbaden hier ondergebracht. Voor patienten die geen afgepaste lichaamsbewegingen behoeven, maar vrijheid van beweging kan worden gegeven bestaat gelegenheid tot het beoefenen van verschillende zaalspelen, die een passende lichaamsbeweging vragen.
De warmte in het zonnebad op heete dagen wordt gereguleerd door een besproeiings-apparaat, aan de buitenzijde aangebracht. Het water vloeit dan langs de matglazen ramen en werkt na een kwartier stroomens afkoelend. Door middel van een verschuifbaar raam, waarin glassoorten van verschillende kleur geplaatst kunnen worden, kan men de patienten eventueel aan de werking van rood, blauw of ander gekleurd licht blootstellen.
In deze inrichting, van welke hierboven het een en ander geschetst werd, is het beste bij-een-gebracht van wat in het buitenland gezien en bestudeerd is, alvorens over te gaan tot stichting van dit instituut. Speciaal het nieuwe ‘Institut für physikalische Heilmethoden’ in Mainz, het ‘centralbad’ verbonden aan de Universiteit in München en de ‘Etablissements des Bains’ te Vichy, hebben in veel opzichten als voorbeeld gediend.
In tegenstelling met de instituten op vele buitenlandsche badplaatsen, waar eene machtige luxe regeert, is hier naar eenvoud ge- | |
| |
streefd, eenvoud van gebouw, eenvoud van inrichting.
En eindelijk zij hier nog gewezen op twee belangrijke punten, 1o. dat de opzet van dit Instituut geschied is door gemeenschappelijke Amsterdamsche doctoren, en 2o. dat deze inrichting geen winst beoogt, terwijl het geld door de Amsterdamsche burgerij is bijeengebracht.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd