Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 14

Sterven.
Door Certi Fines.

Een schemerlampje onder licht-dempende groenzijden kap brandde in een hoek van de kamer op een klein tafeltje.

Het schijnsel spreidde zich wat in het rond waar zij sterven ging. Ze dachten dat zij sliep en hadden haar alleen gelaten, ze wisten niet dat het zóo gauw zou gaan.

Maar nu voor de koorts weer te branden aanving voelde zij het hoe 't laatste van wegstervende krachten oplaaide in groot gewilde levensvlam.

Die moest éens nog uitslaan voor zij losgemaakt ter ruste ging.

Niet zij was bang van den dood....

Op de ruiten stompte de wind als met zwaar omwoelde vuisten, het uithangbord van den winkel zong een hooge g-noot op verroeste scharnieren in den storm, stem-geluiden woeien door de straat òp van de levende menschen beneden.

Dat leek ver en vaag en vreemd.

Stijf en stil lag ze onder rechtgelegde dekens, verward slingerde het lange zwarte haar zich over het kussen.

Het gelaat was zeer bleek en rustte; alleen in de zwarte oogen begon het te branden weer na den dag die het vuur erin had gedoofd. Die wisten niet van tranen en zelfbeklag om zoo jong sterven, om een scheiden dat hun geen scheiden was.

Zij kruiste de handen onder het dek en wachtte, en staarde terug in het afgelegde, nu gansch àf te leggen en over te geven leven dat maar levensbelofte was geweest.

De vruchten zagen alle groen aan haar levensboom.

Zij had geen hoop en verwachting van wat nu verder gebeuren zou na den laatsten stap in het donker die er te gaan was, of was het in 't licht? Zij zou wel weten als het er was.

Zij was niet bàng van den dood....

Stil stonden de dingen er rondom. Maar de windbonken op de ruit die dreunden door haar hoofd.

Wat stapten de menschen hard door de straat, wat gierden de scharnieren hun hoogen toon, dat waren de geluiden van het leven, - - die gingen ook heen, alles verzonk en stortte ineen en gruizelde weg... maar zij bleef staan en zag ernaar en verheugde zich dat alles viel en verging en hol was en leeg, en zij alles wéer vulde met eigen geluiden van haar sterke vreugden en haar felle smarten en heel het levensoproer van haar wilde zinnen die zich schiepen een wéreld alleen....

Ze ontwaakte uit het staren van haar oogen.

Het èven weggegleden bewustzijn keerde weer en keerde zich tegen haar, glinstertandend als een dier naar zijn prooi, en ze kromde zich onder 't zien van de waarheid dat háar het vergaan en verzinken zeer nabij was en het àndere bleef en leefde: de wind wellustig aandreunde uit het vlakke land en het spelletje van eigen tepletterslaan speelde, het uithangbord zingen bleef in den storm en de levende menschen beneden voortstapten in trotseerende

[p. 350]

kracht tegen de vlagen... terwijl zij geen armen ter afweer kon strekken, armen die lagen als lood langs haar neer, armen die nooit het volle leven hadden geprangd aan haar borst in hevig omvatten....

Bang voor het léven was ze geweest, niet bang van den dóod.

En nu laaide het op in een brand van begeeren, een koortshitte van willen en verlangen, een schrijnend herinneren van veel roode passie-bloemen die bloeiden langs alle wegen welke zij was gegaan.

En die ze voorbij was gevloden met angstige oogen of trotsch gericht hoofd, en die ze, verdroogd, had beweend met heete avondtranen van angst en verlangen en vaag verwachten van alles wat komen zou nòg.

Nu kòn niets meer komen, en er was niets geweest.

Het leek wel gedroomd, heel ver, heel vaag, het had niets beroerd, het had niets òntroerd dan een oppervlak, het had niet diep haar geschud en gegrepen, niet hóog haar vervoerd, niet néergesmeten; het had getokkeld even praeludium, losse klanken samengeregen tot een snoer van begin, nimmer de volle sonate waar wijd de rust uit neerzeeg aan het eind.

O, haar vergeefsche leven, voor niets, voor niets.

Al haar liefde ging heen naar wat het had moeten wezen, al haar haat naar de bitterheid van het niet-vervulde, in háar handen verdroogde, verschrompelde, zij die niet tijdig áangevat had.

Want alles was làngs gegleden, làngs gevlogen, langs haar verwaaid... al de bonte zeepbellen, de schijnschoone beelden, die de woelende koortsgloed optooverde uit haar verlangen.

En vàsthouden wilde zij met grijpende handen, indrinkende oogen en hongerend hart, - - dat het niet héen zou gaan, dat haar wil er langs òp kon ranken met laatste ingespannen vurigheid, om aan te blazen en òp te jagen de levensvlam....

De rijpe rozenblos van haar wangen gloeide tegen het donker van 't haar en 't scherp-witte kussen.

De klamme handen boven de dekens gingen nerveus-trillend, beefden heen en weer over 't laken in onbewust grijpend beweeg. In het laatste geleef van haar jonge lichaam gingen de voeten mee in korte schokjes op en neer.

Brandende diepten van gloed waren de oogen die rusteloos zochten en joegen de schoone aansnellende beelden tegemoet.

De zoet òmvloeiende intimiteit van de kamer voelde ze niet meer, de kamer vol stille doodsgedachten al lange dagen, gedachten van sereene rust en weldadig koel voor brandend leven als sneeuw vèr gehaald onder den starkouden ijs-tintelenden nacht, van wijdbesneeuwde velden, wijd wit tot in verre nog wit-lichte verten....

Nu leek de sneeuw zelfs te branden geslagen tot heel witten vlammengloed, en het zachte schijnen van de groen-omkapte lamp drong niet meer door tot haar bewustzijn dat alles vlammend en laaiend zag, roode, witte en gele vlammen brandden en knetterden wild om haar heen.

En het was als ging zijzelve verstijven en woester danste al dat licht in een vurige processie henen, - - nàder wilde zij het, nàder, om vast te houden, op te nemen, in te zwelgen tot eigen groote levensvlam die den dood verjagen zou.

Vaag maar vermoed had zij de kleurenweelde van het leven, dat zijn stemmingen uitgiet in vlamgespeel, sidderend in de donkerte van een open hart, dat het er vuurgloed van wordt en vergaat.

Even maar làngs haar had geschrijnd het bloedige rood, een schram, niet de volle wonde had zij weggedragen ervan.

Niet levens-open was zij geweest, zij, als weggescholen in een kloostertuin van angst, achter een hoogen werenden muur, maar zonder de rust en de strenge devotie, reikende met handen die stuitten altijd op eigen gebouwde wering, niet verder durfden, niet verder wilden, en altijd machteloos waren als nu om te grijpen 't voorbij-huiverend leven.

O, zij was bang van den dood waar haar innerlijk verstijven heen voerde, nù voelde zij dien donker, kil en koud als haar verstarren zelf.

[p. 351]

Hoe licht was het leven, het lichte laaiende leven, wit, geel, maar rood nog het meest....

De roode lichten van het leven dat ook langs haar had geleefd, schenen op uit het duister als bloedende herinneringen, en de koorts woelde en warrelde ze dooreen - - àlle tegelijk kwamen ze en waren niet te òmvatten voor haar hunkerend starenden blik:

passie-rood leven van de straten door wier avond-schroeiing zij wel was gegaan met brandende lippen in de duisternis.

Die zagen de menschen niet en zij zag ze niet van anderen, maar wist ze in haar verbeelden als rijpe zonne-rozen zóo in den gaard van een menschengelaat.

Het rood van woorden in avond- en nachtstraten onder rood-geel licht van eenzame lantarens, en papaver-vuurrood brandden de kussen in duister van nacht overal òp, door regen noch nevel van dampende zwart-stille grachten gedoofd.

Het krijtende rood van schrijnende tranen vergeefs in den nacht om wat verloren of niet werd gevonden, en niet als dood kan betreurd maar hartstocht'lijk beweend moest als lévend, toch nièt;

Het rood van de Kreutzer-sonate die klinkt tusschen dofgroene palmen in rood-gedrapeerden salon, dat opleeft en danst en in gloeden slaat menschen naar een moeras, als een hevig groot dwaallicht.

En het rood in de kerken dat hangt overvloediglijk neer, van altaren en beelden, en over de zuilen het licht uit een flonkerrood boograam....

Al het rood dat zou geschenen hebben in haar niet uitgeleefd leven, van passie, van liefde, van smart en extaze der zinnen vlamde jubelend voorbij, maar voorbij in den nacht, voorbij aan haar hulpelooze onmacht tot gloeiend omklemmen....

Half opgericht in bed staarde zij ze aan en staarde ze na en wou leven, o leven het krijschende leven dat daar floot in haar ooren en duizelde aan blikken voorbij, en òpgaan erin en het prangen vast aan zich dat haar lichaam éen werd ermee en iedere harteslag leven beduidde in jubel of nood, in vlijmen van aandoening.

Haar zijn een wijde vlakke vijver die iedere beroering beroerde wéer duizendvoud....

Zóo te weten wat leven is in het uur van den dood; zwart brandden de koortskringen onder de zwarte oogen. Op haar wangen bloeide de blos van zomer-zonneroos. Zij zonk achterover en langzaam na koortsfantazie voelde zij zich terug in de stille intimiteit van de slaapkamer waar het matte schijnsel van schemerlampje brandde en de avondwind loeide tegen de ruiten van over het plein.

Maar het leek wel veranderd, er leek iets gekomen dat zij niet gekend had de lange dagen vooraf.

Het loerde uit de hoeken met onzichtbare oogen, het strekte ongeziene klauwen en nam maar tot zich en dronk maar in het nog warme leven dat klopte en àl langzamer vloeien ging.

Huilde de wind nog of was het dat onzichtbare, sterk gevoelde iets, gierde dàt op dien hoogen luguberen toon, o, waarom stapten de menschen beneden zoo onverschillig voorbij, dat ze hielpen dan toch het verjagen - - kermisliedjes bralden ze bruut door de straat, gèk leken ze, - - en dat zwarte loerde maar, loerde maar... wáar was het toch nièt? overal voelde ze stekende blikken en verstarrende pijn die de warmte uit haar lichaam haalde.

Ze wou gillen en kon niet, en de stamelende kreet van haar lippen reikte niet door de open slaapkamerdeur tot aan de trap beneden waar ze de gedempte stemmen der huisgenooten hoorde die dachten dat ze sliep.

Het ritselde in de overgordijnen voor de ramen en het licht flikkerde als onder een zwaren adem die door de kamer ging.

Zij lag roerloos en wachtte. Er was geen ontkomen, zij voelde zich glijden en gaan eindeloos, eindeloos, en de kreet van verzet brak op verstijvende lippen.

Met wijdgeopende oogen zonk zij bodemloos.

Toen werd alles doodstil binnen. Maar de wind gaf telkens een woedenden bons op de ruiten en monotoon knerste het uithangbord.