|
| |
Op de Linie. Oorspronkelijke novelle
Van F. de Sinclair.
(Slot).
Vijf minuten later zwaaide 'n licht regelmatig tusschen de boomen. Ergens, diep in 't bosch werd gefloten. 't Licht bleef heen en weer slingeren.
Toen, behoedzaam en snel, tusschen de boomen door, gleden vijf zwarte gestalten in gebogen houding; mannen waren 't die 'n last torschten op hun rug.
‘Schiet op, d'r is onraad,’ fluisterde 'n vrouwestem, ‘naar 't Zand, is 't veilig.’
't Licht verdween.
Stil, onhoorbaar in den zwarten nacht, kwamen de gestalten nader.
| |
| |
‘Langs 't pad...’ klonk 't gedempt en bevelend.
Toen, achter elkaar als donkere schaduwen, verdwenen ze in de duisternis.
‘Nou ga 'k weg,’ sprak Vos, die met Hanneke had zitten praten en lachen.
‘Wacht tot m'n moeder weerom is,’ sprak 't kind, ‘'k ben bang alleenig.’
‘Waar is ze dan?’
‘Hier ben 'k al,’ sprak de oude vrouw, binnentredend, terwijl ze de lantaarn op tafel plaatste en op 'n stoel neerviel.
‘'k Ben moei...’ zuchtte ze.
‘Nou, ik wensch jullie wel te rusten...’ sprak Vos, opstaande.
‘Goeien avond meneer en bedankt,’ sprak de oude vrouw.
‘'k Zà-je bijlichten,’ sprak Hanneke, de lantaarn nemend.
Ze traden naar buiten.
‘Nou... gedag....’
Vos hield haar hand vast; haar frisch jong gezichtje was vlak bij hem.
Ineens z'n arm om haar hals slaande, zoende hij haar op den mond.
Haar lippen kusten hem terug.
‘Hanneke,’ fluisterde hij.
Maar toen duwde ze hem weg.
‘Nou vort...’ beval ze, en tegelijkertijd was ze met 't licht in de hut verdwenen.
Vos liep voort.
Nog voelde hij de bloedwarme lippen op z'n mond en 'n gelukssiddering doortrilde hem.
‘Hanneke...’ er was 'n roerende klank in dat woord, en hij herhaalde 't zachtjes en innig, tot de tranen in z'n oogen kwamen.
Zwart en geruchtloos lag de nacht in 't bosch; door de takken fonkelden de sterren. Maar voor hem, in den donkeren boog van de laan, lag 'n witte streep.
Dat was de Steenweg.
| |
IV.
Er werd geen fraude ontdekt op de linie bij Geesteren.
‘Dat gaat altijd zoo,’ sprak Meertens, terwijl hij met Geerken op Vos' kamer 'n glaasje brandewijn dronk, ‘dat gaat altijd zoo, let maar es op; as ze zoo klessen, van dàt gebeurt er en dìt gebeurt er... dan vind-je nooit niks... wat ik je zeg.’
‘As die kerel 't dan zoo precies weet, laat-ie dan zeggen, waar 't vandaan komt... ze kunnen 't wel met de spoor inbrengen ook...’ mopperde Geerken, die op was van 't dienstdoen en 't stilzitten tusschen de vochtige struiken, want Meertens had hem bij voorkeur naar 'n gedeelte van de grens gezonden, dat bestond uit 'n drassig stuk polderland, waar enkele hazelaarstruiken 's avonds genoeg schaduw gaven om 'n man onzichtbaar te maken.
‘Dat heb ik ook al es gedacht,’ sprak Vos nu, die in z'n leuningstoel droomerig voor zich uit had zitten kijken.
‘Och weet-je wat 't is,’ betoogde Meertens weer, ‘ons wordt 't gezegd en of je 't nou gelooft of niet, dat blijft allemaal eender, maar as ik nou Inspecteur was, dan zou 'k tegen zoo'n vent zeggen: Ho es effen, kà-je 't bewijzen?.. 'n Jaar of tien geleden had-je in Babberich net 't zelfde; daar komt de Inspecteur, of zoo als 't toen nog was, de Controleur, op 'n goeien dag ook met 'n brief... en daar zou jenever gesmokkeld worden... afijn, met okshoofden tegelijk! Nou daar had-je toen de Hoofdkommies Geeman, je weet wel, dat 's toch zoo'n onverschillige, en die zeit, Controleur zeit-ie, lâ wij nou es naar dien kerel van dien brief toegaan. Goed, zeit den ouwe, en zij weg.
Kommen ze bij die kerel, 't was zoo'n soort uitspanning, zâk maar zegge, en toen zeit Geeman. ‘Meneer jij hebt nou in die brief geschreven as dat er zoo veel gesmokkeld wordt, maar hoe weet u dat?’
‘Nou zeit den ander, maar ik zeg je dat 't zoo is.’
‘Afijn, ze klessen d'r over en eindelijk, jawel, toen noemde-ie z'n zegsman, dat was 'n zekere... afijn, die kanne jullie toch niet, 'n rijke boer daar in de buurt. Maar wat denk-je nou dat 't was? Geeman had die boer bekeurd, omdat-ie 'n paard te min had angegeven, en nou had die kerel, om ons te pesten natuurlijk, die herbergier opgewarmd, as dat ze zoo veel jenever van Pruisen smokkelde. Nou, en die bang voor de concurrentie,
| |
| |
op hooge beenen met z'n brief naar de Controleur....’
‘En ging er niks om?’ vroeg Geerken.
Meertens dronk z'n glaasje leeg, schudde z'n hoofd, en zei minachtend:
‘Ze hebben d'r nooit niet dàt gesnapt.’
Vos schommelde in z'n leuningstoel en had maar half naar 't verhaal geluisterd.
Hij dacht aan den vorigen avond, aan Hanneke en hij overlegde in stilte, wanneer hij weer naar ‘'t Zand’ zou kunnen gaan.
Maar de beweging van Meertens had hem in z'n peinzen gestoord en gul als hij was, stond hij op om het glaasje weer vol te schenken.
‘'n Halfje,’ zei Meertens, wel 'n beetje te laat en dan als vervolg op z'n laatste betoog.
‘'t Is allemaal klets, wat ik je zeg.’
Op dat oogenblik werd er op de deur getikt en Vos' hospita reikte Meertens 'n dienstbrief over.
‘Die is net hier gebracht...’ Ze verdween.
‘Spoed!’ las Meertens, 'n beetje onthutst, en besluiteloos de enveloppe van alle kanten bekijkend.
‘Nou zâ-je 't hebben!’ riep Vos uit.
Geerken keek verschrikt.
Meertens, in z'n agitatie z'n gewone gewichtigdoenerij vergetend, scheurde 't couvert stuk en bekeek het kleine briefje, 'n nota van den Hoofdkommies, blijkbaar in haast op 'n afgescheurd stukje papier gekrabbeld.
Onwillekeurig las hij hardop, 'n beetje stooterig, met nadruk op elk woord, zooals menschen doen, die niet gewoon zijn om voor te lezen:
Meertens laat de ambtenaren vandaag op den post blijven en haalt gij mij om zeven uur van den trein.
De Hoofdkommies,
De Jong.
Hij zweeg, keek verwilderd naar de twee kommiezen, die hem met verbaasde gezichten hadden aangehoord, zag toen weer op 't briefje, las 't voor de tweede maal hardop, keek toen aan den achterkant, als vermoedde hij, dat daar ook nog iets kon staan en mompelde eindelijk half nijdig, half angstig.
‘Wat mot er nou weer an de hand zijn?’
‘Komt-ie zelf?’ vroeg Geerken, om ook iets te zeggen.
‘Zelf?’ snauwde Meertens, ‘'k lees 't je toch voor....’
‘O ja... ja, dat is ook zoo,’ stotterde Geerken verlegen, 'n poging doende om over z'n eigen vergissing te lachen.
‘D'r is misschien weer 'n zoutzieder, die wat weet,’ spotte Vos, die zich volstrekt niet agiteerde.
Meertens vertrok even z'n mond tot 'n glimlach, maar hij was veel te ongerust, stond op, stak den brief in z'n borstzak, dronk z'n glaasje leeg, zei tot Vos: Nou, bedankt hoor... ik ga gauw naar moeder de vrouw...’ knikte met 'n kort ‘besjoer’ tegen Geerken en verliet de kamer. Maar dadelijk kwam hij terug, gelukkig te laat om te zien welke grimassen Vos achter z'n rug maakte. Hij stak alleen z'n hoofd om de deur.
‘Zeg, jullie blijven in ieder geval thuis hé?.. as 'k je soms mot hebben.’
‘'k Doe geen stap buiten,’ riep Vos met stemverheffing.
‘Goeie,’ en Meertens verdween.
‘Wat zit-ie in de penarum!’ schaterde Vos, toen hij de winkeldeur dicht had hooren gaan.
‘Maar wat zou 't wezen?’ vroeg Geerken, allesbehalve op z'n gemak.
‘Wat kan 't ons bommen... hij is dienstgeleider... nog 'n borrel?’
‘Nee, 'k ga naar huis,’ sprak de ander opstaande.
‘Wat moet je thuis doen?’
‘Nou... zoo maar... je kan niet weten,’ aarzelde Geerken.
‘Godbewaarme, wat 'n vent bè-jij toch... afijn....’
‘Nou salut...’ sprak Geerken, blij dat Vos niet op z'n blijven aandrong.
‘Salut,’ antwoordde Vos.
Geerken vertrok en Vos zag hem haastig langs de ramen naar z'n kamers snellen.
Hij lachte en schudde z'n hoofd.
Toen stak hij 'n andere sigaar op, nam 'n krant en begon te lezen. Maar veel belang stelde hij niet in wat hij las.
Na verloop van 'n paar minuten staarde hij over 't blad heen, langzaam zakte de hand, die de krant vasthield omlaag, 't blad lag op z'n knieën... gleed op den grond.
Hij merkte 't niet.
| |
| |
Door 't raam keek hij naar boven in de helder blauwe lucht; 'n gelukkige glimlach tintelde in z'n donkere oogen....
Hij dacht aan Hanneke.
Dien avond tegen acht uur kwam Meertens gejaagd en zenuwachtig Vos kamer binnenstormen.
‘We motte direct weg...’ riep hij dadelijk, zonder zich den tijd te gunnen om te groeten.
‘Heer in den hemel!... wat is er aan de hand?’ vroeg Vos kalm, ‘ga zitten... ga zitten....’
‘Nee... geen tijd... ik ga Geerken halen... zorg dat je over 'n kwartier klaar bent... met je revolver...’ en op 't zelfde oogenblik bijna was Meertens alweer de kamer uit en hoorde Vos z'n driftige voetstappen langs de ramen.
‘Wat zal die goeie Geerken 't op z'n zenuwen krijgen,’ lachte de laatste, ‘sjonge sjonge wat 'n alterasie...’ en zich geeuwend, uitrekkend, stond hij op, legde z'n revolver klaar, vulde z'n sigarenkoker en wandelde toen met langzame passen z'n kamer op en neer, in afwachting van de dingen, die komen zouden.
't Duurde niet lang of hij hoorde haastige voetstappen, 'n paar korte afgebeten woorden vlak voor z'n ramen, toen rinkelde de winkelbel en even later stond Meertens in de kamer met achter zich Geerken, die schuw en verbijsterd om zich heen zag.
‘Neem plaats heeren!’ noodigde Vos joviaal, als gaf hij 'n partijtje.
Meertens, bijna ademloos, viel op 'n stoel neer, Geerken aarzelde even, maar bleef staan, op z'n hielen draaiend.
‘D'r is wat an de hand,’ sprak Meertens eindelijk zacht en geheimzinnig, terwijl hij naar de deur keek, als vreesde hij, dat daarachter iemand stond te luisteren.
‘Zoo,’ sprak Vos, ‘weer 'n zoutzieder?’
‘Nee,’ antwoordde Meertens ernstig, ‘'t mot nou waar zijn... 't is verrajen.... 'k zal 't je vertellen, we hebben nog wel effen tijd...’ en hij keek op z'n horloge.
‘'n Glaasje brandewijn voor de schrik?’ vroeg Vos.
‘'n Halfje dan... maar gauw.’
‘As de weerlicht!...’ Vos vulde vlug de drie glaasjes, die nog van 's middags op tafel stonden.
‘Lekker!’... zuchtte Meertens, 'n flinke slok nemend, ‘nou za 'k jullie zeggen. Gisteren is 't er 'n kerel bij den inspecteur gekomen en die heit gezeid, dat-ie mot had met z'n kameraden en dat-ie ze daarom wou verraje....’
‘Wat 'n schobberd!’ riep Vos verontwaardigd.
‘Stil nou... ze motten 't al 'n week of drie doen, met z'n vijven... maar nou die kerel d'r af is met z'n vieren... elk 'n zak zout en misschien spiritus ook, maar dat wist-ie niet zeker.’
‘Vannacht?’ vroeg Vos.
‘Vannacht,’ bevestigde Meertens; ‘ze gaan om negen of tien uur van Neuhaus en dan kommen ze over 't Zand naar binnen.’,
‘Motten we daar dan gaan liggen?’ vroeg Geerken.
‘Là me nou uitspreken,’ snauwde Meertens, ‘de inspecteur en de adjunct die kommen ook en dan de hoofdkommies, en nou mò-je es luisteren. Nou hebben we zòò afgesproken. Vos die gaat 't meeste naar voren in 't bosch tot bij dat open vak, je weet wel, Geerken en ik blijven meer achteruit, ik op de hei in de struiken en Geerken net waar dat dennebosch begint rechts, de hoofdkommies die gaat met de adjunct links 't bosch in... liggen natuurlijk en de inspecteur, die zou op de heuvel blijven, dan kon-ie zien als er wat gebeurde.’
‘O, dat zal helpen...’ spotte Vos, ‘maar wil 'k je es wat zeggen?...’
‘Ja, 'k weet er alles van,’ zuchtte Meertens, ‘je bedoelt dat je 't niet gelooft, 'k help 't je wenschen... want 'k heb nou al 'n standje te pakken... 'k geef twee rondjes as 't er niks komt....’
‘Daar zit je an vast man... ik drink boonekamp....’
Meertens lachte 'n beetje gedwongen en sprong toen ineens op. ‘Alla Geerken jij vast weg naar paal 36 en daar ga je maar liggen tot ik kom... niet met zoo'n troep tegelijk... want ze hebben misschien wel waarschuwers ook...’
Geerken was de deur al uit.
| |
| |
‘Nou wij,’ sprak Meertens, gejaagd, nog geen halve minuut later.
‘Nee, wacht nou effen,’ kalmeerde Vos, ‘anders loopen we nòg op 'n clubje.’
‘Jij hebt toch nooit wat gezien op 't Zand?’ informeerde Meertens met 'n toegeknepen stem.
Vos schudde z'n hoofd.
‘Nooit... en je kan me gerust gelooven, d'r is niks ook.’
‘'k Mag 't lijen... maar lâ-me nou gaan.’
Even later traden de beide kommiezen buiten en volgden Geerken in den zwoelen donkeren zomeravond.
Voorzichtig langs 'n omweg, want je kon nooit weten of ze niet op de loer lagen, slopen ze langs de spoorbaan, klommen 'n eind voorbij 'n wachthuisje over 't ijzerdraad, staken de lijn over en volgden toen snel den weg, die er 'n eind evenwijdig mee liep.
Vervolgens sloegen ze 't voetpad met de bruggetjes in en waren weldra bij 't Zand.
‘Ik zie nog geen mensch,’ fluisterde Meertens, rondspiedend in de duisternis.
Maar op 't zelfde oogenblik hoorden ze vlak bij zich ‘goeien avond’ zeggen.
Ze wendden zich om en zagen den inspecteur, den adjunct en den hoofdkommies op den grond zitten.
‘Is Geerken nog niet hier?’ vroeg Meertens, na 'n beetje links z'n hoed te hebben afgenomen,
‘Jawel, die zit hier ook,’ sprak de hoofdkommies gedempt.
‘Hier,’ klonk het schuchter op 'n kleine distantie.
‘Nou verder niet praten en ieder naar z'n post,’ gelastte de inspecteur, ‘zoo snel en stil mogelijk.’
‘Vooruit!’ sprak Meertens, Vos bij z'n mouw trekkend, ‘kom Geerken!’
Maar Geerken was al opgestaan en had zich bij z'n collega's gevoegd.
De hoofdkommies en de adjunct verlieten stil de plek, waar ze gezeten hadden en verdwenen in de duisternis.
Meertens, Geerken en Vos beklommen den heuvel, daalden aan de andere zijde er af en liepen weldra op de heide.
‘Wat doet de ouwe nou?’ vroeg Vos fluisterend.
‘De inspecteur? Dat weet ik niet, die gaat geloof ik op den heuvel liggen kijken, maar 't plan is zoo’, en hij vertelde heel zachtjes, hoe de inspecteur wou, dat ze doen moesten.
‘Je kan hier geen steek zien,’ klaagde Geerken.
‘Hou je...’ snauwde Meertens, nog veel harder dan Geerken gesproken had.
‘Hier motten jullie dan blijven,’ sprak Vos even later, terwijl hij zich inspande om de plek te verkennen.
‘'k Geloof 't ook,’ sprak Meertens stilstaande, ‘dan gane we nou hier maar zitten, strakjes komt de maan op; salutjes hoor!’ en meteen wierp hij zich voorover op den grond, 'n beweging, die Geerken onmiddellijk navolgde.
‘Tot straks,’ antwoordde Vos zacht.
Hij liep weer over 't zelfde zandpad als den vorigen avond; toen lag nog vage schemer over 't landschap, nu was alles nacht.
De sterren alleen verlichtten zwak den hemel en tegen de lucht zag Vos de bosschen staan, 'n stomme zwarte massa, die iets dreigends had, als snel rijzende donkere wolken op 'n zwoelen drukkenden zomeravond.
Maar vlug stapte hij ze tegemoet.
Bij den boschweg gekomen, bleef hij even staan en tuurde in 't ondoordringbaar zwarte.
Daar verderop woonde Hanneke.
Maar hij hoorde niets, hij zag niets en voorzichtig tastend, omdat 't pad hier ophield en hij nog 'n eind over ongebaande hei moest loopen, ging hij verder.
De grond was daar ongelijk en de erica groeide zoo welig, dat 't aanvoelde of er overal bosjes hooi lagen, waar hij z'n voeten neerzette.
Maar 't bosch was vlak bij; nog 'n honderd passen, toen stond hij er voor.
'n Weg er door bestond niet; wel was er 'n pad, dat uitkwam op den boschweg, waar Hanneke woonde, maar daarlangs gingen de mannen nooit; altijd drongen ze dwars door 't hout heen, naar de open plek, had die kerel tegen den inspecteur gezegd; zou er dan 'n kommies op de loer liggen, dan konden ze vluchten naar alle kanten. Daarom had de inspecteur nu gewild, dat ze 't heele terrein zouden afzetten. Vos vooraan,
| |
| |
links naar achter Meertens en Geerken, rechts de adjunct en de hoofdkommies. Vos zou ze stil laten passeeren, z'n revolver afschieten als ze midden op de open plek waren, dan vluchtten de kerels natuurlijk, of naar den kant van Meertens, of naar dien van den hoofdkommies en dan waren ze, althans 'n paar d'r van, binnen ook.
Vos drong 't bosch in, voorzichtig, met z'n handen tastend vooruit.
De bodem rees daar eensklaps en liep dan weer zacht glooiend af.
Hij voelde of de grond droog was, ging zitten op de helling, leunde met z'n rug tegen 't heuveltje en zoo tuurde hij met spiedende oogen in de geruchtlooze duisternis.
Hij glimlachte.
Ja, of hij nou al keek en keek... hij zag toch niks... als die kerels 't zonder licht probeerden, vonden ze nooit den weg. De inspecteur, die lag nou op den heuvel te loeren... zou ook wel veel zien en dan de hoofdkommies en de adjunct... 'n jong kwiek kereltje was dat... ook al 'n revolver, als hij z'n eigen maar niet in z'n beenen schoot....
Geerken zou wel liggen beven, zoo vlak bij Meertens... o jè, die zat er in... dik ook, want as ze nou wat snapten, dan was 't al dikwijls zoo gebeurd....
Nou moest er 'es heelemaal niks gebeuren... dan lagen ze daar met z'n zessen... 'n komieke boel... wat zou Meertens dan 'n lol hebben!
Kijk, nou zag hij toch langzamerhand boomen, jawel, dààr stond er een, en dààr... en dààr... hij wendde zeker 'n beetje an 't donker....
Ineens werd hij aandachtig, er was iets als 'n dreuning in den grond, en dat werd sterker... steeds sterker... 'n trein zeker.
Daar floot hij al, nog ver weg... maar hij kwam toch merkbaar nader... hoor maar... in 'n sterk aangezette vierkwartsmaat... dzjoem-tè-tè-tè... dzjoem-tè-tè-tè... nou klonk dat vlak bij... daar floot hij weer... wat 'n echo...!
Met gedempt geraas vloog de trein verder, zwakker cadenceerde 't stootgeluid, tot 't onhoorbaar werd, oploste in 'n verzwakkende dreuning.
In 't bosch was de duisternis langzaam doorzichtig geworden; in 'n zwak blauwig licht begonnen de boomen fluweelzwarte schaduwen te werpen.
Vos zag verwonderd omhoog.
Toen, tusschen de takken door, ontdekte hij de maansikkel, langzaam rijzend uit 'n grijze wolkbank.
Boven hem, door de takken heen, flonkerden de sterren; door 'n opening zag hij juist de Groote Beer en hij keek naar 't dansende sterretje boven de middelste van de drie.
Daar was iets mee... wat stond daar ook weer van?... och dat vergeet je zoo gauw, maar de poolster, dat's waar, die kon hij nu vinden... 'n lijn door de twee uiterste en dat viermaal verlengd of zoo iets... afijn, hij kon 't nou toch niet voldoende zien... als hij nu onderwijzer geworden was,... brrr 'n lam baantje en als je vooruit wou komen, altijd weer studeeren, examens doen... les geven... goddank, dat-ie daar af was. Nou had-ie ook z'n vijfhonderd en als-ie later kommies-verificateur kon worden... dat's niks meer, zeien ze... nou ja, hij zou wel es zien...
Plotseling richtte hij zich half op.
Werd daar gefloten? Of had-ie 't zich verbeeld? Zoo'n schel bizonder fluitje... net als... ja dat was waar... wat zei die moeder van Hanneke ook... uilen...
Hij luisterde; 't bleef stil.
Voor zich zag hij nu 'n heel eind 't bosch in.
Groen-blauw lag 't maanlicht op de lage varens en braamstruiken: de dennen rezen daar recht uit op met hun schilferige roode stammen, waar witgele verstijfde harsdruppels op glinsterden
Als 'n damp lag het licht in de verte, grijsblauw, en daar schenen de boomen ook compacter te staan en in nevels uit te vloeien.
'n Nacht voor 'n sprookje met elfen en boschgeesten, die onhoorbaar glijden en tusschen de boomen zweven en opstijgen in ijle blauwe gewaden als maanglans....
Stil..! maar nou floten ze... nou wist hij 't zeker en 't was dicht bij ook... Sjonge, sjonge... zou er nou toch...?
Z'n hart bonsde.
| |
| |
Maar hij lag in 't licht, in 't volle licht; ze konden hem zien, van héél ver al.
Voorzichtig stond hij op en zag rond. In de schaduw van dien grooten struik, dat was 't beste, daar half inkruipen tusschen de blaren en dennenaalden.
Snel bukte hij zich en sloop op handen en voeten vooruit.
Zoo, nu was hij veilig en nou uitkijken in de richting van 't gefluit.
Sakkerloot... dat kon wel es spannen. Hoor... alweer!
Schril en scherp klonk 't fluitje en daar ginds bij die groep boomen...
Maar daar bewoog zich iets...!
Vos stak z'n hoofd zoover hij durfde, uit den struik en zag toe.
In gebukte houding naderde daar iemand, voorzichtig sluipend, telkens stilstaand en omziende, 'n zak op den rug.
Recht kwam hij op hem aan.
Ineens bleef hij staan, zette den zak op den grond, ging er op zitten. Toen haalde hij 'n doek uit z'n zak en wischte 't zweet van hoofd en hals.
Vos verroerde zich niet.
De man stond weer op, bukte zich, slingerde den zak op z'n rug en ging snel verder.
Nu kon Vos hem goed zien.
't Was 'n forsche kerel met 'n bleek gezicht en 'n woeste ruige baard. Hij hijgde van inspanning en er was zoo iets moe's en pijnlijks in 't fronsen van z'n wenkbrauwen, dat Vos 'n gevoel van medelijden kreeg.
De oogen van den man spiedden naar den kant, waar Vos zat.
Verbeelde de laatste 't zich of zag de kerel hem inderdaad aan?
Vos knipte zelfs niet met de oogen en hield z'n adem in.
Maar de man vestigde z'n blik strak in de richting van den struik. Vos probeerde nog even zich nog meer onzichtbaar te maken... trok z'n hoofd terug....
Maar 't was te laat.
De man had 't geritsel gehoord, bleef 'n oogenblik staan, als aarzelde hij, zag nog eens scherp in de richting van Vos, wendde zich dan snel om en ging terug, behoedzaam en stil als 'n tijger.
Vos was opgestaan.
‘Halt, rijksambtenaren!’ schreeuwde hij, tegelijkertijd z'n revolver in de lucht afvurend. De man voor hem zette 't op 'n loopen, Vos hoorde de droge twijgjes, die hij in z'n vaart albrak, knappen.
Hij vloog hem achterna.
Maar de vervolging was niet gemakkelijk; elke boom stak z'n takken als versperringen uit, soms waren ze zoo zwaar, dat hij terug moest en hijgend 'n andere opening zocht, waar hij door kon.
Maar ook de man voor hem kon niet vlug vooruit en de zware zak op den rug belemmerde bovendien zichtbaar z'n vlucht.
Vos begon in te halen.
De man voor hem stootte zich tegen 'n boom, struikelde en vloekte, maar onmiddellijk herstelde hij zich, drong met verdubbelde inspanning dieper in 't bosch.
Vos was geen twintig schreden meer achter.
‘Blijf staan!’ riep hij bijna ademloos, ‘of ik schiet’!
Hoorbaar hijgend, woest, wierp de man zich tusschen de nauwe openingen, schuurde met z'n lichaam langs de boomen, dat 't schors eraf schilferde en takken krakend wegbraken.
Vos schoot opnieuw in de lucht.
Met een vloek wierp de man zich verder tusschen 't hout.
Toen eensklaps, gebeurde er iets onverwachts; de zak, half van z'n rug gegleden stuitte tusschen twee boomen, hield hem tegen. Hij liet hem vallen, wilde verder vluchten.
Maar met 'n sprong was Vos hem opzij gekomen en greep hem in den schouder.
‘Wat heb je daar...?’
‘Zout...’ bracht de man ademloos uit, ‘laat me gaan.’
Maar Vos, z'n revolver in z'n zijzak stekend betastte den man op 't lijf, voelde 'n harnas onder de kleeren zitten.
‘Je hebt daar spiritus....’
‘Nee....’
‘Laat dan zien....’
‘Lâ me dan los....’
Vos trok z'n hand terug, maar op 't zelfde oogenblik kreeg hij 'n stomp tegen 't onderlijf, die hem deed wankelen, doch snel als
| |
| |
de gedachte herstelde hij zich en vloog hij op den kerel, die opnieuw wilde vluchtten, aan.
Deze wendde zich om.
'n Korte schermutseling, toen omklemden ze elkaar.
De adem van den man sloeg heet en stootend tegen Vos' gezicht; onhoorbaar met 'n trilling der pezen spanden beiden hun spieren en knelden de borst van den tegenstander tot stikkens toe.
Beiden zwegen en er was iets ontzettends in dat zwijgen, iets dreigends in die stilte, als zou de verbreking ervan iets rauws en schrils zijn, 'n kreet van 'n wurging, 'n gil van 'n moord.
En of ze beiden 't voelden, dat 't zoo mòèst komen, zagen ze elkander in de felwoeste oogen, die haat en angst bliksemden.
Plotseling schemerde 'n licht... 'n lantaarn tusschen de boomen, een... twee gedaanten ijlden toe tusschen de zwarte stammen.
Er klonk iets als roepen... 'n stem....
Vos hoorde 't, sperde z'n oogen wijd open; 'n vreemde gedachte schoot door z'n hersens, onzegbaar snel... die gestalten... vrouwen....
Z'n spieren ontspanden zich in plotselinge verlamming.
Toen wrong de kerel met 'n schon en kreet zich eensklaps los, Vos herkreeg z'n bezinning, stak z'n handen uit tot weergrijpen... maar op 't zelfde oogenblik dreunde 'n vuistslag krakend tusschen z'n oogen... vuur schoot naar alle kanten... in duizeling stortte hij neer.
Doch z'n grijpende hand hield de kleeren geklemd van den smokkelaar, die 'n schok kreeg, wankelde en met 'n rauwen vloek boven op hem viel.
Toen was 't de worsteling op leven en dood.
Vos, die niets zag, niets hoorde, dan 'n suizende dreuning in z'n hoofd, had maar één gedachte... z'n revolver!
Met 'n uiterste krachtsinspanning richtte hij zich half op... tastte opzij in z'n zak....
Toen voelde hij 'n hand z'n strot dichtknijpen... hij wrong zich, rochelend al in de stikkende wurging... dan viel z'n schot hard, scherp... 'n snijdende gil,... 'n lantaarn vlak bij z'n oogen... verward geschreeuw dichtbij... vreemd eensklaps wegstervend....
Bewusteloos sloeg hij achterover.
| |
V.
Ze hadden hem binnengedragen in 'n boerderij, op den grond gelegd met 'n kussen onder z'n hoofd en daar sloeg hij ineens z'n oogen op en keek verbaasd rond, terwijl hij overeind ging zitten.
'n Boerin zat op haar knieën naast hem; op 'n zakdoek had ze sterken azijn gegoten en daar liet ze hem aan ruiken.
Maar hij duwde haar hand weg.
‘Wat is er met me gebeurd?’
‘Zoo, nou komt-ie al bij’ sprak iemand in de kamer.
Vos wendde z'n hoofd om en zag Geerken, die blij lachend op hem toetrad.
‘Hoe gaat 't Vos?’
‘Best’ antwoordde deze met 'n onwillekeurige beweging naar z'n hoofd, waar 't zoo wonderlijk leeg voelde, ‘maar waar ben ik nou eigenlijk?’
‘Bij vrouw Harmsen... daar hebben we je ingedragen... je bent van jezelven gevallen... weet je dat niet meer?’
‘Jawel...’ antwoordde Vos, weer naar z'n hoofd tastend... ‘die kerel met z'n zout... waar... maar waar zijn de anderen?’
‘Meertens die brengt de in beslag genomen rommel naar den Ontvanger met Harmsen z'n kar en daar is de Inspecteur en de Adjunct en de Jong ook mee mee, dan zouden ze meteen 'n dokter voor je halen... die komt dan met de kar terug, zie je....’
Vos stond voorzichtig op, hij wankelde, even, de vrouw ondersteunde hem.
‘Dank je wel’ glimlachte hij flauwtjes, terwijl hij op 'n stoel aan tafel neerviel.
‘Ik ben nog 'n beetje...’ en hij betastte zich... ‘alles nog heel... waar is m'n revolver?...
‘Hier’, sprak Geerken, hem 't wapen overreikend.
Vos nam 't aan, keek in de kamers.
‘Drie schoten er uit... heb ik die kerel nog geraakt?’
Hij stak 't wapen voorzichtig in z'n zak.
| |
| |
‘Nee, die kerel niet...’ sprak Geerken aarzelend, ‘maar... e....’
‘Wablief?’
‘Nou ja,... 't is jouw schuld niet hè... wettige zelfverdediging... ze maken je niks, zeit de Inspecteur.’
Vos was plotseling opgestaan en op Geerken toetredend, pakte hij hem woest bij z'n arm.
Wie?...’ vroeg hij heesch.
‘Wel... die meid... d'r waren ommers twee vrouwen met 'n lantaarn... wat scheelt je nou?... Jeses... Vos, blijf hier,... vrouw Harmsen... help!
Vos was plotseling spierwit geworden; met uitpuilende oogen van ontzetting had hij Geerken aangehoord; toen, blootshoofds, was hij naar de deur gewankeld, had die opengestooten... als 'n krankzinnige stortte hij zich naar buiten en verdween in de duisternis..
In de hut op den boschweg stond op de oude tafel de lantaarn en gaf 'n onrustig sidderend licht in 't kale vertrek.
Op de matras in den hoek lag Hanneke, getroffen door den kogel uit Vos' revolver. Ze was dood.
De oude vrouw lag geknield er naast en bad hardop, maar telkens onderbrak ze 't steunend bidden door 'n uitbarstend snikken; dat bedaarde langzaam en dan bevend en klagend begon de stem opnieuw.
Plotseling zweeg ze.
Buiten hoorde ze gerucht.
Iemand naderde met snelle schreden; ze sprong op en zag naar de deur.
Deze ging open.
'n Man trad binnen, blootshoofds, 't gezicht, door de lantaarn verlicht, wit, verwrongen.
Ontzet deinsde ze achteruit.
‘Wat... wil je hier?’
Hij keek haar verwilderd aan, poogde iets te zeggen, maar dan ontdekte hij eensklaps in den hoek de matras en hij kromp ineen.
Toen herkende ze hem.
Haar donkere oogen flikkerden met krankzinnigen glans en ineens haar arm naar hem toestrekkend met gebalde vuist, scheurde ze de haatwoorden uit haar dichtgeschroefde keel.
‘O... ik wist 't wel, schooier... dat jij 't was!.... moordenaar!.... moordenaar!’
Vos had haar aangestaard met vreemde strakke oogen, als 'n slaapwandelaar, maar plotseling scheen hij 't te begrijpen.
‘Ga weg...’ sprak hij heesch, maar bevelend. ‘Ga weg mensch... je weet niet...’
Verschrikt, angstig om z'n vreemd doen, ging ze 'n paar stappen achteruit.
Hij trad op de matras toe, bukte zich en keek.
Daar lag ze, 'n doek om 't hoofd gebonden, de oogen gesloten, de lippen en wangen wit, de mond verwrongen in pijnlijken doodstrijd.
‘Hanneke!’ schreeuwde hij en woest greep hij 't lijk bij de schouders en trok het overeind... de doek om 't hoofd gleed af....
Toen zag hij de rauwe open wond tusschen 't blonde haar, dat vastkleefde in donkere bebloede vlijen.
Met 'n gil sprong hij achteruit en dan op de vrouw toewankelend, die bevend terugweek, bracht hij schor stootend uit, terwijl z'n borst hijgend op en neer joeg.
‘Ik...? heb ik...?’
Toen week haar angst voor felle haat. Woest drong ze op hem toe, dan spoog ze de woorden opnieuw in z'n gezicht, 't bovenlijf voorover, de armen teruggetrokken met trillende vuisten, al scheller krijschend:
‘Moordenaar!... moordenaar!... moorden...’
Ineens zweeg ze en deinsde ze terug in 'n hoek van 't vertrek, de starre angstoogen opengesperd.
Vos had zich van haar afgewend en de revolver uit z'n zak gehaald.
'n Vreemde strakke kalmte was plotseling over hem gekomen.
Hij bezag 't wapen nauwkeurig bij 't zwakke lantaarnlicht en bukte zich dan ineens weer over 't lichaam van 't doode meisje.
Z'n mond trok, z'n lippen trilden, als zou hij gaan schreien.
Toen, met 'n snelle beweging, drukte hij de loop tegen z'n voorhoofd, sloot de oogen... 't schot knalde...
‘Jezus Maria!’ gilde de oude vrouw.
Zevenaar, Oct. - Nov. 1903.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd