Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 12

[p. 362]

STAVERDEN LAATSTE SCHILDERIJ
(atelier onvoltooid)

[p. 363]

H.O. van Thol,
door L. de Haes.

Na een ernstig, veelal moeitevol, maar immer onverzettelijk streven naar de bereiking van zijn ideaal, stierf Van Thol, op het oogenblik dat hij zijn doel nabij was, door een ongeluk met zijn rijwiel.

't Kon moeilijk tragischer.

Was zijn dood voor zijn vrouw en ouders een onherstelbaar verlies; op zijn vele vrienden maakte de tijding een indruk, dien nooit zal worden uitgewischt.

Hij meende nu eindelijk zijn doel bereikt te hebben....

In zijn huiselijk leven had hij dat zeer zeker, want hij maakte háár gelukkig die het lief en leed van het leven met hem deelde.

Hij was daarenboven de trots van zijn ouders voor wie hij een voorbeeldig zoon was.

Als mensch had hij dus de hoogste triomf behaald.

Maar hij had natuurlijk zijn illusies op artistiek gebied.

Als artist nu, begon hij zich meer en meer naar voren te dringen; hij kwam uit het gedrang der minderen in de eerste rijen en hij begon vertrouwen te krijgen in zijne toekomst.

Zijn goede vrienden hadden dat ook. Er was altijd iets raaks in zijn werk.

Hij zeide dat den laatsten tijd meermalen tot zijn vrouw: ‘je zult het zien, over een paar jaar ben ik er, dan geef ik geen lessen meer en kan mij geheel aan mijn kunst blijven wijden.’

Wat een heerlijke illusie!

Toch zou Van Thol, in zijn grooten eenvoud, de eerste zijn geweest om te erkennen, dat hij niet geniaal was; dat hij alles moest bereiken door hard en ijverig werken.

Maar hij was, van geboorte, artist en een begaafd artist, met een stalen werkkracht; en waar hij dikwijls handig was, ontaardde die handigheid nimmer in een gemakkelijke truc; want zijn oprechtheid als mensch verloochende zich nooit in zijn werk.

Dit is wel kenmerkend van Van Thol, dat iedereen uit zijn omgeving hem roemde om zijn oprechtheid.

‘'t Schijnt iets zeer zeldzaams te zijn,

h.o. van thol

zeide mij zijn vrouw, ‘want iedereen vindt het een buitengewoon feit dat iemand gedurende zijn geheele leven oprecht is geweest.’

Hij was het dan in hooge mate en daarbij uiterst eenvoudig, zonder een zweem van aanstellerij.

Nooit is er iets van hem uitgegaan, dat valsch of onwaar was en de noodzakelijkheid van overdrijving of ruwheid kon hij niet inzien.

[p. 364]

Van daar dat geen zijner vrienden hem ooit een vloek of een ruw woord zal hebben hooren gebruiken. En hij wist toch heusch op zeer stellige wijze zijn meening te uiten.

Hij had een buitengewoon sterk persoonlijk

buiten
krijtschets

cachet, dat hij, met al zijn eenvoud en bescheidenheid, nooit prijsgaf.

Deze eigenschap, die hem als mensch zoo hoog deed staan, was naast zijn talent en onvermoeibaar streven, een waarborg voor zijne artistieke toekomst.

En dat wist hij zelf.

Daarom ging hij rustig, vol vertrouwen, zijn verder leven in.

Na hetgeen hier omtrent hem is gezegd, zal men begrijpen dat deze man nooit jacht heeft gemaakt op reclame of effect.

Mooie artikelen en recencies lieten hem koud, voor zoover die koelheid bij een artist bestaanbaar is.

Als door zijne ouders, niet begrijpelijk ouderlijken trots, gesproken werd over eer en onderscheidingen die een artist te beurt konden vallen, zeide hij zoo vaak, dat men daar niet te veel aan moest hechten; als men na den dood maar geëerd en geprezen werd!

Het noodlot heeft gewild, dat dit bij hem maar al te spoedig in vervulling zou gaan.

Van Thol is in 1859 geboren; hij stierf dit jaar 1902.

In dien tijd heeft hij ijverig gewerkt; heel wat nagelaten.

Merkwaardig en teekenend is het daarbij zeker wel, dat hij zijn vader, die zich in den beginne zoo tegen zijne opleiding als schilder kantte, ten slotte door zijn oogen liet zien, wat er mooi is in de natuur.

Reeds als jongen van 15 jaar wist hij wijziging te brengen in het dagelijksch loopje van zijn vader; hij bracht hem uit de stad naar den trekweg en wees hem hoe mooi hij daar alles zag.

Zijn vader werd langzamerhand overtuigd, dat zijn jongen een beteren kijk had op de natuur dan hijzelf en hij wilde daarvan gaarne profiteeren al was hij voorshands nog niet overtuigd van de noodzakelijkheid om hem schilder te laten worden.

Maar nu erkent de vader dan toch, dat zijn zoon hem heeft leeren zien: ‘ik geniet nù oneindig meer dan vroeger, wanneer ik buiten loop. Ik heb een genot in mijn leven gekregen, dat mij vroeger geheel vreemd was.’

Dat is allicht wel het best souvenir wat Van Thol zijn vader kon nalaten in ruil voor al hetgeen deze voor hem heeft gedaan.

Wat zou het hem een voldoening zijn geweest, wanneer hij geweten had, dat die vader hem daarvoor na zijn dood nog zoo innig dankbaar is.

Had hij op artistiek gebied een zekeren invloed op zijn vader, zijn moeder had dit,

[p. 365]

zooals bijna alle moeders, in veel sterkere mate nog, op den zoon.

Waar hij, als weifelend artist, en dikwijls meer nog, als uiterst bescheiden mensch, wel eens aarzelde of hij werk naar een tentoonstelling zou zenden, was het zijne moeder die hem aanspoorde toch niet te nederig te zijn.

Hij was zoo dikwijls aarzelend om in te zenden.

Haar invloed was het die hem den moed gaf zijn werk te toonen.

Zij redde studies en schilderijen die groote kans liepen vernietigd of overschilderd te worden.

Terwijl hij dus zijn vader leerde zien, zag zijn moeder voor hem.

Maar zoo zonder slag of stoot was het hem natuurlijk ook niet gegeven te komen waar hij wezen wilde.

In den beginne wilde zijn vader niets van schilderen weten en trachtte hij zijn jongen geplaatst te krijgen bij Lankhout (een lithografisch atelier in Den Haag), waar hij naar zijn meening evengoed en beter misschien nog kon vooruit komen in de richting, waarheen talent en aanleg hem dreven.

Bij Lankhout ontmoette hij echter Holswilder, den bekenden teekenaar, die daar ook zijn teekeningen reproduceerde voor ‘Uilenspiegel’ en die een jong artist eerder zou aanmoedigen dan hem terugbrengen van zijne plannen.

Holswilder vond het jammer om een jongen, waarin zooveel talent scheen te zitten, eenvoudig lithograaf of landmeter te laten worden.

Hij moedigde hem dan ook steeds tot schilderen aan, daarin bijgestaan door de schilders Smidt Crans, Tom, Van de Sande Bakhuyzen, Willem Maris en De Bock, die ook niet weinig gewicht in de schaal legden om zijn vader te overtuigen dat zijn zoon voor schilder in de wieg was gelegd.

Eindelijk gaf ten slotte de bekende Haagsche kunstliefhebber Ahn den doorslag om hem op de Haagsche teekenacademie geplaatst te krijgen.

De heer Ahn, die hem van jongsaf kende, heeft altijd een groot vertrouwen in het talent van Van Thol gehad en dit niet zelden met groote overtuiging tegenover de weifeling van anderen volgehouden.

Bij zijn graf sprak hij nog:

‘En indien er in onze onderlinge vriendschap iets nuttigs is geweest dan was het wel dit, geloof ik, dat mijn vertrouwen in u, in uwe werkelijke gave, u in moeilijke oogenblikken een weinig steunde en sterkte in uw voortdurend streven en arbeiden.’

Van Thol heeft op de academie ijverig gestudeerd maar niet lang, hoewel hij er toch menige onderscheiding mocht genieten.

Voor academische studie ontbrak hem nu eenmaal het geduld. Zijn hart trok hem naar buiten. Hij wilde buiten gaan werken.

Dit gebeurde dan ook nadat hij de acte van een afgelegd examen bij zijn vader had ingeruild tegen een schilderkist.

dorpsgezicht
atelier potloodschets

Gewapend met zijn schilderbehoeften begaf hij zich op weg, om zich nu ook een atelier te veroveren.

Dat vond hij in een verlaten koepel van een oud buitenverblijf bij Rijswijk.

Met de souvereiniteit aan artisten eigen, nam hij bezit van dit verblijf, waar hij nog eenige mooie, oude meubelen vond.

Hij richtte er zich als heer en meester heel aangenaam in en werkte er ongestoord, tot-

[p. 366]

dat op zekeren dag de heele koepel van ouderdom in elkaar viel.

Dat vond hij een reden om te verhuizen, maar over dat eerste atelier kon hij toch steeds nog met liefde spreken.

In dien tijd leerde hij Müller kennen met wien hij in de nabijheid van de Hoefkade een boerderij ‘de Kooi’ ontdekte, waar de beide jeugdige schillers menigen dag en avond werkten.

Dikwijls gingen zij ook met De Bock en Akkeringa, Dekkersduin in, waar zoo menig Haagsch schilder een rijken buit van daan heeft gehaald; bij de boerderijen van Peks en Rimmelzwaan.

Heel wat studies uit dien tijd zijn geschilderd in den onmiddellijken omtrek van de plek waar hij nu begraven ligt: Oud Eik en Duinen.

Toen wilde hij wel eens iets anders zien dan de omstreken van den Haag. Hij wilde er eens heelemaal uit zijn, uit de stad en de omgeving van het stadsleven.

Zoo trok hij met zijn vriend Anton de Jong naar Nootdorp. Daar begon hij voornamelijk zijn knappe studies van koeien te maken.

Af en toe kwam hij thuis, omdat zijn hart hem steeds, onweerstaanbaar, naar zijn lieve moeder trok; maar ook wel eenigszins om zijn vader te toonen dat diens opofferingen niet aan een onwaardige werden besteed, ten bewijze waarvan hij hem dan een goedgeslaagde studie aanbood.

Het eerste schilderij, waarmede hij de aandacht van het publiek op zich vestigde, gaf hij aan zijn ouders.

Misschien hebben destijds lastige critici gezegd dat het schilderij slecht van kleur of teekening was.

haventje te maassluis
schilderij
Eigendom van den Heer G. Ripping, burgemeester van Alkmaar

Men kan niet iedereen voldoen.

Voor mij is aan dat schilderij iets buitengemeen aantrekkelijks omdat de bestemming die hij het gaf, hem kleurt en teekent.

Van zijn ‘koeien’ wilde hij in ‘'t hout,’ zooals hij aan zijn kunstbroeders vertelde.

Daarmede bedoelde hij dat hij bosch wilde gaan schilderen, liefst in den winter.

Zoo kwam hij tot zijn winterlandschap, dat hij den laatsten tijd met zooveel succes bestudeerde.

Hij werkte toen in Elspeet ongeveer 1895.

Van dien tijd dateeren zijn goede winters.

[p. 367]

Winters met echte sneeuw; geen Chremserwit; maar echte winters met heerlijk gevoelige verschietjes van oud bruin hakhout tegen een fijne grijze lucht. Winters met schitterende luchten.

Op een artist die zóó den winter had bestudeerd, viel natuurlijk het oog van Apol toen deze zijn panorama van Nova Zembla begon op te zetten.

Dit was voor Van Thol een werkje dat hem leek.

En het vormt in zijn kunstenaarsleven een periode die niet tot de minsten behoort.

Menige goede vriend uit dien tijd herinnert hem zich nog, zittend op zijn hoog gevaarte, altijd ijverig bezig en werkelijk niet een der minste medewerkers aan dit machtig panorama.

Hij had zelf zoo'n genoegen in dit werk en ernstig, consientieus in alles, waartoe hij zich leende, gaf hij zich geheel aan dien arbeid.

Dit werk nu moest op een bepaalden tijd klaar zijn en afgeleverd worden.

Zijn eigen werk gaf hij niet zoo spoedig uit handen.

Uiterst nauwgezet en hóógeischend voor zichzelf, kon hij moeilijk besluiten zijn werk af te leveren of in te zenden.

Hij wilde geen prullen van zijn hand en met zijn naam in de wereld hebben.

Alleen dat wat hijzelf goed vond, wilde hij afstaan.

Maar hij was zoo ontzettend lastig voor zichzelf.

Wat had hij niet dikwijls spijt als een verkocht schilderij voorgoed zijn atelier verlaten had.

Zoo werkte hij dan ook bijna altijd zijn onverkochte schilderijen na afloop eener tentoonstelling weder om.

‘Wanneer je het op een tentoonstelling tusschen ander werk hebt ingezien, merk je er zooveel in dat weer anders moet zijn,’ zei hij.

Tevreden met zijn werk was hij zelden.

Hij werkte, ploeterde letterlijk om iets goeds te leveren.

In werkelijkheid bereikte hij dan ook iets zeer goeds, al was het tot nog toe, in zijn oogen, niet dat, wat hij wilde.

Naarmate hij de natuur mooier begon aan te zien, werd hij natuurlijk nog strenger voor zichzelf.

Menigmaal was hij langen tijd aan een schilderij of aquarel bezig geweest tot den uitersten termijn toe, om dan, op het laatste oogenblik van inpakken, tot zijn vrouw te zeggen: ‘Neen vrouwtje, ik zend het niet; 't is toch niet wat ik wil.’

Een dergelijke uitdrukking teekende hem dan, meer dan ik kan zeggen, in al zijn ernst en gemoedelijkheid.

Toch is Van Thol, voor een jong schilder, niet ongelukkig geweest in den verkoop van zijn schilderijen.

Waar zij allen gebleven zijn?

Hij had het nooit genoteerd.

Meermalen zei hij den laatsten tijd tot zijn vrouw:

‘Wij moeten samen toch eens nagaan waar al mijn schilderijen zijn; ik herinner mij nog wel zoowat, maar jij moet alles eens opschrijven; je bent toch zoo'n goed secretaresje.’

* _* *

Daar is het niet toe gekomen.

Ik achtte mij gelukkig, althans een klein deel van dien arbeid over te nemen, door te verzamelen wat zoo hier en daar over Van Thol geschreven was.

In dit artikel is deze oogst dan ook natuurlijk op haar plaats, te meer daar de beoordeelingen grootendeels reproducties in dezen tekst gelden.

‘Het haventje te Maassluis,’ waarvan een reproductie bij dit artikel is gevoegd, werd in Het Nieuws van den Dag van 21 Januari 1898 aldus vermeld:

‘Er is onder deze bezienswaardige inzending (dit was de groepententoonstelling in 1898) een zeer klein paneeltje “de Haven te Maassluis bij ondergaande zon,” hetwelk de avondstemming zoo pittoresk verkondigt, dat dit studietje, 's mans gaven zeker niet het minst gelukkig doet uitkomen.’

In het Vaderland van 22 Mei 1890 werd naar aanleiding van zijn ‘Nootdorp bij Winter’ gezegd: ‘dit is een maangezicht door

[p. 368]

WINTERNAMIDDAG IN GELDERLAND SCHILDERIJ
eigendom van de firma boussod - valadon et cie.

[p. 369]

Van Thol zoo juist gezien en naïef weergegeven.

Dit is de eerste maal dat ik den naam van Van Thol kan vermelden.’

Vaderland van 17 Mei 1894:

Driejaarlijksche Rotterdam.

442. ‘Wintermiddag te Loosduinen.’ Van Thol behoort mede tot onze zeer populaire vertolkers van den winter. In zijn ‘Winter te Loosduinen’ bewondert men weer de keuze en het fijne gevoel voor zulke natuurstemmingen.

Vaderland van 10 Februari 1897.

Tentoonstelling in Pulchri.

.... Als geheel, ook om de kernachtige compositie en teekening, gevoel ik het meest voor Van Thol's ‘Namiddag te Doornspijk.’ Het verschiet over de bevroren sloot met de verdroogde riet- en waterplanten is zoo echt winterachtig. De weg langs hut en hooiberg, met een boer die hout kruit, plaatst den beschouwer met macht in dit buitentooneel; de lucht is afwisselend en boeiend

In het Nieuws van den Dag van 21 Januari 1898 lees ik:

‘.... Zulk een afwisseling is door den Heer H.O. Van Thol betracht. In zijn rijke uitstalling van 15 nummers deed hij zich kennen als een nauwkeurig veelbelovend schilder, die den kouden winter een bijzonder warm hart toedraagt, maar toch zijn liefde tusschen winter en zomer weet te verdeelen - zijn “winter in 't Haagsche Bosch” behoeft voor dien van menigen befaamden sneeuwschilder de plaats niet te ruimen en over het algemeen uit alles een talent, dat door verstandige en degelijke studie gesterkt wordt.’

In het Handelsblad van 11 Januari 1899 stond het volgende naar aanleiding der groepententoonstelling in die maand, van Pulchri.-

‘Ook de jongere vertolker van sneeuw

bij elspeet
studie

[p. 370]

en ijs, Van Thol, Apol's rechterhand bij het schilderen van het panorama Nova-Zembla, kan niet dan eer inleggen bij de veelzijdige uitstalling (15 n^os). van zijn pogen en durven. Ook hier een ernstig willen en studeeren. Zijne winters treffen door de waarheid der voorstelling.

Het is alles gezien en gevoeld en waar het bij de studie gebleven is, zooals het “houthakken,” daar waardeert men de frischheid van opvatting. Die loodzware en grauwe

mevrouw van thol. geb. aletta ruysch.

lucht en dat kille sneeuwveld, waartegen de donkere silhouetten der figuren uitkomen, treffen door hunne natuurlijkheid.’

In zijn betrekkelijk korte kunstenaarsloopbaan heeft het hem niet aan onderscheidingen ontbroken.

Hij ontving nl. driemalen de Koninklijke subsidie; de eerste in het jaar 1887, toen hij tevens tot lid van Pulchri werd aangenomen; de tweede in 1892 en daarna nog eens in 1893.

Wel merkwaardig was het dat hij steeds subsidie of onderscheidingen genoot tegelijkertijd met zijn toekomstige echtgenoote, de kunstschilderes Aletta Ruysch, met wie hij ook in de groepententoonstellingen van Pulchri steeds in dezelfde groep was vertegenwoordigd.

Hier zijn wij genaderd aan het zonnigste tijdperk van Van Thol's leven; nl zijn gelukkig huwelijk.

Eerst woonden zij twee jaar in Elspeet, daarna sinds verleden jaar in Nunspeet.

Hier vonden zij een ruim en aangenaam huis met twee goede ateliers.

Het was hem zoo'n genoegen het atelier van zijn vrouw naar haar zin in orde te brengen en bloemen in den tuin rondom het huis te zaaien, die zij dezen zomer had kunnen schilderen. Donderdags ging hij naar Den Haag om lessen te geven.

Dan was het altijd een wegbrengen naar den trein; een lachend afscheid in de hoop van het spoedig wederzien den volgenden dag.

Dikwijls kwam ik hem in die dagen dan hier of daar tegen en op mijn vraag hoe het ging, was onveranderlijk zijn eerste gezegde:

‘Letta maakt het goed,’ en daarna begon hij dan over haar of zijn werk.

En hoewel hij altijd haar liet voorgaan, over zichzelf was hij den laatsten tijd ook niet ontevreden. Hij was opgeruimder dan vroeger.

Hij voelde langzamerhand, dat hij er nu, zooals men dat noemt, met zijn werk ‘bijna was.’

[p. 371]

citroenen
schilderij

‘Nu heb ik genoeg studies gemaakt,’ zeide hij meermalen in den laatsten tijd, ‘nu wordt het tijd om eens schilderijen te gaan maken op mijn atelier.’

Hij wilde wel buiten blijven zien, maar niet meer dat eeuwig studies maken en lessen geven.

Zijn ideaal was op 't atelier te gaan werken.

Dáár zou hij schilderijen maken.

Hij zou nu oogsten van zijn jarenlange, ernstige studie.

Dergelijke illusies besprak hij natuurlijk bij voorkeur met zijn vrouw, een echte ‘femme d'artiste’ die hem kon begrijpen en die wederkeerig door hem begrepen werd.

Zij vulden elkander aan.

Waar de Redactie van Elzevier dan ook heeft gemeend van haar een portret en eenige reproducties van kunstwerken te moeten geven, naast die van haren man, mogen eenige mededeelingen uit haar leven hier eene plaats vinden.

Niettegenstaande haar onmiskenbaar teekentalent, wist zij den lust daartoe te bedwingen om allereerst acten te behalen op wetenschappelijk gebied, die zij dan als middel dacht te gebruiken om haar doel te bereiken.

Met volharding kwam zij dan ook daartoe.

Zij behaalde op achttienjarigen leeftijd in October 1878 de acte van bekwaamheid als hulponderwijzeres; legde in October 1879 met goed gevolg examen af in de Duitsche en Engelsche taal en een half jaar daarna (April 1880) in het teekenen en de Fransche taal.

In dien tusschentijd zette zij, onderwijl ook wel eens teekenende, hare studies voort in het Duitsch om daarin eene acte middelbaar onderwijs te behalen, ten einde alsdan onafhankelijk haar kunst weder te kunnen gaan dienen.

Deze acte behaalde zij in het jaar 1881 en van dien tijd dateert haar onafgebroken werken op kunstgebied.

Behoefte gevoelende aan eenige leiding

[p. 372]

schoenmaker van dongen
schilderij

bij haar studies, wist zij door kennissen, in Antwerpen woonachtig, verwanten van den bekenden schilder, Baron Wappers, introductie te bekomen bij den vriend van den heer Wappers, den Antwerpschen kunstschilder Henri Schaeffels, door wiens bemiddeling zij gelegenheid zou krijgen om op het atelier te kunnen werken van den in Antwerpen zoo goed bekenden kunstschilder R. Joors, leeraar aan de academie van beeldende kunsten aldaar.

Eindelijk zou zij dan haar wensch kunnen volbrengen.

‘Un jeune peintre marié et très-sérieux vous donnera des leçons,’ schreef men haar en weldra toog zij met angstig hart naar Antwerpen om aan dien man haar studies te laten zien; studies, gemaakt in wanhoop dat het nooit zou gaan, maar met een doorzettenden ijver om er toch te komen, studies, die vóór dien tijd niemand dan de maakster zelve had gezien.

En het resultaat van dat bezoek was, dat de heer Joors haar voorstelde elke week een dag op zijn atelier te komen werken.

Zij zal nooit de goede leiding en nuttige wenken vergeten die zij haren Antwerpschen leeraar te danken heeft. Het ‘kleine’, veel te geacheveerde in haar werk het droge in kleur, wist hij er al spoedig uit te doen verdwijnen; er kwam iets breeders, iets flinkers in, het gevoel voor kleur ontwikkelde zich meer en meer.

Hoewel zij nu snelle vorderingen maakte, gevoelde zij toch dat zij nog veel, heel veel, zou moeten teekenen. Zij wendde zich daartoe tot den directeur der Antwerpsche academie, den schilder C. Verlat.

Maar er was destijds nog geen damesklasse aan de academie en zoo besloot zij dan naar de Haagsche teeken-academie te gaan.

Hier teekende zij onder leiding van den heer Becker pleister en van den heer Jansen model, wiens gunstigen invloed op hare studie naar het leven zij nog steeds met dankbaarheid herdenkt.

Toen vatte zij haar oude liefde voor het schilderen weder op; in den beginne bepaalde zich dat voornamelijk tot het stilleven.

In dezen tijd leerde ik haar kennen, en herinner ik mij een stukje van haar op de driejaarlijksche in den Haag, ‘Sinaasappelen’ getiteld, dat de onderscheiding genoot door de commissie aangekocht te worden voor de verloting.

Dit was voor de eerste maal dat zij exposeerde (in 1890.)

Hierdoor aangewakkerd, dong zij verder mede naar de koninklijke subsidie, die zij drie jaar lang genoot, en zond in 1892 een schilderij in naar de tentoonstelling van bloemen en vruchten te Antwerpen, waar zij bekroond werd met de gouden medaille voor hare ‘Citroenen’, waarvan een reproductie hierbij is gevoegd.

In hetzelfde jaar werd de zilveren medaille

[p. 374]

GEBED VOUR DEN ETEN SCHILDERIJ
eigendom van de familie tromp - meesters te steenwijk

[p. 375]

op de Sporttentoonstelling te Scheveningen aan haar schilderij ‘Gevogelte’ toegekend, een kapitaal doek, dat ik steeds, zoowel op 't atelier als in de huiskamer, bewonderde om zijn frischheid van kijk en zijn flinkheid van doen.

Niet lang daarna in 1893 werd een groot doek (Appelen en reine-claudes) op de expositie te München aangekocht en op de tentoonstelling van ‘Arti et Amicitiae’ in 1895 viel de keuze van de vereeniging van Beeldende kunsten, voor de verloting op hare ‘Scheveningsche vrouw’ (houtskoolteekening).

In 1896 was zij zoo gelukkig drie harer werken aangekocht te zien op de groepententoonstelling der Vereeniging ‘Als ik kan’ te Antwerpen.

Zooals haar ‘Schoenmaker’ kan getuigen legde zij zich de laatste jaren meer op model en binnenhuizen toe, waarvoor zij eerst in Noord-Brabant en later in het Gooi rijke stof vond.

Dit is een schoenmakertje uit Dongen.

Zoo wisselden zich figuur- en bloemstudies af en zagen wij dan ook op de groepententoonstellingen in Pulchri Studio beide genres vertegenwoordigd. In München zag zij nog in hetzelfde jaar een stukje (Pruimen en druiven) op de tentoonstelling aangekocht en in 97 op de tentoonstelling te Venetië een bloemstuk.

Later in Elspeet schilderde zij verschillende intérieurs, waarvan het laatste: ‘Gebed vóór den eten’ eene onderscheiding op de wereldtentoonstelling te Parijs (1900) verwierf.

Dit schilderij is in den tekst gereproducerd.

Geen wonder dat deze menschen, die, ook door de kunst, zoo geheel in elkaar opgingen en elkander zoo volkomen konden begrijpen een gelukkig leven leidden; dat hij, thuiskomende, het eerst met belangstelling vroeg naar hetgeen zij dien dag had gewerkt en haar hielp bij die bezigheden die een vrouw minder handig afgaan, zooals het spannen van een doek op een raam of het inpakken van kisten voor een tentoonstelling.

Zij, van haar kant, ging hem zoo dikwijls een eindweegs tegemoet om reeds uit de verte op zijn gezicht te lezen, of hij dien dag met succes gewerkt had.

Dit gebeurde ook den laatsten dag, dien hij in Nunspeet doorbracht.

Hij had dien dag nog een mooi studietje bij Vierhouten gemaakt.

gezicht op maassluis
schilderij
Eigendom van den Heer G. Ripping, burgemeester van Alkmaar

[p. 376]

Zij zag het hem aan, toen zij hem tegemoet liep, dat hij iets gemaakt had, naar zijn zin, waarmede hij tevreden kon wezen.

Den volgenden morgen nog, vóór zijn vertrek naar den Haag, werd de studie nog even bij 't licht gezien.

Beiden waren 't er over eens:

't Was een goede studie, zuiver van toon en tintelend van licht

‘Daar niet meer aankomen man’ zeide zij, wel wetend dat de impressies het beste zijn en zoovele studies door de artisten-zelven bedorven worden, door het terugkomen daarop.

‘Neen Letta, dit vind ik ook een studie waar ik nooit meer iets aan moet doen’

Toen namen zij afscheid aan den trein.... voor eeuwig.

Louis de Haes.