Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 12

[p. 349]

De grijze kat.
Door Henri van Booven.

Beneden in de vestibule onder aan de trap spraken wij nog even en ik strekte de handen naar de deur.

Boven had ik een lamp op mijn kamer neêrgedraaid en den blaker meegenomen, want ik wilde dadelijk gaan slapen.

De trappen afdalend, zag ik mijn grijze kat Miesje achter mij aantrippen, o, zoo voorzichtig, met kleine, doffe tikjes van de zachte pootjes op de trap naast den looper.

Ik opende de deur, de afscheidswoorden bleven als wel bestemd staande, ronde dingen in de stilte en hij stapte voort op den verlaten weg.

Ik zag ook, dat de kat een oogenblik het roze neusje in de lucht bewegend, besluitloos in de deur stil stond, de staart in de hoogte, het lijfje tegen de deurpost leunend, het ruggetje wat geheven; toen sloop Miesje het ijzeren hek door en verdween.

Een oogenblik bleef ik buiten staan. Voor mij rezen hoog de bladlooze boomen; het water van de gracht zonder rimpels, vlak zwart; aan de overzijde van het water de eindelooze weiden, een heldere hemel; sterren flikkerden en het trillicht kaatste uit het strakke water terug.

Er was geen wind, de nacht lag roerloos, een zwaar, nauw merkbaar ademend dier op de aarde.

Dan ging ik naar binnen, sloot de deuren zette mij naast het licht op de trap, totdat ik Miesje zou hooren mauwen, want ze bleef nooit buiten, maar mauwde na een poosje heel zoetjes als ze weer binnen wilde.

In de roerloosheid van den nacht luisterde ik en luisterde, zag naar de lange lijnen van den gesmeed ijzeren Spaanschen blaker waarop de vlam van de kaars brandde, klein, warmgeheimvol, ik zag naar de langgerekte schaduwen van mijn lijf tegen den muur en het was of dat donkere bewegen een heel bizondere, vreemde taal begon te prevelen, nu luider, dan weer zachter in het droomerige, ongelijkmatige nijgen van de ernstig levende kaarsevlam.

* _* *

Miesje was een stuk van mijn leven geworden. Lang geleden had ik haar meegebracht uit de stad, het was in den avond, ik had haar in een doek gebonden; ze was erg schuw en schreeuwde den ganschen weg over zoodat de menschen mij nakeken, niet begrijpend vanwaar het geluid kwam, want Miesje was toen nog zóó klein dat ik haar in een binnenzak van mijn overjas had kunnen bergen.

Thuis had ik haar wat melk gegeven, haar zacht over het huidje gestreeld en toen werd ze langzamerhand rustiger.

In het grijze, eenzame van mijn één na één, dof voortloomende arbeidsdagen, van donkere mijmeruren, geleefd in de ebbe stilte, in de warme tintenwikkelingen van mijn studeervertrek, daar was na dien avond de grijze poes een heel kostbare, fluweelachtige zaak van rustige voornaamheid, een klein weeldeding.

En ik stelde mij haar voor zooals ze was, de extrème gratie van haar poezenlijfje op de tapijten van den divan, op de slippen der neerhangende gordijnen, op de kussens; zoo behoedzaam als zij uit het raam keek, staande in de vensterbank. Ik zag haar op mijn schrijftafel wippen tusschen de Chineesche beeldjes en vaasjes door even streelend de fotografieën met haar dikken staart; dan ging ze voor mij zitten, terwijl ik schreef en begon me onophoudelijk aan te kijken.

O! De oogen van mijn kleine, grijze poes, dat zeldzame limpide waardoor ik zag in de duistere mysterie-spelonkjes van haar oogen, dat heldere, ernstige kijken als ze daar zat in het lamplicht onder den neerhangenden abatjour!

Heel jong nog wilde ze altijd spelen met mijn bewegende pen, maar dat had ik haar lang afgeleerd en sinds dien, zat ze doodstil, als een denker uit oude tijden mij aan te staren, totdat ik een oogenblik opkeek en een poosje sterk bekoord werd door het innig-gezellige van haar prinselijk aanwezig-zijn.

Zooals Miesje mauwde had ik nooit mauwen van katten gehoord. Het was een heel zwak, klagend geluid, zoo zoetjes als van een klein kindje dat ziek is en pijn lijdt. Dan stond ze buiten aan de deur en als ik die geopend had, kwam ze verheugd en dankbaar-tevreden

[p. 350]

spinnend, den staart in de hoogte, snel binnen, streek met haar kop tegen mijn voeten als om mij uit te noodigen haar te streelen over den grijzen pels.

En hoe rein was haar zachte vacht, hoe dikwijls waschte zij zich, kamde zij zich de haren met de scherpe, rose tong, druk bezig likkend en strijkend; geen plekje werd vergeten.

Na het bad, moe van al dat reinigen, schikte zij zich ergens op den divan of voor den haard en ging liggen slapen.

Ik vond het soms goed haar te wekken. Met een vreemd, kort kreunen schrikte zij wakker, rekte, liggend de pooten, keek mij slaperig aan met de oogen knippend, nog altijd de pooten gestrekt, maar dan lei ze zich heel gewichtig opnieuw en dook ineen alsof ze haar kop wilde verbergen.

Dikwijls speelde ik met haar, zij ravotte minuten lang, maakte de vreemdste sprongen en de zonderlingste bewegingen.....................

Ik had niet gemerkt dat de kaars langzamerhand uitgebrand geraakt was en plotseling zat ik in het donker; blauwachtig bleef nog een oogenblik een kleine vlam, maar die ging na even zwak opleven ook uit. Ik zat nu in het diepste duister beneden aan de trap.

Dat was een oogenblik van heel-ongewoon-gewaarworden. Het deed mij plotseling heel helder terug zien, hoe Miesje voor het laatst in de deur gestaan had, tegelijkertijd dacht ik aan Jozef en Peter, de honden die des nachts zoo dikwijls buiten bleven om op katten te jagen, die ze dan doodbeten. Eens had ik hen vlak voor het huis een kat zien verscheuren.

Ik ging naar boven om een nieuwe kaars te halen en Miesje buiten te zoeken.

Buiten was het diep duister, er waren dikke wolken voor de sterren gekomen.

Langen tijd zocht ik, maar ik vond mijn grijze poes niet en wat bang-ontevreden ging ik naar bed. Toch wilde ik nog zoo lang mogelijk wakker blijven om haar te hooren miauwen, want ik verwachtte haar geluidje toch nog ieder oogenblik. Hoe kon ze zoo lang wegblijven?

Op mijn kamer zocht ik naar een boek, het nieuwe boek dat ik den middag in de stad gekocht had. Ik vond het onder een paar cahiers, daarnaast lag een klein Moorsch mes dat ik dikwijls als vouwbeen gebruikte. Met dat mes wilde ik het nieuwe boek opensnijden.

Even nog daalde ik van de trap om voor het laatst naar buiten te zien.

Ik liet de deur op een kier en liep weer een eind den weg af. De lantaarns waren al lang uitgedraaid en het was overal zoo donker dat ik alle hoop verloor; ik zou de grijze poes wel niet terugvinden.

Een oogenblik dacht ik er aan dat ik haar oogen misschien zou zien glanzen, ik staarde rond in de donkerte maar zag niets, hoorde niets.

In bed begon ik te lezen; lezende opensnijdende de bladen van het boek. Het geluid van het scheurende papier werd stilaan zóó hinderlijk in die diepste rust van den nacht dat het de stemming van het verhaal meer en meer begon te storen; dat was zonde, zoo gaf een goed werk geen genot.

Driftig blies ik de lamp uit en legde mes en boek weg.

Toen bleef ik nog rond staren, de ellebogen steunend in de kussens.

Ik hoorde hoe het begon te regenen, eerst zacht, dan harder en harder, een harde regen, zwaar stortend door de beweginglooze lucht. Heel even stelde ik mij voor hoe de druppels blazen vormden op het water van de gracht; naast elkander, dicht op een kwamen ze neer, van heel hoog uit het donker van de luchten, alles ongezien; dan dacht ik weer aan de kat.......................

Ik droomde dat ik haar langs de gracht zag loopen, geluidloos. Heen en weer liep ze, druipnat en ze mauwde niet. Daar kwam opeens in het donker, langzaam stappend, een man op het jaagpad naast de boomen. Hij trok een schuit, zoo was mijn stellig vermoeden, want al zag ik niets dan den nacht, ik hoorde voetstappen in den modder en het gloeilicht van een sigaar schoof met loome rukjes voort.

Maar de kat zag ik zeer duidelijk.

Het oogenblik waarop de man langs de kat zou gaan, voelde ik dat hij met zijn lompe voeten op haar lijf trapte. Ik zag dat

[p. 351]

zij door iets plotseling neergedrukt werd en dan weer stil aan begon heen en weer te sluipen.

Andere mannen met schuiten kwamen nog voorbij; en telkens zag ik hoe het dier neergedrukt werd en daarna weer begon te kruipen.

Maar mauwen deed ze niet.

Dat was al dikwijls zoo gebeurd, toen begon ik iets anders te droomen:

Ik lag vastgebonden op bed en kon geen lid verroeren. Ik kon het tapijt voor de deur zien bewegen, de deur stond dus open en het tochtte wat. Ik had een gevoel alsof dat zoo gewoonte was, zoo vastgebonden op bed te liggen en ik was niet ongerust, integendeel.

Stil, heel stil begon het mij voor te komen dat de deur wijder open ging en wijder. Ik verstijfde ván schrik; wat was dàt daar onder aan het tapijt bij de deur? Het hoofd van een heel klein menschelijk wezen, het keek even van achter een plooi van het gordijn en verdween toen. Doch ik wist dat het leelijke, kleine hoofd terug zou komen om mij opnieuw aan te grijnzen. En zoo gebeurde het; in hevige onrust zag ik hoe het telkens verdween en weer te voorschijn kwam.

Daar schoof een klein mannetje plotseling van achter het tapijt en ik zag hoe naast hem aan liep de grijze poes Miesje.

Tot nu toe had ik niet gemerkt dat mijn lichaam even groot was als dat van den kleinen man en de kat naar verhouding zoo zwaar als een tijger. Miesje hield hij aan een dikken gouden ketting.

Opeens sprong het mannetje met de kat op een stoel naast mijn bed.

Het mannetje grijnsde, zette de grijze kat bij mij in het bed en bleef, alsof hij iets verwachtte, altijd grijnzend kijken wat de kat doen zou.

En de kat begon zwaar drukkend over mijn lichaam rond te loopen mij voorzichtig beruikend overal.

Het mannetje begon heel ingespannen te kijken, soms was het alsof ik hem onderdrukt hoorde lachen.

De kat had nu opgehouden rond te loopen over mijn lichaam, en ik zag hoe het dier mijn rechter hand en arm berook. Plotseling zette zij de scherpe tanden diep in de spieren van mijn arm, begon te rukken, te rukken.... Ik werd wakker. Het was morgen, heel vroeg. Er scheen een grijs licht, de zon was pas opgegaan. Ik hoorde honden blaffen in de verte, het kwam snel dichterbij, dat geluid. Ik hoorde dat het Jozef en Peter waren die blaften, het was of ze in vollen ren den weg afstormden, zoo snel naderde het geluid.

Ik keek uit het raam en daar zag ik ze; rennen, rennen zoo hard als ze konden en vóór hen uit liep mijn grijze poes.

Ze kon niet in een boom klimmen, want Jozef rende aan den boomenkant en telkens als zij daar naar toe wilde, dreef hij haar weer naar de huizenzijde terug.

Maar mijn grijze poes had het ijzeren hekje voor het huis bereikt en als het weerlicht zoo snel kroop ze onder het ijzer door tot voor de huisdeur.

De honden aarzelden een oogenblik, luid blaffend en nijdig knorrend voor het hekje. Toen namen zij hun aanloop en sprongen er over op de kat toe.

Voor de deur begon het moorden.

Een woeste boosheid voer in mij en loopend naar de tafel nam ik er een vaas van af en rukte het Moorsche mes uit het boek. En mij uit het raam buigend smeet ik de vaas op de honden stuk en ook het scherp-puntige mes slingerde ik woest naar beneden.

Van het raam loopend om de trap af te gaan en de kat te redden, zag ik nog juist dat de honden jankend over het hekje op den weg terug sprongen.

Beneden toen ik de voordeur open deed waren nergens op den weg de honden meer te zien, maar omlaag kijkend zag ik tusschen in de scherven, onbeweeglijk, mijn grijze poes.

Zij was dood, ik had háár met het mes geraakt, het stak diep in de grijze vacht, recht door een halswervel.

Achter het huis waar ik wijd weg kon zien over groene velden, heel aan einde de duinen blauwend, daar begroef ik mijn grijze poes.

Ik had haar gewikkeld in het tapijtje waarop zij dikwijls lag, het tapijtje van voor den haard.

Op mijn stille kamer terug, zag ik daar rond.

De zon begon door den dunnen nevel een verdrietig licht te geven en ik wilde dat alles was als andere dagen.