Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 9

[p. 478]

Van de redactie.

Over Nederland.

Wij hebben niet te klagen over gebrek aan belangstelling in ons vaderland. Veel vestigt op ons de aandacht: Kroningsfeesten, Rembrandt-tentoonstelling, Vredecongres.... In Fransche, Engelsche en Duitsche tijdschriften vindt men, nu en dan, en hoe langer hoe meer, artikeltjes over Nederland, geïllustreerd of ongeïllustreerd. Over Nederlandsche kunst en letteren wordt ook aardig wat opgenomen in buitenlandsche periodieken. Van tijd tot tijd, verschijnen in den vreemde vertalingen van Nederlandsche romans of novellen of verzen zelfs. En dàn komen er nog boeken over ons vaderland uit. Ik heb er twee naast mij liggen: een Fransch en een Engelsch, die even moeten worden besproken. Maar, allereerst, moet ik de aandacht vestigen op een tijdschrift, waarvan ons vier nummers toegezonden zijn: de eerste vier. Het heet Germania. Op den omslag zien we, niet das stolze weib, naar men zou verwachten, maar een wapenheraut met den leeuw van Vlaanderen op borst en klaroen. In zijn vaandel lezen wij de woorden Hou ende Trouw. Een verdrietige koning der dieren ligt aan zijn voeten. Nog zijn op den omslag aangebracht de wapens van West- en Oost-Vlaanderen, Brabant, Antwerpen en Limburg. En toch is 'tgeen propagandatijdschrift voor de Vlaamsche beweging. Het doel der Redactie is Vlaanderen met Duitschland en Duitschland met Vlaanderen bekend te maken. De Vlamingen hooren veel te veel van Frankrijk en veel te weinig van Duitschland; de Duitschers weten niet genoeg van Vlaanderen.

‘In Duitschland nochtans begint men meer en meer belang te stellen in onzen (Vlaamschen) taalstrijd, die wezenlijk voor gansch het Germaansche ras als een gewichtig vraagstuk voorkomt.’ Het doet ons genoegen dit te vernemen.

‘De Vlamingen, van hunnen kant, die tegenwoordig als 't ware van den stroom der Germaansche beschaving zijn afgesneden, kunnen er slechts bij winnen, indien zij wat beter vertrouwd worden met hetgeen op alle gebied verricht wordt door het volk, dat heden onbetwistbaar aan de spits staat van alle Germaansche stammen.’ Misschien zouden de Vlamingen via Noord-Nederland al aardig wat kunnen vernemen omtrent de Duitschers. Maar de Redactie meent ‘dat er behoefte is aan een tijdschrift, hetwelk in de eerste plaats de Duitschers over Vlaamsch-België en de Vlamingen over Duitschland behoorlijk zou inlichten.’ Dan volgt de betuiging dat de Redactie geen annexatie der Nederlanden door Duitschland wil. Wel zal ze door eene practische proefneming (zijn er ook theoretische?) bewijzen dat ‘onze moederspraak toch voldoende is om ons met het buitenland, namelijk met Duitschland, in betrekking te stellen, aangezien wij staande houden, dat beschaafde Duitschers en Nederlanders, wanneer ieder zijne taal bezigt, elkander toch zeer goed

[p. 479]

kunnen verstaan. Zoo iets is meer dan eens gebleken op vergaderingen, waar sprekers uit beide landen beurtelings het woord namen.’

Inderdaad is die proefneming belangwekkend. Ge begrijpt nu echter nog niet waarom ook Nederlanders (Noord-Nederlanders moet ik zeggen) als medewerkers genoemd zijn op den omslag. Ik veronderstel dat ook hier te lande schrijvers gevonden worden, die, van het nut eener dergelijke proefneming overtuigd, hun woordje willen meêspreken om te zien of men het in Duitschland zal kunnen verstaan. De hoofdzaak is, volgens de Redactie zelf, Duitschland en Vlaanderen zoo na mogelijk tot elkander te brengen. Voor zoover het aanleeren van het Nederlandsch door de Duitschers daartoe nuttig is, kunnen ook Noord-Nederlanders meêdoen. Overigens hebben zij met de proefneming weinig te maken. Toch begint een Duitscher (Otto Mühlbrecht) over Holland und seine Bewohner uit te pakken. Maar hij doet het zóó, dat een Noord-Nederlander en de Redactie van Germania ernstig verzet aanteekenen. Als uitslag eener practische proefneming geeft dit inderdaad veel te denken en te vragen. Ook over de schoonheid van Nederlandsch en Duitsch heeft men het al dadelijk aan den stok. De heer Mühlbrecht vindt dat het Nederlandsch leelijk klinkt en voor gezang sich wenig oder gar nicht eignet. De Redactie wijst op dansen-tanzen, slapen-schlafen, wortelende-wurzelnde en schluchzte zwar en noodigt den schrijver uit te Antwerpen de Vlaamsche opera eens te bezoeken.

Ik vermoed dat indien de Duitschers en Nederlanders elkaar in Germania ronduit zeggen hoe ze over elkaar denken, de toast-toon van het eerste artikel in de eerste aflevering hoe langer hoe zeldzamer- en de polemiektoon van later hoe langer hoe minder zeldzaam worden zal. 't Is trouwens overbekend dat men elkaar beter al vechtende dan al toastende leert kennen. Laat ons hopen dat, zij het dan door middel van polemiek, in Germania Vlamingen en Nederlanders en Duitschers elkander de waarheid mogen zeggen. Onder die voorwaarde heeft het tijdschrift misschien recht van bestaan.

Wat nu ons, Noord-Nederlanders, aangaat, ik geloof niet dat wij door zulk een speciaal maandschrift nieuws omtrent Duitschland kunnen leeren en, daar ik voorloopig nog twijfel aan de belangstelling van het beschaafde Duitschland in Germania, kan ik evenmin gelooven dat wij ons daardoor aan de Duitschers bekend kunnen maken. De belangstelling is buiten Germania om gewekt en zou blijven bestaan, ook al mocht Germania eens, onverhoopt, komen te vallen op het veld van eer.

Jammer, dat dr. H.C. Muller zoo'n oppervlakkig praatje houdt over onze moderne, Noord-Nederlandsche Letterkunde. Het is verward ook, want hij bespreekt door elkander de geschiktheid der allermodernste werken voor vertaling in het Duitsch en hun waarde op zichzelf. Om te laten zien, wat dr. Muller's proza waard is, knip ik een paar zinnetjes uit: ‘Zulk een cyklus als de Mathilde-cyklus van Perk staat eenig in de wereldlitteratuur, en vele sonnetten van Kloos, evenals zijn Adoratie-cyclus, sluiten zich waardig daarbij aan. De andere genoemde poëten (sic) hebben ook goed werk geleverd (och, kom?)

[p. 480]

ofschooon in mijn oog zelden superieur. Het geniaalste is wellicht de Mei van Gorter....’ Geniaal, genialer, het geniaalste is, volgens dr. Muller, nog niet eens superieur. Wat moet dan die Mathilde- en wat moet dan die Adoratie-cyclus wel niet wezen!!

Als de Duitschers nu, door Nederlanders zelf, zóó ingelicht worden zal het er mooi gaan uitzien. De heele moderne literatuur van Nederland (‘als die in de toekomst werkelijk belangrijk zal worden’ schrijft dr. H.C.M.) in twee pagina's gekenschetst (?) door iemand, die ten onzent niet een gezaghebbend criticus voor moderne Nederlandsche letterkunde mag heeten - heusch, dat kan er niet mee door.

En dan - hij, die de verzen van den ook door mij (door heel Jong Holland van heden, trouwens) hooggewaardeerden Perk als ‘eenig in de wereldlitteratuur’ gaat kenschetsen en daarbij noemt de Adoratie-cyclus (niet eens voltooid toen Germania no. 4 verscheen!) vervalt in dien jammerlijken toastentoon, die een tijdschrift ten val brengen moet. Zoo aan het nagerecht van een taal-letter-tooneel-congres-eetmaal zijn dergelijke waardeeringen wel eens aardig; bij andere gelegenheden moet men ze zien binnen te houden.

* _* *

De boeken, waarop ik boven doelde, zijn Les Petits - La Hollande door Demesvar Delorme (de la République d'Haïti) en Holland and the Hollanders door David S. Meldrum. De heer Delorme noemt ons land Petite Terre, grande nation en vertelt onze historie aan zijn landgenooten, opdat zij ons eemaal zouden evenaren. Ook deze schrijver maakt misbruik van den toastentoon. We worden verlegen bij zóóveel lof als hij ook met betrekking tot het heden voor ons over heeft en zouden hem gaarne vragen naar 't adres, tegen onzen vacantietijd, om naar buiten te gaan in die ‘forêts toujours bruissantes et pleines de frémissante poésie’, waarvan hij zoo hoog opgeeft.

Ook zeer welwillend, maar in minder steigerende taal, spreekt de heer Meldrum over ons. Zijn boek is geïllustreerd met reproducties naar schilderijen en teekeningen van Nederlandsche kunstenaars en naar photografiën. De schrijver is wat wij ‘leuk’ noemen en heeft veel gezien. Nu en dan, treft ons een wel aardige opmerking en wij constateeren met genoegen dat het keurig uitgegeven werkje van ernstig opgevat onderzoek getuigt.

To many friends in Holland, luidt de opdracht. Welnu, de heer David S. Meldrum zal wel geen zijner vrienden verdriet hebben gedaan door zijn boek en er zich zeker nieuwe hebben verworven. Gewaardeerd moet ook nog worden, dat deze vreemdeling, die blijkbaar ook wat Nederlandsch verstaat en hier vele relatiën heeft, geen oordeel uitspreekt over dingen, die maar hoogst enkele vreemdelingen beoordeelen kunnen. Nu is het boek wel eenigszins onkompleet, doch dat is minder erg dan dat het van oppervlakkige oordeelvellingen zou wemelen.

F.L.