Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 8

[p. 569]

Van de redactie.

Vrouwenarbeid.

De Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid is nu geëindigd. Over haar populariteit kunnen geen verschillende meeningen bestaan, althans niet over de mate van haar populariteit. Omtrent den aard daarvan mag niemand nog een oordeel uitspreken. Was het talrijk bezoek, dat haar ten deel viel, een bewijs te meer voor het afdoende eener breed opgevatte reclame en mag men er niet anders uit opmaken dan dat nog altijd duizenden volgen, waar honderden zijn voorgegaan - of wel, was het bezoeksters en bezoekers wezenlijk ernst, was aller belangstelling van het beste gehalte en mogen wij verwachten dat het moedig ondernomen werk vruchten zal dragen voor de toekomst der Nederlandsche Vrouw?

Onlangs verscheen het eerste deel der Congresverslagen. Wij zullen over dat boek zelf hier niet spreken, aangezien deze bladzijden uitsluitend worden gewijd aan Nederlandsche Taal- en Letterkunde. Maar dat eerste deel heeft tot opschrift: ‘Vakopleiding voor Vrouwen’ en er wordt niet van de letterkunde in gerept. Dit vinden wij jammer, te meer daar de wèl behandelde onderwerpen stof hebben geleverd voor inderdaad zeer belangwekkende voordrachten en besprekingen. Wij vinden dat jammer, maar toch zoo natuurlijk. Dat er voor alle andere kunstvakken opleiding wordt vereischt - het spreekt immers van zelf. Het is zulk een waarheid, dat er wezenlijk niet de nadruk op gelegd behoeft te worden. Voor kunstvakopleiding wordt voldoende gezorgd, althans even voldoende voor dat van de vrouw als voor dat van den man. In de letterkunde, debuteert men maar op goed geluk af, zoowel mannen als vrouwen. Misschien is dit een groot voordeel. Nu moeten de zwakkeren wel ondergaan; nu is er minder gevaar voor het zichzelf overleven van een officieele kunst, dan het geval wezen zou als wij schrijvers-academies hadden, gelijk er schilders-academies bestaan.

Maar, nu moet men ook wèl weten wat men doet, als men zich ‘aan de litteratuur gaat wijden.’ Zeer weinig jonge mannen doen dit in den ruimen zin van het woord. Wie niet eenig kapitaal bezit, wordt in de eerste plaats journalist, advocaat, notaris, predikant, heereboer, dokter, apotheker, ambtenaar aan een ministerie nog het liefst, en dan ‘doet hij aan litteratuur,’ daarenboven. Wie geen geld heeft en toch letterkundig kunstenaar alléén wil zijn, leert spoedig inzien dat hij ‘in de maag’ wordt gestraft voor zijn trouw aan het ideaal, al is hij dan ook eerste onder de voornaamsten in den lande.

Toch komt het mij voor dat hun lot niet heeft gediend tot afschrikwekkend voorbeeld. In het bijzonder, was het dit niet voor jonge vrouwen.

Wat, immers, is het geval?

Menig meisje en menige jonge vrouw, die niet zijn opgeleid voor een vak,

[p. 570]

waarmede men in gunstige gevallen zijn brood verdienen kan, schrijven wel aardige brieven, kunnen gezellig vertellen van haar reizen en heel onderhoudend haar meening kenbaar maken over min of meer belachelijke personen uit haar omgeving. Ze maken bovendien wel een aardig versje, een versje dat heel knappe regels heeft: geen voet te veel en alle rijmen zoo echt mogelijk. In den huiselijken kring en in een cirkeltje daaromheen, worden zij bewonderd. De een of andere goeje ziel roept: Wel, dat moest je laten drukken! Ik lees wat dikwijls dingen in mijn krant, mijn weekblad, mijn tijdschrift, die lang zoo aardig niet zijn. De jonge vrouw of het meisje protesteeren. Zij vermeenen dat, hetgeen werkelijk aardig en belangwekkend wezen kan voor een engen kring, daarom nog niet boeiend behoeft te wezen voor het publiek.

Maar, helaas! een ongeluk treft de familie. De jonge vrouw blijft slecht verzorgd achter. En dan herinnert menigeen zich de woorden van de goeje bewonderaarster. Zoo velen zijn geslaagd. Een mevrouw Hoven, een freule Huygens, een freule Loman, een mevrouw Goekoop-de Jong van Beek en Donk.... Wat hebben die niet veel succes gehad! En zij komen er niet zelden toe een zekere betrekking te versmaden in de overtuiging dat ook zij ‘er komen’ zullen. Op de honderd, is er niet ééne, die het zóó ver brengt dat redacties, die van goedkoope kopy wel moeten gediend zijn, haar tamelijk geregeld wat stukjes afkoopen. Er zijn zoo veel vrouwelijke auteurs. En er wordt in Nederland zoowat-zoowat litterair werk geleverd voor een hongerloon, waarbij dat der naaisters van het ondergoed en de katoenen jurken die we ter Nat. Ten. van Vrouwenarbeid zagen, wezenlijk nog niet zoo verschrikkelijk mag heeten.

Aan die vrouwen en aan die meisjes moeten wij hier zeggen dat ‘zelfs’ om in de Letterkunde wat te beteekenen, niet alleen aanleg, maar ook wel degelijk een vakopleiding noodig is. Al klinkt het half wreed en half pedant, wij moeten er aan herinneren dat men begrip dient te hebben van taalregels en van correctheid in den stijl, dat men iets moet hebben waargenomen, gevoeld, beleefd - heusch zelf waargenomen, gevoeld en beleefd, alvorens de pen op te nemen en eenige vellen vol te schrijven. Men komt er heusch niet met herinneringen van romans, waarvan men precies genoeg heeft overgehouden om er een novelletje van te maken; men kan heusch niet volstaan met het kwistig gebruik van woorden, die men van de groote moderne schrijvers heeft geleerd.

De vakopleiding nu, die ook hier zoo volstrekt noodig is, moet men zichzelf geven. Het is volmaakt waar dat jonge vrouwen en meisjes, die geen ernstige studies hebben gemaakt van Nederlandsche Taal en Letteren, die maar heel middelmatige leerlingen waren op de H.B.S. in dat vak, wel eens onverwacht zijn opgetreden als auteurs, die dadelijk succes hadden. Maar het lijkt er niet naar dat dit regel zou zijn. Enkel van nature zeer begaafde personen kunnen daartoe geraken. En hoe ijverig moeten zij daarna niet waken om het gebrek aan studie door nastudeeren te doen verdwijnen! Dat zijn de moeilijkste studies - die late - en er wordt buitengewone geestkracht toe

[p. 571]

vereischt zich die op te leggen, na een publiek succes. Velen komen er niet toe en.... verminderen sneller en sneller, naarmate zij meer ‘afleveren-’ want dit wordt hun voldoen aan verzoeken van copy dan.

Voor minder begaafden is het een ramp dat er hier te lande nog altijd meer vraag is naar copy dan de werkelijk goede auteurs met mogelijkheid kunnen geven. Daarom schijnt, wat wij hier zeggen, misschien menigeen erg overdreven. Wie vlot schrijft, het komt er niet opaan hoe weinig oorspronkelijk ook, vindt wel plaats voor haar producten. En dan hoopt men op te klimmen, niet waar? Is men eenmaal trouw medewerkster aan een klein, provinciaal blaadje, dat oorspronkelijke stukjes neemt als feuilletons, welnu, dan zend men een, tien, vijftig maal in bij grootere dagbladen. Wie niet slaagt, houdt zichzelf voor ongelukkig.....

Te velen denken dat men zich tot schrijfster improviseeren - en dan op aangename wijs een aardig duitje verdienen kan. Het is ons voorgekomen dat dames van zekeren leeftijd, die nog nooit voor de pers hadden gewerkt, tot ons kwamen met lange novellen, geschreven zooals de vervaardigsters een brief schreven - en ze waren geen Sévigné's. Rustig vertelden zij dan dat het noodig voor haar geworden was ‘er wat bij te verdienen.’ Vertalen levert weinig op. Trouwens, het is moeilijk aan vertaalwerk te komen. Dus, maakten zij liever oorspronkelijke verhalen. Voorstudie - zij hadden er nooit van gehoord dat daarvan sprake kòn wezen voor iemand, die toch zijn Hollandsch nagenoeg zonder fouten schrijft. De redacteur of een goedhartig belangstellende zou het stuk wel zuiveren van de ‘kleine’ vlekjes, die het mochten ontsieren. En, als we dan vroegen: ‘waarom gaat U niet liever schilderen?’ dan antwoordden zij, uitermate verbaasd: ‘maar meneer, dat heb ik niet geleerd!’

Het dacht ons nuttig er hier op te wijzen hoezeer zelfs(!) voor ‘schrijven’ vakopleiding noodzakelijk is. De vrouwen, die werkelijk wat geworden zijn en wat zijn gebleven, in onze Letterkunde, hebben zich die gegeven met inspanning van al haar energie. De Nederlandsche vrouw heeft getoond geestkracht te bezitten en volharding. Zij wete dat die wezenlijk niet overbodig zijn voor haar, die, al zijn ze dan ook bij voorbaat met een bescheiden plaatsje tevreden, iets van waarde willen voortbrengen als auteur. Evengoed als het meisje, dat wil gaan ziekenverplegen, moet zij, die wil gaan schrijven, zich moeilijke voorstudies getroosten. Het staat zoo dwaas dit te zeggen, maar dat het niet overbodig is, bewijzen de vele debutanten die, zonder schroom, omdat zij niet wijzer zijn, bij redacties aankloppen om een plaatsje, terwijl zij beter zouden doen zich tot een taalleeraar te wenden.

F.L.