Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 7

[p. 287]

Nederlandsche Verzen en Nederlandsch Proza.

IX.
Handelingen van het XXIIIe Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres, gehouden te Antwerpen den 24, 25 en 26 Augustus 1896. Antwerpen. Drukk. Jan Bouchery. 1897 (Augustus).

Juist ééne week vóór het XXIVe Taalcongres, gehouden te Dordrecht, komt het boek der Handelingen van het Antwerpsche, verleden jaar gehouden. Dit boek geeft een zeer juist beeld van al wat geschied en gesproken is. Men heeft hier en daar de termen der sprekers wat beschaafd uit beleefdheid, tien der redenaars uit de eerste afdeeling, die ontevreden was, omdat men zijne denkbeelden niet uitvoerig genoeg besprak, zeide: ‘De heeren moeten niet denken, dat ik van zooverre kwam, om de vergadering te embêteeren,’ enz. Dit is weggelaten - en ook heeft men een sluier laten vallen over het feit, dat de leden der eerste afdeeling van het Congres den heer Roeland van de Casteele uit Nieuwpoort door luid geraas hebben belet zijne redevoering uit te spreken.

Het blijkt duidelijk, dat te Antwerpen in de eerste en de derde afdeeling het meest werd gesproken, ja zelfs getwist. De tooneelbelangen lokten de hartstochtelijkste woordenwisselingen uit. Elders werd het meest over spelling van eigennamen en vereenvoudigde spelling gesproken. Ik koester den hartelijken wensch, dat het aanstaande Congres te Dordrecht niet op al deze onderwerpen moge terugkomen. Als dit opstel in het licht verschijnt, is het XXIVe Congres reeds een historisch feit. Maar toch kan het zijn nut hebben nogmaals te herhalen, dat de Nederlandsche Congressen de meest begeerlijke gelegenheid niet aanbieden, om over nieuwe hervormingen in de spelling te handelen. Men overwege het volgende:

1^o Tot de maatregelen van orde der Taalcongressen behoort de bepaling, dat alleen over vraagstukken mag beraadslaagd worden, welke met de belangen van den Nederlandschen stam (Nederland en Vlaanderen) in verband staan;

2^o ijveraars voor vereenvoudigde spelling in Nederland zouden dus Vlaanderen moeten bewegen hun streven officieel te huldigen;

3^o dat zal zoo gemakkelijk niet gaan, omdat het beste resultaat der drie- en twintig voorafgaande Congressen juist geweest is - het ontwerpen van een groot Nederlandsch Woordenboek, waarin de geheele taalschat uit de beste Noord- en Zuid-Nederlandsche auteurs wordt te zaam gebracht;

4^o omdat er jaren van ernstige voorbereiding zijn verloopen, waarin men met groote wetenschappelijke degelijkheid de tegenwoordige eenheid van spelling voor Noord- en Zuid-Nederland heeft tot stand gebracht.

Het is gewoonlijk vrij moeilijk iemand te bewegen zijne eigen glazen in te werpen. De Nederlandsche Congressen zouden haar geheel historisch verleden verloochenen, zoo er nu werd beslist, dat de nauwelijks verkregen eenheid van spelling - een der meest belangrijkste uitkomsten van vroegere jaren - aan eene herziening zou moeten worden onderworpen.

Het spreekt van zelf, dat de voorstanders eener vereenvoudigde spelling beweren, dat hun werk hooger staat dan de

[p. 288]

arbeid van Dr. Matthijs de Vries en Dr. L.A. te Winkel, maar niemand is verplicht, dit op hunne eenvoudige verzekering te gelooven. Hunne beweringen zijn gewogen en weerlegd. Men leze het afdoend betoog van C.H. den Hertog, onder den titel: Waarom onaannemelijk? Bezwaren tegen de voorstellen tot vereenvoudiging van onze spelling en verbuiging. (1893).

Daarenboven in Nederland en Vlaanderen heerscht geen officiëele spellingsplicht. Men kan zooveel van De Vries en Te Winkel afwijken, als men verkiest. De kans, om zich beroemd te spellen, blijft dus. Het zonderlingste van deze spellingswoelingen is zeker het feit, dat eerlijke en achtenswaardigé jonge geleerden zulk eene onweerstaanbare aanvechting gevoelen, om de uitkomsten van even eerlijken en even achtenswaardigen arbeid aan te vallen. Inzonderheid nu door samenwerking van Nederland en Vlaanderen in de twaalf eerste Congressen eindelijk de langgewenschte eenheid van spelling voor beide landen was verkregen.

Doch - paulo majora canamus! De Antwerpsche Handelingen prijken met het portret - vrijgoed gelijkend - van Dr. F.A. Snellaert, den vader der Nederlandsche Taalcongressen. Toen ik te Gent in 1867 voor het eerst een Taalcongres op Vlaamschen grond mocht bijwonen, was Dr. Snellaert nog altijd de ziel van dit negende Congres, bijgestaan door een toen nog jongen geleerde, Dr. J.F.J. Heremans. Het zal moeielijk zijn twee meer beminnelijke, twee meer degelijke geleerden onder de gewone bezoekers onzer Congressen aan te wijzen. Snellaert was medicus; zijn ongemeene belangstelling in al wat Vlaamsch-Nederlandsch mocht heeten, bracht hem tot eene kennis van taal en letteren, die den hoogsten eerbied inboezemde. Zijne verzameling van Vlaamsche en Nederlandsche liedeboekjes uit de 16de en 17de eeuwen, was de volledigste, die ik ooit mocht zien. Hij schreef voor Vlaanderen de degelijkste en fraaist gestelde schets eener Geschiedenis der Nederlandsche Letteren. Hij gaf Dietsche teksten uit - en ging geheel op in het streven zijner vrienden: Willems, Serrure en Blommaert.

Het negende Congres te Gent (1867) was in vele opzichten allermerkwaardigst. Er kwamen allerlei incidenten voor. De meesten werden uitgelokt door het optreden van Multatuli, die door de Vlaamsche leden van het Congres met bijzondere sympathie werd ontvangen. Mr. J. van Lennep, door Multatuli in een vlugschrift aangevallen naar aanleiding der uitgaaf van zijn Max Havelaar, toonde zich op de nobelste wijze verzoeningsgezind, en aanvaardde de hand van den rumoerigen Douwes Dekker. Deze laatste werd in het Van Crombrugghe's Genootschap heftig aangevallen door den driftigen professor G.W. Vreede, zoodat eene opschudding ontstond, die bijna in een vuistgevecht eindigde. De aangenaamste herinnering van dit Congres was de schrandere leiding van den Voorzitter, Jhr. A. de Maere Limnander (Baron A. de Maere), die toen voor het eerst aan al de leden van het Congres zijne tactvolle leiding, en bewonderenswaardige onpartijdigheid openbaarde. In latere jaren heeft het Congres te Brugge in 1894, en heeft het Congres te Gent in 1891 den heer Baron de Maere andermaal aan het hoofd der Regelingscommissie van het Congres gezien - steeds met de meeste bereidwilligheid, offervaardigheid en gastvrijheid, zich wijdend aan de belangen der Congresleden. De verliezen door den dood van Dr. Snellaert en Prof. Heremans geleden, werden dezen voorstanders der Taal-Congressen, door den ijver van Baron A. de Maere veelzijdig vergoed.

T- B.