Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 7

[p. 185]

Uit de studeercel.

‘To Zealand, Holland, Friesland, hail! low lying by the sea,
Ye lands between the Scheldt and Ems, that bred the brave and free!
Now crossing from my England's coast I reach your sandy shore,
I greet our kindred neighbours from an English heart once more!’

Zoo klinkt de heilgroet van een Engelsch dichter, Mr. Roger Acton, in ‘Midsummer 1897’ uit Brielle - waar eene ongesteldheid hem eenigen tijd heeft opgehouden. Reeds vroeger werd hier van Mr. Roger Acton gesproken, toen zijne adaptatie van Schimmel's Kapitein der Lijfgarde in het licht verscheen. En terwijl hij te Brielle zich in historische herinneringen verdiept, brengt hij de volgende aangrijpende hulde, gemengd met eene herinnering aan de jubileefeesten van Koningin Victoria, aan Nederland en onze jonge Koningin:

‘Thou Nurse of steadfast civic zeal, true toilful Netherland!
I gratefully salute Thee, with my footsteps on Thy strand.
First Home of Mental Liberty, of Learning freely taught!
For what Thou gavest England, I will praise Thee as I ought!

From million-peopled London, where our splendid festive scenes
Adorn her Sixtieth Reigning Year, our best of Europe's Queens!
I visit here a quiet Realm, great only in renown,
Where soon a youthful Maiden Queen shall wear her rightful Crown.

Here, in this lonely little town, men rising to be free
Waved from its Tower the Orange Flag, a sign o'er land and sea.
I wander by the ancient Church, I watch the swelling tide,
Never be sacred Freedom's cause by weaker hearts belied!’

Dit schreef Roger Acton, de vriend van Nederland, te Brielle vol waardeering voor ons verleden, vol hoffelijkheid voor ons heden. Zoo iets komt ons van Engelsche zijde niet dikwijls toe. President Kruger zou dit gedicht zeker onder zijne curiosa bewaren. Kennis van onze taal en letteren komt maar bij uitzondering in Engeland voor. In het eerste vierde deel dezer eeuw wijdde Sir John Bowring zeer vruchtbare studiën aan de geschiedenis onzer letterkunde. In 1825 deed deze zijne Batavian Anthology or Specimens of the Dutch Poets, in 1829 zijn Sketch of the language and literature of Holland in het licht verschijnen. Later in 1872 en 1875 wijdde Mr. Edmund Gosse studie aan onze litteratuurgeschiedenis, maar dit alles blijft uitzondering. Enkele vertalingen onzer populairste boeken zijn aan te wijzen. In 1847 verscheen te New-York eene vertaling van Van Lennep's Pleegzoon: The adopted son, translated by Hoskin, - in 1847 te Londen eene vertolking van zijn Dekama, onder den titel: The Rose of Dekama or the Friesian Heiress, Translated from the Dutch by Franck Woodley.

In 1860 zag te Londen het licht eene vertaling van Koetsveld's Pastorij te Mastland door Thomas Keightley, getiteld: The Manse of Mastland, sketches,

[p. 186]

serious and humorous, from the life of a village pastor in the Netherlands. De Leidsche Peueraar uit de Camera werd vertaald door J.I. Lockhart: The Leyden eel-bobber. Het Huis Lauernesse van Geertruida Toussaint werd vertaald in het Engelsch door Mr. Vogin. Te New-York verscheen in 1888 eene Engelsche vertaling van Ten Kate's Schepping; The Creation, translated by Rev. D. van de Pelt. Van Ter Haar's Huibert en Klaartje bestaat eene Engelsche vertaling.

Hier komt het zeer eigenaardige verschijnsel bij, dat een Engelschman, Mark Prager Lindo, zich ten onzent een uitstekenden letterkundigen naam maakte als de Oude Heer Smits, en tevens als vertaler uit het Engelsch hoogen lof verwierf door Sterne's Tristram Shandy, door meesterwerken van Walter Scott, van Lord Lytton, Dickens en Thackeray in smaakvol Nederlandsch over te brengen.

Voorts dient nog herinnerd, dat Vosmaer's Amazone door Miss E.J. Irving (Londen, 1884) in het Engelsch werd overgebracht, van welke Engelsche bewerking drie Amerikaansche nadrukken verschenen; - dat Busken Huet's Land van Rubens in het Engelsch werd vertaald onder den titel: The land of Rubens: a Companion for visitors to Belgium door Albert D. van Dam.

Alles te zaam genomen kan er juist niet gewaagd worden van al te groote belangstelling door Engelschen aan onze nationale letteren geschonken. En juist daarom komt het gedicht van Roger Acton: An Englishman in Netherland, mij des te heugelijker voor. In de tweede plaats voegt zich hierbij een reuzenwerk, dat Roger Acton, ondanks zijne zeventig jaren, nu vol moed onderneemt - de vertaling van Hooft's Historiën in het Engelsch. Reeds kwam een prospectus, aankondigende, dat zou verschijnen: History of the Revolt of the Netherlands - 1555-1587 - by Pieter Corneliszoon Hooft. English Translation. De zeer bescheiden Mr. Acton schrijft zijn naam niet op het titelblad.

De vertaling van Hooft is een ongemeen moeilijk werk. Menig Nederlander worstelt met den korten, gedrongen stijl, die zich zoo nauw mogelijk bij Hooft's vrienden, Sallustius en Tacitus, aansluit. Hooft had in Italië de bloeiende Italiaansche school van geschiedschrijvers leeren waardeeren, hij had met groote liefde de werken van een Macchiavelli, een Bembo, een Castiglione en een Guicciardini beoefend - hij werd de schepper van den historischen stijl in Nederland. Hij gaf zelfs aanleiding tot het verwijt, dat zijn Nederlandsche stijl al te zuiver was.

Ieder weet, hoe Hooft elk woord in zijne historie volkomen zuiver wilde houden van Latijnsche klanken, zoodat hij niet durfde spreken van Dictators, Pensionnarissen, Registers, Notarissen, Advokaten, Kantoren, Katholieken en Ingenieurs, maar daarvoor woorden koos, als: Hooggezaghebbers, loontrekkende Raadsmannen, Schriftwaranden, Beambtschrijvers, Voorspraken, Ontfangtafelen, Algemeen Geloovigen en Vernuftelingen, die in onze taal nimmer het burgerrecht hebben kunnen veroveren. Maar men vergete niet, dat Hooft, ondanks deze overdrijving, zijn historischen stijl vol gloed en leven heeft behandeld,

[p. 187]

dat hij voor zijne dagen deed wat Macaulay, Motley en Ranke voor de onze hebben gedaan.

Het is dus zeer verklaarbaar, dat een Engelschman, die onze taal schrijft en verstaat, op het stoute denkbeeld kwam Hooft's Historiën te vertalen in zijne moedertaal. Roger Acton geeft een bewijs van onversaagden moed, dat hij zulk eene taak aandurft. Ten einde te toonen, dat hij niet te veel van zijne krachten vergt, geeft hij staaltjes van vertaling, en juist hieruit kan het blijken hoe zijne Engelsche vertaling van Hooft er zal uitzien. De billijkheid eischt, dat we bij de beoordeeling van zijn werk nauwkeurig vergelijken hoe de tekst van Hooft luidt, en hoe die in Acton's Engelsch klinkt.

Men vergelijke aldus het Onzet van Leiden:

Hooft.	Roger Acton.
‘Zeeker jongen had, van den wal, bij duister op de glimmende lonten acht geslagen, hoe zy altzaamen van de schans af kuyerden, zonder te keeren.	‘The was a boy who, as that night was drawing toward the dawn of day, got up on the city wall, and staring through the twilight saw the far glimmer of the lanterns carried by the enemy's soldiers around the blockhouse at Lammen. He noticed that they were now gathering and moving away from that post, and that they did not return.
'T zelve knaapjen, gissende de waarheit hieruit, verworf oorlof, en zes gulden te loon, om de geleeghenheit te gaan bezightighen; in hoope, zoo 't daar anders stond, den Spaanschen diets te maaken, dat hij van honger verloopen was.	Guessing what this meant, the boy asked leave to run out' and see; this was permitted and a reward of six gulden was promised him; but he was told, if he found the Spaniards were still there, to pretend that he had run away because he was suffering from hunger.
Oovergekoomen en niemandt in 't blokhuis verneemende, wenkte hy met zynen hoedt.	Having got to the besiegers' post and finding nobody in or around it, the daylight having come, he waved his cap for a signal;
Echter darden de steedelinghen daar op noch niet vertrouwen, twyfelende oft het een loos teeken waar, dat hem de Spanjaarden doen deeden.	but the garrison of the city dared not yet trust to it, doubting lest it were a trick of the Spaniards, who might have forced him so to beguile them from the ramparts.
Dan, als men eenen man, die hem volghde met een springspiets, zynen wegh verby de schans zagh neemen, en tot de knien toe door 't waater den Ammiraal te gemoet loopen; greep er de gemeene wensch ter weederzijden niet alleen hoope en verquikking, maar de verzeekering en kraft eener volle vreughd uit.’	But he was followed by a man with a spear on leaping-pole, who was seen making his way along the entrenchment, and wading beyond, knee-deep in the water, towards the fleet of Admiral Boisot. Then were the hearts of the townsmen refreshed with hope, and soon comforted with joyfull certainty.’
‘Boisot nochtans, dien deeze tyding, terwyl de Kornellen en Hopluiden tot Zoeterwoude vast raadslaaghden, gebraght werd, nam ze niet lichtvaardelyk aan; maar houdende zich met het gros op zyn	‘For Boisot, to whom tidings had been quickly brought, while the colonels and captains were consulting at Zoeterwoude, did not underrate their value. Collecting the main force of his vessels in readiness,

[p. 188]

hoede, schikte twee galeyen voor heen, die de sterkte onbezet, en twee stukken schuts gezonken vonden.	he sent forward two galleys, which approached Lammen; the fortified post there was found empty and two guns of the enemy's battery had been sunk in the water.
‘Daar werden zij ontfangen door Hopman Gerrit van der Laan, die zich met zyne vrybuiters daatlyk uit der stadt naa Lammen gespoeit had, ter plaats der afpaaling toe.’	‘The galleys were met by Captain Gerrit van der Laan, with his company of volunteers, who had speedily marched out of the town to Lammen, and stood at the stockade that made a fence on that side.
‘Naa 't oopenen derzelve, maakte de vloot veirt, mennende Boisot den voor-, d'Ammiraal Adriaan Willemszoon den achtertocht; en quaamen alzoo opgetooghen in genoeghen en dankzegging, des Zondags, derden van Wynmaand, 's morghens ontrent acht uuren, ter stad in vaaren.’	‘This fence being opened, all the vessels soon entered the Vliet the waterway from the south leading into the city; Admiral Boisot in command of the van, Admiral Adrian Willemszoon of the rear division. On Sunday, October 3, about eight o clock in the morning they entered Leyden, exulting with much gratitude to God that they were the happy instruments of this wonderfulf rescue.’

Het is nu duidelijk gebleken, dat Roger Acton zijn tekst volkomen begrijpt, en in zeer vloeiend Engelsch vertolkt. Wat zou een billijk beoordeelaar hieromtrent kunnen aanmerken? Dat Hooft sprak van de ‘glimmende lonten’ der Spaansche artilleristen en dat Mr. Acton er ‘lanterns’ van maakt. Dat de Engelsche vertolker hier en daar wat uitbreidt, om de duidelijkheid te bevorderen - dat hij soms wat invoegt, altijd weer voor de duidelijkheid, zooals: ‘the daylight having come’ door Hooft stilzwijgend verondersteld. Eindelijk, dat hij bij het vermelden van de Vliet er invoegt: ‘the waterway from the south leading into the city’.

Hooft's Historien in het Engelsch te vertalen - het moet hier herhaald worden - is eene reusachtige en zeer moeielijke onderneming. Intusschen geeft het proefstuk, door Roger Acton aangeboden, zeer veel vertrouwen op het goed slagen van zijne dappere poging. Voor de eer van Hooft, van Nederland en van Nederland's luisterrijk verleden is het zeer te wenschen, dat deze kloeke poging worde gewaardeerd. Het is verwonderlijk en zeer verkwikkend te zien met welk een ijver de zeventigjarige Roger Acton bezield is, als hij spreekt van zijne Hooft-vertolking. Hij heeft de folio-editie van 1677 - de eerste geheel volledige editie der Historien - met geestdrift gelezen - hij heeft het Uitlegkundig Woordenboek op de Werken van P.C. Hooft, van 1825 tot 1838 uitgegeven door het Koninklijk Nederlandsch Instituut, onder toezicht van Van Lennep, Siegenbeek, Van Capelle, Wiselius, H.W. Tijdeman en anderen geraadpleegd. Hij heeft A.C. Oudemans Vervolg op dit Uitlegkundig Woordenboek (1868) nauwkeurig gevolgd, en alles in het werk gesteld, om deze zeer zware taak naar behooren te vervullen. Het zou van zeer laakbare onverschilligheid getuigen, zoo deze onderneming in Nederland niet met den meesten ijver werd gesteund.

T.B.