Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 5

[p. 548]

Vrouwenroeping.
Door Louise Stratenus.

Het was gisteren een koude dag. De Noordenwind floot door de ontbladerde takken, die zich telkens, als sombere spookgestalten, tot ons bogen, om ons toe te fluisteren dat het gure seizoen ons nog vrij wat donkerder dagen brengen zou, en toch bleef er als een profetie van lente door de lucht zweven, dank zij het lied van een vogel, die zich tusschen het groen der klimopranken verscholen had.

Zijn zang was misschien niet fraai; geen onzer vroeg daarnaar, hij schonk ons alles wat wij begeerden: de hoop dat deze kille, droefgeestige maanden weer spoedig voorbij zouden gaan, om plaats te maken voor zonneschijn en warmte, en reeds was het ons als aanschouwden wij den eersten glimlach der ontwakende natuur, als ademden wij de geuren der ontluikende aarde in. De koude was vergeten, wat kwam het er nog op aan of ons sneeuw en hagel te wachten stond, elke nieuwe winterplaag zou ons wederom een stap nader voeren tot de altijd weer herbloeiende jeugd van het jaar.

En dien zoeten troost, dat vooruitzicht, die blijmoedigheid had het eenvoudige lied van een vogel ons geschonken! Wat meer zegt: diezelfde macht bezit ook het menschelijk hart.

In hoevele gezinnen heerscht niet een eeuwigdurende winter! De oppervlakkige bezoeker zal er zich niet aanstonds rekenschap van geven. Men is wellevend genoeg om hem te verbergen welk een kilheid daarbinnen regeert; voor hem wordt een vuurtje ontstoken, maar men dooft het weder uit, zoodra hij verdwijnt, en alles is op nieuw in koude en duisternis gedompeld. Laat het lot u echter veroordeelen eenige achtereenvolgende dagen aan dergelijken haard te vertoeven, ook gij zult u voelen verkleumen en die woning zoodra mogelijk ontvluchten, hoe diep gij ook degenen beklagen moogt, die gij aldaar achterlaat en die hun leven zoo rampzalig maakten.

Wie hiervan de schuld zou dragen? Bijna zonder uitzondering de vrouw. Niemand die mijne geschriften kent zal mij verwijten kunnen ooit mijne zusteren af te breken. De vrouw is in staat tot al wat goed, tot al wat edel is, maar haar eerste roeping blijft die deugden in eigen kring te ontwikkelen. De man heeft zijne bezigheden buitenshuis; onverschillig hoe zijn arbeidsveld mag heeten, hij vindt er zijne zorgen, hij moet er heel den dag door zijne gedachten aan schenken, en bovendien rust nog op hem de verantwoordelijkheid het den zijnen aan niets te laten ontbreken, in de toekomst zijner kinderen te voorzien, voor het geval dat hij hun mocht ontvallen.

Hoe wil men van hem eischen dat hij altijd welgemoed huiswaarts zal

[p. 549]

keeren? Heeft hij niet veeleer recht op een blijden welkomstgroet, die evenals de zang van den vogel, gedurende de donkerste dagen van naderenden zonneschijn vertelt? Maar ziedaar het ongeluk: tal van vrouwen vergeten dat opgewektheid haar een heilige plicht moest zijn.

Reeds als kinderen zijn zij opgegroeid in een kille atmosfeer. Instinctmatig gevoelden zij wel dat de mensch daartoe niet geschapen is, maar zij wendden geen pogingen aan om het ouderlijk huis wat zonniger te maken; het eenige wat zij deden was te droomen van geluk aan eigen haard. Zij zouden weten lief te hebben, te vertroetelen, te glimlachen....

En de betooverde prins kwam ten laatste; maar hoezeer verschilde hij niet van het gevormde ideaal! Schoonslaapstertje werd niet afgehaald door een ridder met golvende lokken en gouden hartsvanger, met edelgesteenten bezet. Hij was een zeer alledaagsch jongeling, niet schooner of leelijker dan anderen, een werkezel, die slechts vroeg voor haar te arbeiden en door haar gelukkig te zijn, treffend verlangen ondanks al zijn eenvoud.

En het jonge meisje nam het aan, hetzij dat zij zich voorstelde hem lief te hebben, hetzij dat zij vreesde haar eenigen kans te laten ontglippen voor de toekomst geborgen te zijn. Het huwelijk werd voltrokken, en daar ving het proza des levens aan. O! die dienstboden! O! die noodzakelijkheid vroeg op te staan voor het ontbijt van den heer des huizes! Later, die nachten welke men doorbrengt met een schreiend kind! Die onophoudelijke verveling van een huishouding, en last not least dat humeur van den man! Zij toch ook heeft eenmaal gedroomd gelukkig te zijn!... Juist, en daarin ligt de bron van al haar leed, want de vrouw moet geen hooger droom koesteren dan gelukkig te maken; daarin ligt heel de kunst het zelf te worden.

Slechts enkelen onzer brengen haar leven in hospitalen of aan ziekbedden door; nog schaarscher is het aantal dergenen, die op de slagvelden den kogelregen van vriend en vijand trotseeren, om hulp aan de gekwetsten te brengen, maar allen wacht eene en dezelfde taak: wij zijn de pleegzusters van het heelal. Al wat ademt lijdt en dat lijden roept onze zorgen. In de woningen waar een kranke ligt te zieltogen, brengt de komst der onbekende liefdezuster of diacones plotseling troost en verademing aan; diezelfde invloed moet uitgaan van de vrouw, die nog aan eigen haard vertoeft. Haar gelaat moet zelfs bij het dreigendste gevaar een rustigen glimlach behouden. Haar blik moet de heraut zijn van een blijden morgen.

En zoo zij slechts van hare schoone roeping doordrongen is, dan valt haar dat zoo gemakkelijk. Haar heer en meester is niet altijd vroolijk gestemd; maar bezit zij niet het geheim dat gerimpelde voorhoofd glad te strijken, zij, die hem zoo goed kent en vooraf weet welke woorden hem goed zullen doen, wat hem weer moed zal schenken? De kinderen maken het hem lastig; maar zij kent het toovermiddel om hen stil te krijgen; in een oogwenk heeft zij ze om zich heen geschaard en met het kleinste kaboutermannetje op de armen, vertelt zij hen fluisterend van Sneeuwwitje en haar dwergen. Haar man leest onderwijl de couranten; hij heeft zijn rustuurtje wel verdiend, maar

[p. 550]

van tijd tot tijd toch zullen zijne oogen vol verteedering afdwalen tot dat schilderachtige groepje, zal hij gevoelen wat het zegt een paradijs op aarde te vinden.

De kleinen zullen ziek zijn; maar wie kan als de moeder tegen den naderenden dood worstelen, wie zooals zij het lijden der kinderen verzachten? Ook dan zelfs, als alle hoop vergeefs schijnt, behoude hare ziel nog de kracht tot glimlachen, om hen, die heengaan, gerust te stellen en tot het laatst toe tot steun te zijn. Vrouwen van de hoogste tot de laagste standen der maatschappij hebben dien heldenmoed getoond; wij bezitten hem allen. Heeft niet de gravin van Vlaanderen hem bewezen, toen zij uur op uur de sterfkamer van haar zoon, België's kroonprins en haar lieveling, verliet om, voor het uiterlijk vroolijk, aan het ziekbed harer dochter te treden en haar steeds te herhalen dat alles goed ging? Haar hart mocht gebroken zijn, toch glimlachte de mond.

De armoede daalt neder, verpletterend, onverwacht, en de arme huisvader is radeloos. Maar zijne vrouw herinnert zich dat zij eenmaal gezworen heeft zijne trouwe hulp en bondgenoote te zijn, en zij spreekt hem van een nieuwen werkkring, zij helpt er hem naar zoeken, en belast zich voorloopig zelf met het onderwijs der kinderen; zij toont zich op eens eene voortreffelijke naaister; zij weet het bovenhuisje dat zij betrekken nog zonniger aanschijn te geven dan hunne groote woning; als zij zich wat al te erg behelpen moeten, lacht zij zoo hartelijk, dat men wel met haar in moet stemmen.

Er valt nu en dan een hard woord; men is wel eens onredelijk, en haar gemoed schiet vol; maar spoedig die kinderachtige teergevoeligheid verdreven en op vriendelijke wijze den naderenden storm bezworen, of barst hij los, hem ook als vergeten te beschouwen, zoodra hij bedaard is.

Ziedaar de zware doch gelukkige taak der vrouw.

Hoevelen echter zien haar over het hoofd en maken daardoor zichzelf en anderen rampzalig! Een der zekerste middelen tot dit laatste te geraken is de noodlottige voorliefde van enkele vrouwen steeds voor martelares te spelen. Niets is gemakkelijker dan dat; er valt altijd iets te ontdekken waarover men kan tobben; maar de man leert het wezen verfoeien dat hem den indruk geeft als ware hij haar beul; zelfs het kind vervreemdt van de moeder, die in tranen uitbarst om zijne kleinste misdrijven. O! die tranen der vrouw tegenover den echtgenoot; het laaghartige wapen der zwakke tegenover den weerloozen krachtige, wat hebben zij al niet aan kwaad gesticht, hoevele harten wisten zij niet te scheiden, en hoe dikwijls werden zij niet uit smart, maar uit woede, gestort!

Maar, zal men mij zeggen, er komen ook dikwijls onvergeeflijke grieven voor!

Allereerst, wat is er waarvoor het hart geen vergiffenis kan vinden? Wij vrouwen beteekenen niets, hoegenaamd niets, dan door ons hart, en dat hart behoort grooter te zijn dan welke schuld dan ook. Ik heb eene vrouw gekend, die volkomen overtuigd van de liefde en het geluk van haar man, op zekeren dag door hem verlaten werd. Hare vrienden kwamen haar troosten;

[p. 551]

zij weigerde te vernemen wie met hem vertrokken was, en verbood hun een enkel verwijt tegen hem in haar bijzijn uit te spreken. De kinderen bleven onkundig van zijne schuld, zij liet hen aan huis opvoeden en sprak hun vol liefde over hem. ‘Hij was voor zijne zaken afwezig.’ Na jaren bedaarde hare smart, verbleekte zijn beeld voor haar; maar op een avond keerde hij weder, onttooverd, doodarm, moedeloos, nog slechts vragende zijne kinderen te omhelzen, voordat hij voor altijd naar de Nieuwe Wereld vertrekken zou. Zij deed geen vragen, toonde hem geen wrok, en zeide enkel, toen de kleinen binnenkwamen: ‘Papa is teruggekeerd.’

‘Voor altijd?’ jubelde de oudste.

‘Ik hoop het. Vraag het hem slechts.’

Jaloezie kan de beste huwelijken verstoren, voor altijd elke teederheid dooden, en welke vrouw is niet ijverzuchtig als zij liefheeft? Maar zij verberge dat zorgvuldig en vermijde ook hier elk zoogenaamd ‘tooneel’. Alle verwijten scheuren de banden vaneen, die tusschen twee harten gevlochten zijn, dwingen tot het maken van vergelijkingen, en deze vallen zelden ten voordeele uit van de vrouw, die men in haar huisjaponnetje en met vaak vermoeide trekken ziet; maar laat haar de kracht hebben de oogen te sluiten, en slechts verdubbelen in kleine oplettendheden, in vriendelijke zorgen, bijna onvermijdelijk zal zij op het laatst de overwinning behalen, zonder ander wapen dan haar opgeruimdheid en geduld.

Treed een huiselijken kring binnen en sla de gelaatstrekken van man en kinderen gade; gij zult daarop lezen wie de echtgenoote en moeder is. Indien zij de haren gelukkig maakt, zal het ook u goed zijn aan dien haard, zal een gevoel van vreugde en warmte u daar vervullen. Uiterlijke omstandigheden veranderen daar niets aan. Armoede of schatten, jeugd of ouderdom doen niets af aan het zonnetje van binnen; ik heb vaak twee oudjes in hunne eenzame woning aangetroffen, wier kinderen sedert lang gelukkig waren in eigen kring. Zij waren grijs en arm en alleen, maar toch getuigden zij dat het wel met hen was en dat zij nog lang met elkaar hoopten te leven, van overleven was geen sprake; zij waren zeker te zullen sterven op denzelfden dag.

En zoo moest het ook altijd zijn. De vrouw heeft ongelijk hare kinderen boven haar echtgenoot te verkiezen. Zij zijn het leven van haar leven, maar na twintig jaren zijn zij bestemd hare hoede te ontvluchten, jonge vogels bouwen zich een eigen nestje; de man echter blijft de trouwe metgezel tot aan het graf.

Reeds als jong meisje, als dochter, oefene men zich in de heerlijke kunst, zoo noodig vijftig jaren achtereen een ander gelukkig te maken; er wordt slechts een weinigje zelfverloochening toe vereischt, en zelfs in den winter van het leven zal een vogel, daarbuiten tusschen de klimopranken, van nieuwe vreugde zingen, want de glimlach der vrouw verdrijft elke kilheid, en kan den zonnegloed der lente terugroepen, ook daar waar deze voor altijd gestorven scheen te zijn.