Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 2

[p. 412]

De geschiedenis van eene zijden geldbeurs.
Door Louise Ahn-de Jongh.

Ik ben oud en leelijk, en aan het einde van mijn loopbaan gekomen; ik heb een' bedroefden tocht door het leven gemaakt en ik beken: het meest hindert het mij, dat ik eigenlijk nooit goed geweten heb, of ik schoon was. De menschen waren het er altijd oneens over en sommigen noemden mij, héél verachtelijk, een twijfelachtig ding, d.w.z. voorzoover het mijne kleur betrof.

Nu lig ik hier onder allerlei oude lorren; ik zal spoedig sterven, en ik heb hooren zeggen, dat ik als een schoon stuk papier weer op zal staan, doch ik weet niet, wat ik daarvan gelooven moet. Het lijkt mij zoo vreemd toe.

Vóór vele jaren werd ik door een allerliefst dameshandje gehaakt, van fraaie koordzijde; zij zocht daartoe verschillende kleuren uit, maar voor het grootste gedeelte ontstond ik toch uit donkerblauw, terwijl fraaie figuren met kralen daar doorheen werden gewerkt.

O hemel! dat blauw! Wat kostte dit mijne meesteres een hoofdbreken! Eerst had zij eene donkere, maar toch sterksprekende tint gekozen; maar toen al die kleuren er bij kwamen, had het haar wat bont toegeschenen, en zóódoende was zij tot eene andere gekomen, die beter met de sterke kleuren ineensmolt. Het was nu meer staalblauw geworden; onder het werken viel het haar, geloof ik, niet mee; de koude kleur sloeg den boel een beetje dood, zooals ik later een schilder eens hoorde zeggen; zoo iemand moet het geloof ik wel weten, naar ik soms bespeurd heb.

Toen ik kant en klaar was, om het leven in te gaan, bleek het al spoedig, dat mijn blauwe gedeelte een twistappel beloofde te zijn. Het spreekt van zelf, dat ik niet op eens ontstond, Rome is ook niet op één dag gebouwd, niet waar? Ik hoorde mijne meesteres er over klagen, dat zij aan het begin van haar' arbeid ook geen gezicht op het geheel had gehad, wat gemakkelijk genoeg te begrijpen is, aangezien er nergens op de wereld een geheel van mijn beurselijk bestaan te vinden was. Ik zat nog in den dop en de jonge dame moest mij nog uit de windselen doen geboren worden. Toen ik gereed was en niet volkomen aan de verwachting voldeed, gevoelde ik mijn eerste verdriet; op nieuw kon ik niet geschapen worden, want dan was ik mijzelve niet geweest; zóó iets ondervindt iedereen op de wereld. Ik moest dus blijven zooals ik was; het blauw werd door sommigen voor groen verklaard, maar dàt was een hemeltergende onrechtvaardigheid! Wel wist ik, dat de een of andere groene

[p. 413]

geest van tijd tot tijd een valsch licht over mij verspreidde, maar eerlijke menschen, die zich daarmede niet ophouden, noemden mij wel degelijk blauw. Er werd veel over getwist; ja, zij scholden elkaar zoo waar voor kleurenblind uit, maar nooit kwam ik tot het heerlijke bewustzijn, dat ik was, wat mijne lieve meesteres mij had willen maken, blauw, met bonte kleuren doorwerkt.

De zon, door de menschen zoo hoog geroemd en zooveel bezongen, haatte ik; overdag immers was het gekibbel over mij het ergst, slechts bij het lamplicht scheen mijne kleur tot haar recht te komen, en ik hoorde tevens, hoe de glans van de zijde dan geprezen werd, hetgeen overdag óók al niemand in de gedachten kwam.

Behalve het verdriet over mijn uiterlijk kreeg ik nog veel meer. Ik liep mijne bestemming mis. Ik was voor de grootheid geschapen, maar het kwam zoover niet. Ik moest later in zeer nederigen staat mijn werk doen. De jonge dame had mij als geschenk voor haar liefje bestemd, dat een heel rijk heer was. Maar zulke heeren zijn bij al hun stoffelijk welzijn nog niet altijd lief en goed. Dat ondervond het arme kind ook.

Eene poos, nadat zij mij met uiterst veel zorg ingepakt en naar haar liefje gezonden had, waar ik intusschen maar weinig liefs ondervond, kreeg het jonge paar twist.

Op zekeren dag nam mijn nieuwe eigenaar mij op en zond mij terug vanwaar ik gekomen was. Ja, - ik kan nog bedroefd worden, als ik aan de smart van het teleurgestelde schepseltje denk. Het was dan ook héél, héél erg, wat zij ondervond. Maar met die treurige dingen wil ik u niet ophouden. Mijne meesteres schreide dagen lang en hield verzuchtingen tegen mij over haar verloren geluk.

Gewoonlijk lag ik stil in de lade weggesloten; dat was een bittere tijd. Ik gevoelde mij jong en levenslustig en verlangde naar een kijkje in de wereld; en in plaats dáárvan leidde ik een doelloos leven in een' donkeren hoek. Al wat ik zag, was nu en dan het treurig gezichtje van mijne meesteres, als zij mij bekeek en de oude herinneringen haar bedroefd maakten. Het denkbeeld verdroot mij, dat ik niets dan treurigheid aanbracht, maar wat kon ik doen? Wij zijn in de handen der menschen, niet waar? Op zekeren dag kuste het arme kind mij zóó onstuimig, dat ik haar werkelijk weer gelukkig gewaand zou hebben, als zij er niet zoo bedroefd bij geschreid had. Zij bekeek mij byzonder lang en zeide toen op hartstochtelijken toon: ‘o lieveling, lieveling, hoe kondt gij mij dat aandoen?’ Ik gevoelde iets zeer onaangenaams in mijn hart, want ik begreep niet recht, wat zij met hare woorden meende. Het woord ‘lieveling’ streelde mij bijzonder, en ik maakte daaruit maar al te gaarne op, dat zij mij bedoelde; maar die uitroep: ‘hoe kondt gij mij dat aandoen’? die kon toch niet voor mij bestemd zijn, dacht mij. Wat had ik haar ooit voor verdriet gegeven? Had haar liefje haar al dat leed berokkend alleen, omdat mijne kleur niet goed was en verweet zij mij dat nu? Er was immers veel meer gebeurd!

Ik bleef lang nadenken, maar ik was mij geen kwaads bewust. Ik had

[p. 414]

haar hooren vertellen, dat hij haar onaardig behandeld had. En hoe kon zij hem toch meenen met haar ‘lieveling’? Als dàt waar was, dan moest een vrouwenhart wel een raar ding zijn.

Ik bleef weer dagen lang in mijn somber hoekje; ik begon te wenschen, dat ik nooit geboren was, toen ik op zekeren dag door eene vreemde hand uit de lade genomen werd. Ik keek de kamer rond, verheugd dat ik weer eens iets te zien kreeg, toen ik eensklaps met schrik ontwaarde, dat mijne meesteres ziek te bed lag. De welbekende blanke handen hield zij samengevouwen op het dek; maar toen zij mij in het oog kreeg, strekte zij ze bevend naar mij uit. Het oude moedertje, dat mij uit mijne gevangenis genomen had, gaf mij aan de zieke over, en ik zag, hoe zij daarbij stilletjes een' traan wegpinkte.

‘Gij moest die treurige herinneringen niet meer op wekken, lieve,’ zeide zij; maar de zieke scheen hier niet op te letten.

‘o lieveling, lieveling, hoe kondt gij mij dat aandoen?’

‘O, mijn beste oude trouwe beurs,’ zeide de zieke, terwijl zij mij alweer kuste, wat ‘prettige dingen heb ik gedroomd, toen ik u in elkander weefde. Uwe bloemen zijn schoon en vol heerlijke kleuren, en nòg schooner en rijker stelde ik mij het leven voor, wanneer ik mijzelve als zijn vrouwtje met hem vereenigd dacht. En nu zijn wij voor altijd gescheiden, en hoe lief ik hem ook nog heb, toch zijn al die schoone illusiën verloren; voor altijd, voor altijd!’ snikte zij.

‘Ik zou alles in de wereld voor hem gedaan hebben, als hij maar liefderijk

[p. 415]

en goed was geweest’, vervolgde zij. ‘Ik wenschte, dat hij je na dien droevigen dag toch maar gehouden had; ik zou hem zoo gaarne door iets liefs van mij omgeven weten en nu.... nu heeft hij ons misschien reeds lang vergeten.’

De oude vrouw streek haar over het gelaat en nam mij zachtkens weg.

‘En dat hij in de weinige dagen, waarin hij de beurs bezat, er niet eens behagen in schepte’, zuchtte de zieke, ‘al was het dan maar om mijnentwille; nu moest hij haar ook nog leelijk vinden....’

Hiermede roerde zij mijn zwakke punt aan. Ja - ik had er verdriet genoeg van gehad.

‘Ziet gij nu wel, dat zij blauw is, moederlief?’ vroeg zij.

‘Zeker, kind!’ antwoordde het oudje; wanneer zijne liefde half zoo oprecht was geweest als het blauw uwer beurs, dan zou mijn lief meisje nu vroolijk en gezond zijn!’

‘O moeder, moeder!’

‘Stil kind; kom, laat mij nu uwe oude vriendin maar weer in de lade bergen; gij vermoeit uzelf meer dan ik mag toestaan.’

‘Maar eerst moet ik u wat vragen, moeder.’

‘Wat is het dan, lieveling?’

‘Als ik gestorven ben, breng hem dan de beurs en vraag, of hij haar bij zich wil dragen.’

Een oogenblik beefde de oude vrouw zichtbaar; toen kuste zij haar kind en zeide met vaste stem: ‘als gij heengaat, zal ik uw verlangen nakomen; maar gij moet uw best doen, om beter te worden.’

‘Ik zou mijn moedertje niet verlaten, als ik blijven kon,’ zeide zij en verborg daarop het hoofd in de kussens.

Dat was het laatst, wat ik van mijne arme meesteres zag. De oude vrouw bracht mij weg; en toen zij mij later weer te voorschijn haalde, schreide zij over haar lief gestorven kind.

Mijne nieuwe meesteres nam mij op zekeren dag mede, om mij naar den man te brengen, die de oorzaak was van haar verdriet. Ik kan niet zeggen, dat ik met dit vooruitzicht was ingenomen; ik beken daarom maar ronduit, dat ik niet de minste instemming met de teleurstelling van de oude vrouw gevoelde, toen het bleek, dat hij naar een ver land vertrokken was en zij niet het minste uitzicht had, hem ooit te vinden.

Maanden lang bleef ik weer in de lade, maar eindelijk nam het oudje mij voor goed bij zich

‘Wat zal ik je bewaren voor menschen, die niets om je zullen geven,’ zeide zei. ‘Ik draag je dan liever bij mij, tot gedachtenis aan háár.’

Ik vond, dat zij gelijk had; ik was werkelijk veel van het oudje gaan houden en ik diende haar liever dan ik het dien grooten meneer ooit zou gedaan hebben. Maar ik leefde nu in nederigen staat. In de enkele weken, die ik bij bedoelden heer doorbracht, had ik meer goudstukken gehuisvest dan ik in al de jaren bij de oude vrouw deed.

Een klein jaar na den dood van hare dochter gaf zij het alleenwonen op.

[p. 416]

Zij verhuisde naar een' zoon van haar, die veel ouder was dan mijne gestorven meesteres en reeds sedert lang getrouwd.

Het was daar een gelukkig huisgezin, hoewel de luidjes het niet breed hadden; grootmoeder moest dikwijls bijspringen, maar dan was het ook eene vreugde, te zien, hoe het gelaat van de jonge huisvrouw ophelderde, wanneer grootmoeder mij te voorschijn haalde en haar het geld voor eene bezwarende uitgaaf schonk. Dan was ik dikwijls zoo licht als een veer, wanneer zij mij weer wegborg; maar ik geloof, dat het hart van de jonge vrouw dan nog véél lichter was, en dàt was eene prettige gedachte.

Dit was al zoowat de eenige vreugde, die het leven mij aanbracht. Maar

Dan nam zij mij ter hand.

wat zal ik u zeggen? Ik geloot, dat geen schepsel, hetzij mensch of beurs, louter voor zijn pleizier op de wereld is. En zoo nam ik dan ook mijn deel maar aan.

O ja, - ik herinnerde mij nog iets héél prettigs; dat mag ik u niet vergeten te vertellen.

In mijne ééne helft bewaarde grootmoeder het geld, dat zij dagelijks gebruikte; dat goedje wisselde elkander onophoudelijk af; ik heb heel wat muntstukjes zien komen en gaan, en heel wat wonderlijke geschiedenissen hebben zij mij verteld. Bij hen vergeleken lijdt eene beurs toch maar een

[p. 417]

vergeten leven; ik kon dikwijls mijn verlangen niet bedwingen, om zoo veel te zien als zij, maar dat was nu heel en al mijne bestemming niet en toen ik ouder werd, legde ik mij daar eindelijk stil bij neer.

Maar wat ik u nu vertellen wilde: In mijne tweede helft bewaarde grootmoeder allerlei mooie muntstukjes voor den spaarpot van de kinderen. Wanneer zij dan eene heele week goed hadden opgepast, hield grootmoeder Zondags uitdeeling.

Och hemel! dan vergat het oudje al het verdriet, dat het leven haar had aangedaan en snapte en speelde zij met het jonge volkje, alsof zij nooit van haar leven bittere tranen had geschreid.

Wanneer elk van de kleintjes zijn geldstukje ontvangen had - en hij mocht het zelf uit ‘de mooie beurs’ nemen -, begon grootmoeder te vertellen. O! zulke mooie aandoenlijke geschiedenissen. Ik lag daar dan zoo stilletjes naast het breitobbetje op tafel en luisterde niet minder aandachtig dan die aardige kleuters.

Somtijds vertelde grootmoeder ook van de lieve ‘tante Jeanne’, die zoo goed en knap was en zoo jong stierf. Dan nam zij mij ter hand en vertelde, dat ‘tante Jeanne’ mij zoo mooi gemaakt had; maar zij vertelde niets van al die droefheid, die mij mijne bestemming had doen misloopen en die het arme kind van hartzeer had doen sterven.

Ja, - dat waren prettige Zondagen. Vele jaren was ik in het bezit van de goede vrouw; ik gevoelde, dat ik óók oud begon te worden; de kinderen waren jongelieden geworden en bewonderden mij niet meer. Mijn blauw begon nu werkelijk twijfelachtig te worden.

Op zekeren dag lag ik vergeten op het beddetafeltje van grootmoeder; hare kinderen en kleinkinderen hadden schreiend het bed verlaten, waar zij grootmoeder den afscheidskus gaven, toen zij voor goed was ingeslapen en daarna lag ik weer maanden lang in eene donkere kast.

Eindelijk nam een der groote jongens mij ter hand, zeggende: ‘je kunt me nog heel best dienen, totdat ik rijk genoeg ben om, eene mooie portemonnaie te koopen of een meisje bezit, dat mij eene zijden beurs wil haken, zoo mooi als jij eens bent geweest.’

Toen stak hij mij bij zich, en ik heb hem werkelijk nog lang gediend. Ik heb het geld ook nog bewaard, waarvoor hij het eerste geschenkje voor zijn ‘meisje’ kocht. Toen ik eindelijk zoo oud en versleten raakte, dat ik mijne diensten niet langer kon waarnemen, kwam er werkelijk eene fraaie beurs met gouden kralen, die het meisje voor hem gemaakt had.

Het werd mij wonderlijk te moede, toen de nieuwe beurs met mij een oogenblik te zamen op tafel lag. Ik hoopte vurig, dat zij het jonge paar gelukkig met elkander mocht zien en zelve wat meer levensvreugde zou mogen smaken dan mij ten deel viel.

De jongere kinderen speelden nog een poos met mij; en eindelijk geraakte ik, waar gij mij nu weet, tusschen een hoop oude lorren.

En zal ik nu als een schoon stuk papier weder opstaan, als ik gestorven ben?