Eerste Druk. Jaargang 1987

[p. 102]

Jan Siebelink
Schaduwen in de middag

(Meulenhoff, Amsterdam 1987)

Inhoud

Schaduwen in de middag is een roman over een dag uit het leven van Rogier Woerlee, bijna vijftig, gelukkig getrouwd en ook in maatschappelijk opzicht geslaagd. Hij is rector van de scholengemeenschap De Goede Reede, dineert met brigade-generaals, bezit ‘het mooiste huis in de stad’, een unieke platencollectie en een salon met vleugel; Woerlee heeft, kortom, alle reden om gelukkig te zijn.

Toch worden er op gezette tijden stenen gegooid in het stille water van zijn leven. Er wordt gestolen op school; kleren worden vernield en het besef dat deze zaken zich aan zijn invloed onttrekken, baart hem zorgen. Grote zorgen zelfs en daarom krijgt de lezer geen Woerlee-in-gewone-doen te zien: een man die bruist van levenslust, gedreven wordt door een haast tomeloze energie en wiens zelfverzekerdheid geen grenzen lijkt te kennen. Nee, Woerlee is op deze dag onzeker en verward, functioneert met het uur slechter en zijn secretaresse moet hem dan ook steeds vaker verontschuldigen.

Woerlee trekt zich meer en meer terug, wil een balans opmaken, zien waar hij werkelijk staat en daardoor ontrolt zich voor het oog van de lezer een kaleidoscopisch beeld van zijn leven. Twee zaken keren daarin herhaaldelijk terug: Woerlees plaats in zijn gezin en zijn relatie met het meisje Yvonne. Naar haar vertrekt hij ook aan het eind van die dag, ogenschijnlijk kiezend voor zijn dromen nu de werkelijkheid om hem heen op instorten staat.

Karakteristiek

Wie Siebelink leest, weet dat hij geen proza mag verwachten met een duidelijke tijdstructuur en een helder gidsende vertel-

[p. 103]

ler. Ook in deze roman is het vaak onduidelijk waar in de tijd een bepaalde scène precies moet worden geplaatst, terwijl de auteur schijnbaar achteloos de eerste en de derde persoon door elkaar gebruikt. Dat maakt het lezen van Schaduwen in de middag er niet eenvoudiger op. Siebelink maakt met deze roman opnieuw duidelijk dat hij alleen schrijft voor wie bereid is zich in de verwarring in zijn hoofdfiguur te laten meeslepen. Schaduwen in de middag is, evenals de vorige boeken van de auteur, nadrukkelijk een psychologische roman en telt 143 bladzijden.

Thematiek

In feite is de thematische structuur van al Siebelinks boeken dezelfde: zijn hoofdfiguren worden gedreven door minderwaardigheidsgevoelens die stammen uit hun jeugd en die hen blijven terroriseren, wat zij ook in het leven bereiken. Hun reactie daarop is vaak tweeledig: enerzijds nemen zij wraak op degene die voor hen de vernederingen van vroeger personifiëren; anderzijds proberen zij krampachtig anderen te behagen. Daarin slagen zij meestal vrij aardig - niet voor niets speelt het uiterlijk in Siebelinks boeken zo'n belangrijke rol - maar vroeg of laat wordt de schone schijn altijd wel doorgeprikt. Dan staan zij op het toneel - de succesroman De herfst zal schitterend zijn kreeg het veelzeggende motto mee: ‘Toute narration tend au théâtre’ - leeg en verlaten.

Kritiek

Wim Vogel: ‘Jammer is dat Siebelink ook nu weer kennelijk moeite met het einde had. De laatste veertig bladzijden zijn traag en geven nauwelijks nieuwe informatie. Ook lijkt het mij psychologisch niet juist als Rogier jarenlang wel in staat blijkt te zijn allerlei weerstanden te overwinnen maar als rector plotseling geen raad meer weet met wat kibbelende docenten en met boze ouders die komen klagen over een kapotgesneden jack. Niettemin is Schaduwen in de middag een goed geschreven analyse van een andere, sensitievere Havinck.’ (Vrij Nederland, 21-11-1987)