Eerste Druk. Jaargang 1987

[p. 80]

Tessa de Loo
Het rookoffer

(Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek, Amsterdam 1987)

Inhoud

Het rookoffer is een dramatische liefdesgeschiedenis over een 36-jarige, gescheiden lerares Frans en een van haar leerlingen, de beeldschone en briljante Guido Maenhout. Bij elkaar gebracht door het toneelstuk Chéri van de Franse auteur Colette, en door de straf die Guido krijgt omdat hij het rookverbod op school drie maal geeft genegeerd, worden de beide geliefden van alle kanten tegengewerkt: door de leiding van de school, de collega's van Barbara en tenslotte ook door de ouders van haar leerlingen. Wanneer die zich eenmaal, bezorgd om deugd en fatsoen, in de strijd werpen, is het met haar carrière snel gedaan.

Ook haar relatie met Guido verloopt tenslotte anders dan zij had gehoopt en zo blijft zij uiteindelijk ontgoocheld en eenzaam achter.

Karakteristiek

De auteur heeft geprobeerd vorm en inhoud van haar psychologisch drama zo goed mogelijk te laten samenvallen: de geschiedenis wordt in omgekeerde volgorde verteld. Het gevolg is echter (ook) dat verrassingen in het verhaalverloop bij voorbaat zijn uitgesloten. Ook de karaktertekening is verre van origineel; tot en met de hoofdrolspelers toe zijn alle personages typen in plaats van mensen van vlees en bloed.

De novelle telt 92 bladzijden.

Thematiek

Net als in haar vorige twee boeken heeft Tessa de Loo ook voor Het rookoffer het streven naar vrijheid, het verlangen zichzelf te kunnen zijn, als belangrijkste thema gekozen. Nieuw in deze

[p. 81]

novelle is het verband dat zij legt tussen dit thema en het wezen van de kunstenaar, dat onder meer gekenmerkt wordt door individualisme.

Belangrijk is verder de levenshouding van de beide geliefden. Terwijl de ‘kunstenaar’ Guido Maenhout vooruit leeft en daarom op den duur met Barbara breekt, heeft zij zich willoos aan hem overgeleverd; zij kan niet meer zonder hem. Daarom gaat zij, als hij eenmaal voorgoed bij haar weg is, terug in de tijd; haar herinneringen zijn het enige wat haar nog rest van hem. Dit ‘achteruit leven’ komt ook tot uitdrukking in de structuur van het verhaal.

Een belangrijk motief is het toneelstuk Chéri. Voor Barbara fungeert het als een spiegel: zoals het de twee geliefden in dat stuk vergaat, zo vergaat het uiteindelijk ook Guido en haar.

Kritiek

Carel Peeters: ‘Het rookoffer heeft enigszins te lijden van het feit dat het verhaal over een liefde tussen een leraar en leerling hier niet voor het eerst wordt verteld. Dit bezwaar verdwijnt nagenoeg door de manier waarop Tessa de Loo de romans van Colette in het verhaal verwerkt, en door de subtiele psychologie die ze deze liefdesverhouding geeft. Die is een hommage aan Colette.’ (Vrij Nederland, 14-3-1987)

K.L. Poll: ‘De schrijfster wil het te mooi maken, te veel zoals ze denkt dat het van anderen moet. Door haar al te ijverige concentratie op de vorm gaat het dubbel mis: het verhaal wordt te simpel en de constructie geforceerd.’ (NRC Handelsblad, 20-3-1987)