Eerste Druk. Jaargang 1986

[p. 75]

Marijke Höweler
Had maar een kat gekocht

(De Arbeiderspers, Amsterdam 1986)

Inhoud

Had maar een kat gekocht is het verhaal over Lilian en haar tweeling, Emily en Victor, en over de manier waarop zij probeert het moederschap gestalte te geven. Lilian is getrouwd met de kunstschilder Joey, maar hij blijkt, tot zijn verbazing, niet de biologische vader van de kinderen te zijn. Dat is huisgenoot Winnifred en hij is dan ook degene die door Lilian voor haar pedagogische karretje wordt gespannen: hij moet, als aankomend pianist, hun kinderen opleiden tot klaviervirtuozen die zich met 's werelds besten kunnen meten.

Hoewel dit niet precies de carrière is die hij zelf voor ogen had, zegt hij tenslotte zijn medewerking toe en het resultaat mag er zijn.

Het succes heeft echter één schaduwzijde: de tweeling, die zich volgens Lilian zonder enige dwang moet kunnen ontwikkelen, ontplooit zich nogal eenzijdig. Behalve pianospelen kunnen Emily en Victor niets, zelfs niet lezen en schrijven. Daarom wordt ten lange leste toch maar een ‘juf’ ingehuurd, die met zachte dwang van de kinderen wat minder eenzijdige mensen moet maken.

Het verhaal verloopt hierna nogal chaotisch. In elk geval verongelukt Joey als hij probeert een smeedijzeren hekwerk voor Winnifreds zolderraam aan te brengen en de rest van het gezelschap belandt tenslotte in de bergen, waar Victors liefste wens in vervulling zal gaan.

Karakteristiek

Door zich grotendeels van commentaar en uitleg te onthouden, maakt de verteller het de lezers niet echt gemakkelijk. Die zien zich namelijk gedwongen zelf, met behulp van de vele dialogen

[p. 76]

en de zakelijke mededelingen van de verteller, te reconstrueren wat er precies gebeurt en gebeurd is. Anderzijds wordt het verhaal hierdoor juist lakoniek van toon en mede daardoor ook wel humoristisch.

De roman telt 177 bladzijden.

Thematiek

Vrijheid, liefde en geluk zijn belangrijke thema's in deze roman over modern leven. Met uitzondering van Winnifred lijken alle hoofdfiguren van mening dat de mens zijn bestemming, en daarmee het geluk, uiteindelijk pas kan vinden in volstrekte onafhankelijkheid van de ander.

Maar er wordt in dit verhaal teveel over geluk gepraat. Het lijkt wel, alsof de meeste personages er zich voortdurend van moeten overtuigen hoe gelukkig ze zijn. Dat lukt ook wel een tijdje en daardoor heeft de lezer veel eerder dan zij in de gaten dat vrijheid weliswaar kostbaar maar ook erg betrekkelijk is.

Want eigen onafhankelijkheid gaat soms, zo blijkt, ten koste van andermans vrijheid en bovendien: wat is onafhankelijkheid ten opzichte van je medemens waard als daar de verknochtheid aan geld en bezit voor in de plaats komt? In feite leven Höwelers personages in een ‘gevangenis met gouden tralies’, kil en eenzaam.

Waardering

Hans Vervoort: ‘Had maar een kat gekocht wordt op de achterflap aangekondigd als satire en is in dat opzicht ongetwijfeld geslaagd, mede door de scherpzinnige kanttekeningen en definities die Marijke Höweler in haar tekst verwerkt. Maar ik denk dat het verhaal heel wat meer indruk zou achterlaten als de schrijver enige lotsverbondenheid met haar personages zou kunnen tonen.’ (NRC Handelsbald, 28-11-1986)