Droom en Daad. Jaargang 4

[p. 377]

Boekbespreking
door C.M.v.H.-G.

Annie van der lugt melsert-van ees, door D. Hans. Rotterdam, MCMXXVI. nygh en van ditmar's uitgevers-mij.

Bijna elk meisje heeft in haar jonge jaren wel gedweept met een acteur of actrice en voor vele meisjes van dezen tijd is de actrice, die zij het liefst op het tooneel zien: Annie van Ees.

Het was op den huldigingsavond in Den Haag, toen de schouwburg tjokvol was en vele H.B.S.-meisjes boven in de hanebalken zaten, toen na de opvoering van Leontientje het tooneel vol bloemen en deftig gerokte heeren was, dat de voorzitter van de feestcommissie, Jhr. J. Feith, de geheele omgeving toch wat al te plechtig vond voor een zoo jonge jubilaresse. En hij tooverde opeens wel twintig jonge meisjes in lichte feestkleedjes op het tooneel en zond ze weer weg om bloemen en takken uit den tooneeltuin te plukken. En toen ze weggestoven en weer terug gekomen waren, de rose bloesemtakken omhoog hieven en strooiden uit hun bloemenmandjes en toen Annie van Ees daar even terzijde stond met haar pittige gezichtje boven de bloementuil in haar armen.... ja, toen hoorde ze eigenlijk nog meer bij al die meisjes, die de bloemen zoo gulweg voor haar voeten hadden gestrooid, dan bij de deftige meneeren en mevrouwen, die haar toespraken.

We hadden haar dien avond gezien als het blonde Leontientje, Timmermans' stuk, waarmee ze nu het land doorreist. En zoo heel jong en hulpeloos was ze in het ontroerende tooneel, waarin ze haar oom, den pastoor, zal vertellen van haar liefde voor Isidoor, den dichterlijken vrijdenker.... en niet durft: ‘Ik.... ik ben zoo bang....’

- Wel foei.... zijt gij nu bang voor uwen nonkel....? Durft gij niet? - Ge kijkt me zoo aan, Heer-oom....

- Dat versta ik.... maar.... Wacht, stil.... ik zal mij omdraaien.... ik zal aan 't venster gaan staan en naar den regen zien.... Vertel gij mij gerust.... ik moet het toch weten, mijn kind.... Is 't niet vandaag, dan is het morgen.... Kom.... ge moet niet bang zijn voor uwen nonkel.... Hij zal er wel wat op vinden.... Zie.... ik sta al aan het venster.... Nu.... ik luister.... ik luister, Leontientje.

En dan de verlegen biecht achter dien aandachtig luisterenden rug.

Dit was van het echtpaar Van der Lugt Melsert wel een heel fijn aangevoeld samenspel.

[p. 378]

Nu wordt ons ter bespreking in ‘Droom en Daad’ het bovenstaande boekje over Annie van Ees toegezonden, waarin de vele portretten en bizonderheden van haar tooneelleven. Er is in den laatsten tijd zooveel over haar geschreven, zoodat we 't misschien al weten, dat ze in 1912 van de tooneelschool werd gestuurd, omdat ze geen talent had, maar toen al met een engagement bij

boefje

overschotje

Royaards in haar zak liep, hoe ze daarna bij Verkade kwam en hoe Van der Lugt, toen Verkade een bepaalde rol voor een andere actrice bestemd had, vroeg: ‘Waarom neem je dat kleine, zwarte meisje niet?’ En dit was het begin van het samenspel tusschen Cor van der Lugt Melsert en het kleine, zwarte meisje, Annie van Ees.

En ze vertelt: ‘Alles heb ik aan hem te danken. Van het begin af heeft hij mij geholpen. Ik liep glad verkeerd over het tooneel. Ik stond altijd wijdbeens; u moet niet vergeten, ik ben uit een gezin met vijf broers! En ik zwaaide bovendien met m'n armen. Cor heeft me leeren loopen, leeren spreken. Hij

[p. 379]

heeft me geleerd, vooral ècht, vooral mezelf te zijn. ‘Alleen als het uit je hart komt, dan pas kan je 't goed zeggen.’

Dan lezen we verder van dit glorieuze en zeer zware leven, hoe ze in de laatste jaren ongeveer drie honderd keer Overschotje en Boefje speelde en lang niet altijd na het huiselijk maal met man en kind 's avonds in de auto naar den Haagschen of Rotterdamschen schouwburg, waar ze haar eigen kleedkamer heeft, reed en na afloop in een korten rit weer naar 't eigen welverzorgde huis kwam, maar ook, zooals Brusse 't ons in z'n feuilleton in de N.R. Ct. vertelt, in kleine plaatsen en op kermissen, ‘waar je telkens weer in zoo'n tjokvolle zaal moet spelen, 's middags, 's avonds en dat er geen tijd is om voldoende te ventileeren. Dat je dan opkomt en je ruikt nog de atmosfeer van het vorige publiek, - waar de menschen ten minste stil in kunnen zitten kijken. Maar wij - wij moeten 't happen, hàppen!....’

Dan komt ze op en ‘drie honderd maal heeft ze zich in het sjofele kieltje en den rafelbroek met 't dikke touw geheschen, de handjes smerig en met zwarte nagels moeten maken, dikke, paarse wollen kousen met knollen van wat ben je me moeten aansjorren en zelfs waar 'n stuk van haar been door 'n gat te kijk komt, dat groezelig insmeren, en de broeiige sprietenpruik over haar pagehaar.... om dan zóó meteen weer in dat stoffige hok onder de bedstee te moeten kruipen.’

Boefje heeft haar naam als tooneelspeelster bevestigd en zij zelf zegt er van: ‘Telkens als ik Boefje speel, het arme boefje in de cel, moet ik huilen, echt huilen. Ik begrijp het zelf niet, want ik speel een jongen en ik bén toch geen jongen.’

Hoe fleurig was Annie van Ees tusschen de bloemen op haar huldigingsavond en zoo jong, als in de weergave van de kinderlijke rollen, die haar zoo goed liggen: Het Wonderkind, Boefje, Overschotje, Leontientje.

Maar haar warme hart, de deernis - die niet meer des kinds is - om het ééne zielige leven en het onafwendbare leed, doen haar die jeugd uitbeelden, zoodat wij, die toezien, er van binnen stil van worden.