Droom en Daad. Jaargang 3

[p. 378]

Soezie
door A.C. Verloren van Themaat

WE lagen samen in het warme zand. Voor ons de zee. Het witte schuim spatte hoog op tegen de purperen rotsen, die leken te gloeien in de zon. Wat had de vertrouwelijkheid doen ontstaan? We waren één dag samen uit met een ossenwagen haar Schulpplaat, een groot gezelschap.

Reeds dadelijk voelde ik mij aangetrokken tot het jonge vrouwtje, met haar open blauwe oogen, haar hooge, blanke voorhoofd, haar perziken-wangetjes.

‘Ou Aja zal baje huil vandaag,’ zegt de oude kaffermeid, die haar Mistress en het kleine snoezige dochtertje op den langen wagen helpt.

‘Voort, Osmàn, Wildemàn, Kafferlànd, Franschmàn.’ Hort, met een flinke stoot gaat de wagen weer vooruit over den zandweg. De lange zweep knalt en de schilderachtige drijver, een donkere boerenzeun in sporthemd met een verfomfaaide flaphoed rent roepend en schreeuwend langs de zestien ossen.

‘Ou Aja moet toch niet vergeet die baas sij kost te breng,’ roept het jonge vrouwtje nog.

‘Ja, ja, zegt de oude Mevrouw, dis maar oërals dieselfde, Soezie, een vrouwmens krij maar swaar om van die huis weg te kom.’

Het is een klein, onaanzienlijk huisje, waar Soezie woont. Het ziet er aardig uit met het roode dak en de begroeide stoep langs het heele huis; een bloementuin er voor. Daar woont Soezie met haar man, haar schoonouders en nog een ongetrouwde broer. En al die velden daar omheen, zoover het oog reikt tusschen de bergen en de zee? Het is alles hun eigendom.

Piepend rijdt de ossenwagen er midden door, door de mieliesvelden, het schrale koren en dan het katoen.

‘Dit sal nie betaal nie, Soezie,’ zegt onze gastheer.

‘Ons probeer dit, Oom’, en Soezie zucht.

De velden zijn slecht onderhouden, vol onkruid. Hier en daar ziet men een man met een paar kleurlingen aan het werk.

‘Dis veels te veel om goed te behartig; ons kan nooit volk genoeg krij nie. Mij man en sij broer werk hulle amper dood.’

Maar het weer is mooi, en het gezelschap vroolijk. Soezie lacht en schertst

[p. 379]

mee. Telkens rollen we tegen elkaar aan, als de wagen op een steen stoot, of de takken ons in het gezicht zwiepen. We rijden nog een eind langs het strand, de ossen stappen door het water. De branders schijnen hun geen angst aan te jagen. Wat is het hier prachtig! Aan onze rechterhand de baai als een mooi blauw meer, voor ons de blauwe oneindigheid en achter ons de begroeide rotsen en het witte zand.

Aan het strand worden de ossen uitgespannen en wij loopen nog een half uurtje over de rotsen langs de zee.

‘Dis nou mij huis, zegt Soezie dan, hier het ik met Wanda mij dochtertjie, een jaar gewoon.’

Ik kijk om mij heen. In de open ruimte in 't bosch staat een hut van boomstammen met een plaggen dak en één raam. Daarvoor een afdak op palen met een groote tafel; wat verder een afdak met een vuurmaakplek.

‘Ek het maar gedenk, ek is Robinson Crusoe en ek het maats gemaak met die voëlties. Soms kom daar een bokkie aangespring; hij staan en kijk so nuuwskierig. Dan spring hij weer weg.’

Weer kijk ik naar het tengere, fijne vrouwtje. Daar moet toch een groote geestkracht in haar wonen om die eenzaamheid te kunnen doorstaan.

‘O, maar ek was baje besig in die dag. Die huis moes mors rech gemaak’, en zij lacht. ‘Ek het al die bladen mooi weggebesem. Daar moes kos gekook voor mij man, wat mij meidjie saamvat naar die velden. En in die middag doen ik naaldewerk. Somers het die kuiergasten van die hotel gekom en ouma,’ zij lacht tegen onze gastvrouw, ‘het al haar vrinden naar mij toegestuur. Maar in die winter was ek baje alleenig. Mij man gaan vroeg in die morre weg. Eens was dit negen uur en nog het hij niet thuisgekom. Daar hoor ek geraas en als ek buiten kijk, zien ek lich. Ek vat een keers en stap buitentoe, en ek sien een man in khaki bij die waterplek. Seker Govert, wat sij peerd laat drink. Ek sit weer en wach. Daar om tien uur hoor ik peerdegetrappel. Mij man rij tot bij die hut en stap af.

Het jij al vroeër gekom?

“Neen, ek kom nou van die velden.

Ek het een man gesien daar bij die waterplek.”

Dan vat ons een keers en achter mekaar stap ons naar die water toe.

Daar lê twee mans en slaap, twee moeë vissers.’

Vlug en vroolijk en handig is zij onderwijl bezig ons koffie en thee te verschaffen. Zij heeft haar huis open gemaakt en we mogen haar kopjes en borden, haar vorken en lepels gebruiken.

[p. 380]

Als we dan eerst lekker in zee hebben gezwommen, liggen we samen in het warme zand.

We praten over de school, we waren immers beide onderwijzeres. Dan vertelt zij haar geschiedenis.

Zij is uit een groot gezin; wat een pret al die broers en zusters onder elkaar! Ze moeten allen hun brood verdienen, de moeder is weduwe en net als haar broers gaat zij bij 't onderwijs. Eerst komt ze op plaats-schooltjes, ver weg op afgelegen boerenhoeven; tien kinderen voor zes klassen. Later krijgt zij een plaats bij het voorbereidend onderwijs, de kindergarten.

Met hart en ziel was zij onderwijzeres en heeft het negen jaar gedaan. Dan ontmoet zij haar man, een groote, grove man van weinig woorden. Hij is een boerenzeun. Zijn ouders hebben een enorm grondbezit, wat weinig opbrengt: vruchtbare velden, maar voor de produkten is geen markt en nog een stuk van een berg. Deze schoondochter is niet naar hun zin; zij wenschen een meisje met geld of met landbezit.

Maar Govert weet, wat hij wil; de mooie heldere oogen houden hem vast. Soezie belooft zijn vrouw te worden, op voorwaarde, dat hij een eigen huisje voor hen zal bouwen, wat verder op in de vruchtenboord. Hij belooft en de steenen worden gebakken. Nog een korten tijd zal zij bij haar schoonouders inwonen.

Dit is nu vier jaar geleden.

Haar schoonmoeder is spijtig en moeilijk te pleizieren.

‘Hulle is maar wonderlijke mensen, hulle begin altijd meer als hulle klaar kan krij.’

De eigengebakken steenen, het aangereden hout, ze liggen te verweeren. Drie jaar geleden werd kleine Wanda geboren, alweer een ergenis voor de grootmoeder: het was immers geen zoon.

Toen in een opwelling van teederheid heeft Govert iemand gekregen en de fundamenten voor 't huis zijn gelegd.

‘Ai’, zegt Soezie, ‘dit was toch als te mooi, als ik weer beter was en hij mij soëntoe breng. Maar ach, die huis is veels te groot. Dit sal jaren neem om te bou. Ek was mors tevreden met een woonkamer, een slaapkamer, een kombuis en een lekker stoep.

En de fundamenten liggen er nog net als vóór drie jaar.

Nu een goed jaar geleden moest er weer een kindje komen.

Soezie kon het niet meer bij haar schoonmoeder uithouden. Neen, dan beter in het bosch met de vogels als maats, het leven van Robinson Crusoe.

[p. 381]

Zoo trok zij met Wanda hierheen, hier, waar haar zielerust niet gestoord werd.

Veertien dagen vóór de geboorte van haar tweede meisje ging zij naar het dorp, naar haar moeder.

Dan komen de tranen in haar oogen:

‘Zoo'n mooi frisch babietjie, het heeft maar één maand geleefd’. Het kreeg kinkhoest en longontsteking. Nog hoopte Soezie dat het beter zou worden, maar na een week was het dood.

Zij bleef bij haar moeder. Een week vóór Kerstmis kwam de man haar terug halen. De ouders waren weggereisd naar Transvaal, naar hun dochter. Wilde zij komen om voor hem en zijn broer de huishouding te doen? Zij ging mee.

‘Maar als die ouërs terugkom, gaan ek weg. Ek kan weer gaan skoolhou en mij eië kos verdien. En ek sal thuiskom, sodra ons ons eië huis het.’

Wij liggen stil naast elkaar in het warme zand en er is droefheid. -

Een geroep, wij moeten komen voor thee; het vroolijke gesels en de grapjes zijn om ons.

Wij rijden terug, als de zon ondergaat. Wat is dat? Een paar struisvogels loopen hard voor de ossenwagen uit. Een grappig gezicht, zooals ze hollen met de lange hals en 't kleine kopje vooruit, terwijl 't zware lichaam heen en weer waggelt.

Bloedrood schijnt de zon op de baai en wazig blauw lijken de verre bergen. ‘Fort Osmàn, Wildemàn, Kafferlànd, Fransmàn,’ de lange zweep van den drijver knalt en 't kaffertje leidt ze. Wij rijden weer het zandige pad door de velden met mielies, met katoen, met koren en patats. Wij rijden weer langs den boomgaard, de eigengebakken steenen en de fundamenten van 't huis. En als in een visioen zie ik een aardig huisje en Soezie op de stoep, het blonde dochterje aan haar rokken, een gezonde jongen op den arm.

Zij tuurt in de verte naar den langen man, die daar aankomt in zijn vuile werkpak, ongeschoren, maar toch de heerscher in zijn gang en de houding van zijn hoofd.

En als hij haar gewaar wordt, verhaast hij zijn tred en er komt iets zachters op het stroeve gelaat.

Stellenbosch, Jan., '25