De oude gracht van Utrecht
(Bij de bijlage)aant.
DE Utrechtsche grachten, hoe lief zijn ze me - van mijn kindertijd af, toen we er langs moesten naar school tot nu toe. - Kom ik in Utrecht, dan loop ik liefst zoo'n stukje gracht om er weer altijd van onder de bekoring te komen. Ze loopen in kringen door de oude stad en maken Utrecht voor een groot deel tot wat het is - ze zijn onverbrekelijk er mee verbonden - voor een vreemdeling dragen ze verwarrende namen - Oude Gracht, Nieuwe Gracht en kromme Nieuwe. Maar een echt Utrechtenaar verwart ze nooit. Daar heb je de deftige ‘Nieuwe’, lang en rustig met de statige patriciërhuizen boven langs en beneden aan het water de kelderingangen. Daar staan ook de zware boomen, zoodat hun kruinen even boven de straat uitkomen, wat een eigenaardig gezicht is. In de ‘Nieuwe’ geen scheepvaart - geen druk handelsgedoe - een enkele schuit boomt er langs de stille gracht en de zwanen spiegelen zich in 't even rimpelend water.
De ‘Kromme Nieuwe’ heeft huizen vlak aan 't water met eigen bruggetjes naar de voordeur - hoe verlangde ik er te wonen! Maar 't liefst is me altijd de ‘Oude’, met z'n kronkels en bochten en hooge bruggen waarover karren ratelen en waar de baliekluivers over de leuningen hangen. De ‘Oude’ met z'n oude winkelgevels en de geheimzinnige pakhuizen beneden aan het water, waar schepen af en aanvaren om de waren te brengen. Dat alles geeft aan de Oude Gracht haar bewegelijk en boeiend aanzien. Het is daar een heele stad beneden met geheimzinnige deuren en vensters en gangen en heel donker en zwart tunnelt een brug over 't water. Uit die duisternis komt dan soms ineens een bloemenschuit met juichendroode geraniums en witte margrieten in het volle licht.
En achter dat drukke bewegelijke gedoe rijst de Dom - nergens zie je den Dom zoo móói als op de Oude Gracht, als je op zoo'n hooge brug staat. Hij is dan één met de gracht. Fijn en teer tegen een lichte voorjaarslucht, wazig in een laten herfstdag - donker en zwaar soms - als het schemeren gaat. Velen hebben dat geëtst en geteekend en mooie dingen zijn er van gemaakt. Maar het zou een Matthijs Maris vereischen, zooals hij zich geeft in dat wonderbaarmooie stadsgezichtje in het Rijksmuseum, om de Oude Gracht zoo te vertolken als ik haar voel, geheimzinnig en vol licht en donker, leven en beweging en daarachter den Dom.
B.O.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd