Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Hier naer volcht die cause vander orloghe, tusschen den hertoghe Karel van Bourgoengien, ende der stadt van Nuchen.Anno.lxxiiij.

¶ Dat.lxiij.Capittel.

[fol. C.lxxi.r]

ITem in dit selue iaer doe was die bisschop van Kuelene, gheheeten Robrecht, dye welcke gheerne hadde sijne bisscopdom met vreden beseten, maer hi en conste, want die van Kuelen ende die van Nusen die waren hem contrarie, ende vele andere steden ende heeren vanden voorseyde bisschopdomme. Ende hier omme trac die selue bisschop Robrecht byden hertoghe Kaerle, ende hi badt den hertoge kaerle also vele dat hi beloefde bijstant te doene, also hi ooc dede.

¶ Item als die hertoge Kaerle hadde wel verstaen die rebellichede van die van Kuelen, ende sonderlinghe van dye van Nuchen, doe trac hi met groter moghentheyt voor die stadt van Nuchen, vp den.xxviij.dach van Hoymaent, ende was sinte Pantelerius dach. Ende hi beleyde die stede te lande ende te watere, ende hi benam hem lieden haer lieder varsch watere, ende hi bedalf hem seluen in sijn parc, vast makende als een stede, ende die van Nuchen hilden hem vromelic sonder verschieten, want si meenden vanden keyser ontset te hebbene, ghemerckt dat die keyser gram wardt vp den hertoghe Kaerle dat hy die Rijnsche steden quam bestormen, aenghesien die vrientschap die si tsamen ghehadt hadden ende minsamicheyt binnen der stede van Tryeren, so onlanghe gheleden sijnde. Ende bouen dien die van Kuelen ende andere steden trocken byden keyser, clachtich vallende ouer den hertoghe Kaerle, hoe dat si iammerlic van hem bedwonghen waren also seere dat si nyeuwers thooft huyt steken en dorsten. Ende die keyser dit hoorende, ontseyde den hertoge Kaerle. Ende het scheen dat die bisschop van Meunstere met onsprekelicken volcke van Westualinghen ghecommen soude hebben vp den hertoge kaerle, ter hulpe van die van Nuchen, welck segghen gheduerde.vi.weken lanc, in tschoonste vanden somere. Maer die tijt ghepasseirt sijnde, ghinc die voorseyde stede vreeselicke bestormen met stercken assaulte, poorten, mueren ende torren in sticken schietende. Ende vele

[fol. C.lxxi.v]

poorters van binnen schoten oock veil volcx doot in hertoghe Karels heyr. Ende sy hadden binnen der stede die vroomste capiteynen van al den Rijn een grote quantiteyt, te wetene Heer Herman lantgraue van Zassen

Ian graue van Vngwestren.

Ian graue van Rouckel

Ian sijnen sone      ☩

Heyndrick stael ende sijn broeder.

Ian van oorperict

Ian van Lijkercke

Den Rouck van Haudezeilt      ☩

Die postulaet van Kuelene

Iacob graue van Ysenburch

Heer Gheerolf rudder van Breyborch.

die marscalc des grauen van Zassen

Aernout van Onselet

Ioncheer Euert van Wijchen

Felix coen van Wederstein      ☩

Ian Vlec, ende sijn broeders.

Ende veil rijcke ionghers vanden Rijne, ende huyten duytschen landen.

¶ Item die hertoge Kaerle hadde bi hem vele Inghelschen ende Lombaerden die de gaerden vander stede deden in vlien, ende grote foortse vp die stede doende langen tijt gheduerende

[Sinte Barbelen dach in Decembre]

¶ Item ontrent sinte Barbelen dach in Decembre, so quam daer die coninc van Denemarcke, metten graue Gheeric van Holdenburch sijnen broedere, metten hertoghe Frederick van Bruynswijc, ende met den hertoge van Mekelenborch. Alle dese heeren die spraken ten besten langhe tijt, maer die coninc van Denemarcke siende dat hi den paeys niet verwinnen en conste, trac weder thuyswaert met sijnen heeren ende princhen.

¶ Item die van Kuelen siende dat die coninck van Denemarcke gheen goet middel hier in vinden en conste, si deden so vele dat die keyser Frederic te kuelen quam met vele ouerlantsche heren, hertoghen ende grauen, ende bisschoppen, daer die menichte groot of was omme den Hertoghe kaerle te beuechtene.

¶ Item in dye vastene so trocken die van kuelen buyte met groter macht, ende sy maecten haer logijs neffens Nuchen ouer den Rijn Ende si deden grote schade in hertoghe Karels heyr met engienen ende met ghescotte.

¶ Item ten laetsten soe quam die keyser selue met groten volcke, ende was ontrent Sinxen omme den hertoghe te verdrijuene. Ende hy quam aen die selue sijde, daer Hertoghe Kaerle lach, ende hi beslouch daer een velt met sijnen volcke om den hertoghe te verdrijuene. Ende si scarmutsten dicswils yeghen malcanderen, maer die keyser en conste hertoghe kaerle nyet verdrijuen. Ende het was gheseyt dat si malcanderen eenen staenden strijt gheleuert souden hebben, maer ten quammer niet toe.

¶ Item dye Paeus van Roome santer eenen Legaet van sijnen weghe met schonen state, omme van desen gheschille den paeys te maken Ende dese tijdinghe aldus te Brugghe commen sijne, dat dese.ij.heren aldus te velde laghen yeghens malcanderen, so was te Brugge ghedreghen eene deuote processie, generale metten heleghen bloede, dattet paeys worden mochte tusschen den keyser ende den Hertoghe Kaerle sonder bloetsturtinghe, ghemerct dat si beede te velde laghen bereet om alle daghe malcanderen strijt te leuerene, twelc dit Incarnacioen bewijst.

Ter vijfster reyse noch ghedreghen was
Tbloet xpristi tsinte donaes in stede
XIX.in meye die keyser gheleghen was
By nuchen en hertoghe kaerle mede
Diueersche princhen spraken om vrede
So dede ooc hertoghe Ian van cleuen
Een legaet van roome groot orbaer dede
M.CCCC.ende.lxxv.ghescreuen.

[Den.v.sten dach van wedemaent]

¶ Item die hertoghe Kaerle voor Nuchen ghelegen hebbende wel.xlvi.weken, so dede die legaet so vele dat die keyser ende die hertoghe.K.alle die causen vander orloghe vp gauen inden handen van onsen helegen vader den paeus van Rome om tappointierene tusschen den Bisschop van Kuelen ende den capittele van Triere. Ende die paeus soude dit duechdelic remedieren binnen eenen iare, dies souden dese ij.heren haer wapeninge of leggen ende vertrecken vander stede van Nuchen. Ende dit beloefden si beede inden handen vanden legaet, Alexander ghenaemt, also dat die keyser vertrac huyt sijnen parcke, den.v.sten dach van wedemaent, ende die hertoghe Karel van ghelijcken.

¶ [Hier naer volcht] die maniere vanden tractiete, ende bestande van die van Nuchen.¶ [Hier naer volcht] die maniere vanden tractiete, ende bestande van die van Nuchen.

[fol. C.lxxij.r]

[VP den laetsten dach van Meye]

VP den laetsten dach van Meye, Anno.M.cccc.ende.lxxv. die keyser ende die Hertoghe van Bourgoengien die swoeren in goder trauwen, als woorden van princhen, inden handen vanden legaet, te wesene executuers ende verwaters van allen den saken die byden tractiete ende accoorde vanden voorseyde legaet, hem lieden soude gheordonneirt ende beuolen sijn. Ende dit heift ooc also beloeft voor hem seluen, ende huyten name vanden cooruorsters, te wetene

Die eerdtsbisschop van mens

Die hertoge van Zassen

Die eerdtsbisschop van Triere

Die marcgraue van Brandenburch

[Vp den vierden dach van Wedemaent]

¶ Ende vp den vierden dach van Wedemaent naeruolgende, naer dien dattet al ghesloten ende gheappointiert was tusschen den voorseyde partyen, vp tghene dat die voorseyde legaet hem lieden hadde beuolen ende gheordonneirt. Dese voorseyde Legaet heift ghetoocht ende gheordonneirt in also varre als hijt doen mochte, ende heift beuolen den Keyser ouer hem ende ouer sijn viere princhen kuere heren, ende also varre alst van noorde wesen soude, heift hem lieden verboden ende betrocken onder die obligacie vander belofte ende eede. Ende vp die peyne van versworen te sijne, ende te vallene in die sentencie, ende verwatenesse, ende andere kerckelicke betreckinghen. Dat hanghende die dachuaerden hier naer verclaerst, niet verdraghen noch ghelouen noch belouen ghedaen te sijne, bi hem noch bi anderen princhen hier yeghenwoordich wesende, in sijn velt, noch bi eenich van hem lieden, of van haren ondersaten, die welcke dachuaerden sijn den eersten dach van Septembre. Ende dandere den eersten dach van Lauwe. Die derde ten eynde van meye, naestcommende, ghelijc totten eynde vander cause, si ghelouen ende ghedoghen ghestelt te sijne inden handen van onsen helegen vader den paeus, ende vanden keysere, also varre als sijnen rechte n aencleuen mach, alle die steden ende plaetsen toegehorende den eertsbisschop van Keulen, die welcke die vanden capittele van Kuelen voorseyde houden ende ghebruycken, ende dat alle die causen ende verweeren tusschen den voorseyde Eerdtsbisschop ende den capittele, si dat laten ende stellen int vonnesse van onsen heleghen vader den paeus, ten daghe bouen gheseyt, in al dat den saken aencleuen of toebehooren mach. Die voorseyde keyser cesserende, ende laten alle weghen ende faeyten tusschen den voorseyde eertsbisscop, ende den capittele van Kuelene.

[fol. C.lxxij.v]

[Vp den.v.sten dach van Wedemaent]

¶ Item vp den.v.sten dach van Wedemaent, dese voorseyde legaet vp ghelijcke voorme ende besprec, ende vp peyne ende sentencie bouen ghestelt heift ghehuyt ende verclaerst, in al so varre als sijn vermueghen was, ende heift beuolen mijn here den hertoghe dat vanden voorseyde causen ende gheschillen, tusschen den voorseyde Eerdtsbisschop ende den capittele, van Kuelen, hi hem dies niet en onderwinde by weghen van faeyten, maer sal ghedooghen ende laten wesen gheiugiert ende getermineirt, alsoot gheseyt es. Ende also dat hi ghedoochde die stede van Nuchen ghestelt te sijne inden handen vanden voorseyde legaet, tot den eynde vander cause. Twelcke beuel ende oordonnancie ende vertooch aldus ghedaen byden voorseyde legaet, die voorseyde keyser inden name bouen gheseyt, ende mijn heere die hertoghe hebbent danckelic ghenomen, sonder eeneghe swaricheyt daer inne te maken.

¶ Item so was voort gheordonneirt dat ter stont naer dat mijn here die hertoghe sijn parc vp ghebroken sal hebben, ende teender andere plaetsen verleyt, so sal die voorseyde keyser vertrecken van ghelijcke, ende sijn parck vp breken, ende elck sal weder trecken te sijnen lande waert.

[Den iare.M.iiij^c.lxxv]

¶ Item omme dieswille dat gheseyt es ende claerlic verstaen, dat hoe wel dat die coninc van Vranckerijcke ende die Hertoghe van Loreynen sijn ghealigiert metten keyser, so ne sijn sy ne gheensins in tvoorseyde tractie begrepen, noch ooc dye hertoghe van Oostenrijcke, noch die Zwitsers, maer mijn heere die hertoge sal onderhouden tghene dat was voor tbeghinsele van deser oorloghe yeghenwoordich, te wetene dat die cause vanden eerdtsbisschop ghestelt sal wesen in iusticien inden handen van onsen heleghen vader die paeus ofghedaen alle weghen van faeyten. Ende al waert dat hi orloghen wilde vp die fransoysen, die vanden duytschen landen en souden hem gheensins contrarie sijn. Ende aldus bleef dese orloghe ghepaeyst van der stede van Nuchen in dyen tijden voorseyde. Dit ghesciede binnen den iare.M.iiij^c.lxxv.

¶ Item in dit selue iaer dede die coninc van Inghelant maken te Brugghe byden Deken vanden scheppers doe was, een tente die meeste dye noeyt ghesien en was, dye welcke was seer rijckelick.