Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 158

[p. 133]

Schootsveld
Elma van Haren

lacune, hiaat, pauze, pleisterplaats, transparantie,
asiel, leemte, quarantaine, adempauze

Ik moest iets doen om de tijd te doden, terwijl ik wachtte totdat iets zich presenteerde in mijn vizier. Bijvoorbeeld, een manier vinden om herinneringen die ik nog niet kende naar boven te halen. Hoe zat dat eigenlijk met het wel of niet herinneren? Simpel kon je zeggen, dat omdat je het kende, je het herinneringen noemde. Welbeschouwd was het woord herinnering onontkoombaar; een cirkel. Als het er eenmaal zat, kreeg je het niet meer weg. Hersenverleiding, vrije associatie, overkoepelde het, het was ruimer en abstracter. Herinnering was daar een legitiem onderdeel van.

Ik moest die legaliteit ontduiken, zodat ik in de geheime archieven terecht zou komen. In dat ondergrondse moesten talloze stellages staan met duizenden dossiers over verlangens en obsessies, trauma's en gebeurtenissen die zo schuldbeladen waren, dat ik het maar gemakshalve vergeten was.

Maar om dat nu mijn typische schaduwkant te noemen, neen... Het ligt voor de hand, het verborgene in te delen aan de kant van de schaduw, maar ik vond dat een te snelle aanname. Er zijn ook dagen geweest dat ik simpel een rekensommetje op mijn vingers natelde en me dat niet meer kon herinneren, omdat het zo gewoon was en ik dat zo vaak had gedaan.

Repeterende gebeurtenissen versmeltend tot één. (menukaart)

Handig: alleen je hand en oog.
Behendig: gloeiend rad van het denkcentrum,

[p. 134]

 

maar met tintelende extremiteiten.

 

Rotonde: zonder zachte delen, het middelpunt aftastend.

 

De kortste weg: de herinnering recht in je handen,

 

zuurstof brandend in vingertoppen.

In de gevangenis heb ik geleerd, dat een correspondentie erop na houden erg lucratief is. Ik kon goed brieven schrijven en lette erop me niet als een slachtoffer te presenteren, maar ook niet helemaal als de man die nu van plan was zich in dienst van de samenleving te stellen, omdat hij spijt had van zijn zonden en zijn leven wilde beteren. Het ruwe bolster blanke pit idee. Nee, ik vermoedde dat er toch een zeker spanningselement moest blijven bestaan en dat ik in feite de keuze had tussen twee soorten vrouwen. (hooggebergte)

Het eerste type, dat opgewonden raakte van de van het rechte pad afgeweken man en niet te beroerd zou zijn de buit te verbergen bijvoorbeeld, of de vluchtauto te rijden of de jonge maagden mee te lokken naar het huis, en het type van het tegenoverliggende soort, namelijk een, die wilde redden en bekeren, die mij tot een goede trouwe zorgzame gedienstige man wilde maken en ijverig aan het verbeteren, zorgen en regelen sloeg om mijn leven en ziel in goede - lees háár - banen te leiden.

Voor alle twee was wat te zeggen.

Het figuur en het temperament waren natuurlijk ook doorslaggevend. Ik kon me goed voorstellen, dat de eerste soort misschien wat pittiger en avontuurlijker was, maar het lot besliste dat ik het meest contact kreeg met eentje van het reddende soort.

Ik zou niet helemaal eerlijk zijn, als ik onvermeld zou laten dat ze een rijke weduwe was. En nog tamelijk jong ook en niet onaardig om te zien en beslist niet dom, maar wel wat zweverig aangelegd. Naïef kon je ook zeggen. Alice in wonderland.

Allemaal van harte ja-factoren en ja, daar ging het me ook om ja.

Soms lijkt het alsof je ogen liever het donker zoeken
dan het licht proberen te vangen. Voor sommige herinneringen
raak je door de jaren heen uitermate ongeschikt.

De bladeren vonkten en schitterden van diepe kleuren, donkerrood en saffraangeel. Al simpel door ernaar te kijken, riepen ze vergezichten op van puur goud, rood en blauw.

Ik werd ineens getroffen door een herinnering in kleur aan een ander landschap. Ik wist alleen niet meer waar en wanneer.

[p. 135]

Een wijd plat landschap ergens in de herfst. Populieren met alleen in hun top nog wat gele blaadjes. Daardoorheen grijze stapelwolken, doorzeefd door zonnestralen. Gouden randen tussen donkergrijze van regen verzadigde wolken. Waar de stralen de vochtige donkergroene wei raakten veranderden zij de pollen gras in fluorescerende helle plekken. Het licht schitterde in de plassen tussen de donkerbruine aarde. De dikke klei als verstilde golven wegrollend over elkaar. Een zweem van paars en roze, die over het bosschage lag en zich spiegelde in het water. De teerheid van het lichte blauw, de suggestie van vrieskou. De witte rook die in de verte opsteeg uit lange stenen schoorstenen en tegen de donkergrijze lucht aankolkte. Het donkergele licht en de lange schaduwen. (olievlekken in een waterplas)

Mijn adem in wolkjes uit mijn mond. Ik leunde tegen een rode auto, mijn voeten koud in schoenen die ongeschikt waren voor dit natte kleilandschap. Kraaien, rozen in de knop bevroren, schapen met verfvlekken achter op hun flanken.

Een herinnering, legitieme hersenverleiding, een controleerbaar te sturen voetspoor. Maar op wat voor pad hielden zij me recht, als ik nieuwe wegen zou inslaan?

Dantesk idee: Il libro de la mia memoria!
Eerst ging het om de herinneringen zelf.
Toen om de contouren.
Nu om de ruimte ertussen.

Er klonk een knal en met een flits van oranje floot er iets over me heen, dat blijkbaar doel trof achter me, want er klonk een kreet en een bons. Ik keek om.

Een slappe gedaante lag met zijn gezicht in de grond en de armen boven zijn hoofd gestrekt, alsof hij klaar lag daarin een duik te nemen. Naast hem een glinsterend mes. Doodstille kleurvlekken.

Een vrouw hield haar pistool strak gericht op de bewegingsloze gestalte. Ze stak voorzichtig haar voet uit en schopte even tegen de schouder. Als tegen een ijskastdeur die niet wil sluiten. Het was een beweging die ik kende. (schansspringen)

Vrouwen doen dat zo als hun tegenstander is uitgeschakeld. Ze schoppen ertegenaan als tegen een kapot huishoudelijk voorwerp, een koffiezetapparaat dat niet wil doorlopen.

Het ding, de koelkastdeur, de kapotte machine gaf geen reactie.

Ze zuchtte. ‘Over en uit.’ Ze stopte haar revolver weg en stak me een

[p. 136]

hand toe. Ik greep die hand en stond wat moeizaam op, klopte het zand van mijn kleren en keek haar aan.

Er lag een wit kantje op haar decolleté in het zwarte T-shirt. Het zwarte haar was bijeengebonden in een paardenstaart. Haar ogen stonden scherp en donker.

‘Alles in orde?’ vroeg ze ernstig.

‘Hallo, Alice’, zei ik voorzichtig.

Voor je erachter bent, jezelf naar voren dringen.
Voor je erdoor bent, blijven staan in het oog van de naald.
Voor je ervoor ligt, een tel achterom kijken.

Niet denken in termen als ‘ontsnappen aan Alice’. Dat is een omgekeerde wijze van wegkomen en een negatieve formulering vertraagt meestal de gebeurtenis.

Ik moest de afstand tussen haar en mij vergroten met iets wat sneller was dan de voeten.

Ik was in goede conditie, maar ik kende deze stad niet. (waterpas)

Ik rende door het struikgewas heen en kwam uit bij een grasveldje, waar in de schaduw van een paar bomen iemand te dutten lag. Misschien iemand die even moest bijkomen van een drukke dag, misschien een soezende luiwammes. Het kon me niet veel schelen, belangrijker was dat er een monster van een motor op zijn standaard naast hem stond, half op het gras, half op het pad.

Ik herkende de Ducati 990 R Xerox. De nine nine nine ofwel de triple nine. Hij was rood/zwart, een gedrongen machine met grote borstkas. Een echte uitsmijter als je hem in mensentermen zou moeten benoemen. Een kleerkast, een ware professional. Een cilinderinhoud van 999 cc, zes versnellingen, topsnelheid zo'n dikke 280 km per uur. Vanwege zijn helse kwaliteiten maken ze deze niet meer. Een pracht vervoersmiddel, een prima ontsnappingsmiddel, hoewel ik eigenlijk iets lichters en wendbaarders in deze situatie prefereerde. Maar wie was ik om het lot te willen verzoeken?

Opnieuw een poging tot een verleidelijke omverwerping.
De ruimte ertussen betekent adempauze, terwijl de herinnering zelf
alleen maar vragen opwerpt, dus wat wil je nou?

‘Ja?’ vroeg de barkeeper.

[p. 137]

‘Een koffie graag. Voor de energie.’

‘Hebben we niet’, zei hij kortaf.

‘Wat heeft u wel?’

‘Alles om energie van te krijgen, maar koffie niet.’

‘Schenk dan maar iets in, waarvan u denkt dat ik het nodig heb’, zei ik toeschietelijk.

De man deed niets.

Ik keek hem vragend aan.

‘Ik ben uw hoeder niet,’ zei hij, ‘uw broeder noch uw moeder, dus wat wou u nou?’

Ik zuchtte en liet mijn vingers knakken. Ik voelde dat ik wat autoriteit moest uitstralen.

Ik wees lukraak een fles aan, waarin iets groens zat.

‘Doe daar maar een van’, zei ik.

Met duidelijke tegenzin zette de man een klein glas voor me neer en schonk het vol. Hij bleef met geknepen ogen staan kijken hoe ik het pakte en achterover sloeg. (stijldansen)

Het was alsof ik een glas benzine had gedronken. Mijn slokdarm begon onmiddellijk alarmsignalen rond te zenden. Hij kromp en zwol en brandde. Ik moest me met alle geweld bedwingen om niet luid kreunend voorover te buigen om mijn gestel wat te verlichten. Maar het lukte, ik bleef stoïcijns.

‘Nog een?’ vroeg de man met een stalen gezicht.

‘Schenk maar vol.’ Ik kuchte, mijn stem klonk hees.

‘Graag met water en ijs’, vervolgde ik luchtig. ‘De eerste is om wakker van te worden, de tweede om te relaxen en bij de derde kom ik ter zake.’

‘Dat doen we hier alleen 's nachts’, zei de man en begon glazen te spoelen.

Duistere herinneringen aan het licht laten komen
lukt alleen als je je ogen gesloten houdt.
Ze verbleken onmiddellijk onder een heldere blik.

Het beste wat je kunt doen, als je je moet verbergen om te wachten op de nacht, is slapen. Een heel handig gereedschap. In dit geval sliep ik licht, op mijn hoede voor onverwachte gebeurtenissen.

Misschien was ik de hoogste prioriteit en kwamen ze met helikopters uit de lucht vallen, misschien was ik slechts een stofje op een theedoek van een barkeeper. In dat geval was er geen vuiltje aan de lucht, geen stofje op een theedoek. (libel boven vijver)

[p. 138]

[p. 139]

[p. 140]

[p. 141]

[p. 142]

Maar misschien was Alice wel wanhopig. Ik was er niet helemaal zeker van waartoe een wanhopige Alice in staat was.

Doch het bleef stil rond mijn schuilplaats, een verlaten portiershok op een fabrieksterrein. In mijn lichte sluimer hoorde ik de stilte suizen. Zolang dat suizen niet werd afgebroken kon ik rustig sluimeren. Om een uur of vijf klonk er buiten lawaai. Het werk zat erop. De werknemers van de gebouwen rondom mochten naar huis. Naar hun tuinstoelen met een verfrissend drankje in de hand. Naar hun salades en knapperig brood. Ik had honger, merkte ik. Ik had lang niet gegeten.

De zon nam in kracht af, maar de hitte had zich opgestapeld in mijn abri.

Ik wachtte nog een uur om er zeker van te zijn dat iedereen de deur uit was. Daarna ging ik op pad om te zien of ik iets eetbaars kon vinden.

Het asfalt, de muren, een laaiende oven. Iedere deur gesloten. (kaatsen)

Dat was jammer. Nu moest ik hem openbreken en zou ik schade toebrengen. Maar er was niets aan te doen. Ik gaf een flinke trap tegen het slot en de deur klapte meteen tegen de muur, waar de klink een flinke deuk in de zachte gipswand sloeg. Gaten! Ik glimlachte. Gaten overal!

Zo dadelijk wilde ik dat alcoholhol weer met mijn aanwezigheid vereren. Daar lag waarschijnlijk de juiste doorgang naar de oplossing die ik zocht. Ik grinnikte. Ik zag er weer gat in. Heel mijn leven lang waren het de kieren en gaten geweest, die me uitkomst brachten.

Wanneer een herinnering uit zichzelf in vuur overgaat,
ontstaat er een nieuw vuur.
Als een herinnering echter in een vooraf aanwezig vuur omgezet
wordt, dan krijgt het vuur voedsel.

Een moment korte verwarring, toen zette de vrouw met een klap haar zwaar beladen blad op een tafel en het lawaai hervatte zich. Haar vetrollen rolden onder haar bh vandaan, maar de mannen letten er niet op. Ze grepen naar het bier en dronken gulzig, wierpen de dobbelstenen, opnieuw in het spel verzonken. Ik drukte mijn sigaret uit en liep achteloos het donkere gat binnen, bij nacht een waarlijk toevluchtoord voor individuen van allerlei slag, vol rook, drank en geschreeuw. Mijn ogen moesten wennen. De vrouw botste min of meer tegen me aan. (zeekokkels)

‘En?’ zei ze vlak tegen mijn gezicht. ‘Een bier’, zei ik en ik posteerde me aan de bar om het allemaal in me op te nemen en mijn strategie te bepalen. Ik sloeg mijn bier achterover en toen nog een. Een lange man

[p. 143]

met een zwarte hoed en een sikje kwam naast me staan en bestelde bij de barman. Deze knikte mijn richting op. De man draaide zijn hoofd en wierp me een sluwe blik toe vanuit zijn scheven ogen. Zijn trekken waren Aziatisch.

‘Kijken of spelen?’ informeerde hij.

‘Eerste kennismaking’, zei ik. ‘Eens zien wie wat in de pap te brokkelen heeft.’

Hij zweeg en taxeerde me. Hij nam een beslissing. ‘Wat zoek je?’ vroeg hij ronduit.

Ik glimlachte en verborg mijn opluchting. Recht in de roos.

lacune, hiaat, pauze, pleisterplaats, transparantie,
asiel, leemte, quarantaine, adempauze

De man nam de rand van zijn hoed tussen duim en wijsvinger en trok hem omlaag.

‘Wat bied je?’

Een vrij hoofd. Het lichaam los. Wolkenlucht. Spiegels.

Geduld.

Zuurstof.

En als de zon even verdwijnt,

het witte konijn,

door zijn lichtblauwe schaduw

vervangen.