Shikaku. Bij het werk van Bart Baele
Het getal vier in het Japans is ‘shi’ - homoniem met ‘gedicht’, ‘bovendien’ en ‘dood’: het getal van de inspiratie, de verwondering. Zet ‘kaku’ daarbij en het wordt ‘gezichtsvermogen’, ‘gedichtenschrijven’ en ‘het tekenen van de dood’. Het woord shikaku klonk door mijn hoofd, toen ik op 7 maart 2012 (zonder aanleiding en zonder bedoelingen) een zending tekeningen, foto's en handgeschreven teksten binnenkreeg van kunstenaar Bart Baele (Kalken, 1969). Mijn gedachten ontspoorden. Ik besloot een daad te verrichten in de negatieve tijd, achterwaarts voorbij de (toen reeds gepasseerde) deadline, terug naar het leven. De daad was nodig om de toekomst toch juist te krijgen, want het werk van Bart Baele hoorde gewoon vierkant in deze DW B-aflevering (vierkant: ook ‘shikaku’).
Ik selecteerde vier beelden en zond ze, achter de rug van de kunstenaar, door naar de hoofdredacteur van DW B. Hugo Bousset zei meteen: ‘Oké, plaatsen.’ En Bart Baele vergaf me. ‘Doe maar wat je het beste vindt met de werkjes.’ Ik selecteerde: de tekening ‘Bleed’ (op de backcover), een lijst/tekening met leeftijden van sterven (p. 492), de tekening ‘Artaud’ (p. 412) en een fototriptiek ‘Pope Suicide’ (p.342). Over die laatste schreef de kunstenaar: ‘De pausfoto's heb ik, indertijd, met de zelfontspanner gemaakt, honderden foto's, tientallen nachten, altijd op zoek naar het juiste licht en ook: naar de juiste vermoeidheid.’ De tekeningen ‘Bleed’ en ‘Artaud’ spreken voor zich bij het huidige thema: bronnen (dode meesters), bloed, dood. Het werk is ruw, riskant, edgy, onhandig, op de rand van de waanzin, de achterlijkheid, de kindsheid - ook de locus van het genie. Het werk is gekwetst en leeft van de pijn. Het is nergens fake of kitsch, al durft het moedwillig met vuur te spelen, zoals in die Artaud-bewegingen van ‘Pope Suicide’.
‘Weet je,’ schreef Baele op 29 februari 2012, ‘eigenlijk kan ik niet tegen geweld en lijden hoewel mijn werk er vol van is. Ooit schilderde ik een vlinder. Ik voelde me nog slechter.’ De woorden staan in Baeles karakteristieke handschrift op een postkaart van een knekelhuis in Rome. De woorden scheren langs de rand. ‘Non scrivere sotto - do not write below’, gebiedt de postkaart, en net daaronder staat: ‘Ik voelde me nog slechter.’
Jan Lauwereyns
Auteursrechtelijk beschermd
