Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 150

[p. 799]

Saskia de Coster
Hoofdstuk waarin we onder meer leren dat Vrouwen Verslaafd kunnen zijn aan Spuitwater en Hoofdpersonen ook Geboren worden

Wij merkten twee jaar geleden dat de doorgewinterde advocate Katrien Ongena in een hondstrouwe, zorgzame keukenprinses begon te veranderen. Negen maanden later bracht ze Laura ter wereld. Onlangs maakte ze haar man Pieter Smit 's nachts wakker omdat ze waterdruppels hoorde en dacht dat er een lek in de waterleiding was. Toen ze het druppelen ook op haar bureau hoorde, in de supermarkt en ten slotte in haar wagen, legde ze zich erbij neer dat ze langzaam gek werd. Dat ze overwerkt was. Maar in plaats van naar de kalmeer- en slaaptabletten te grijpen, zoals ze vroeger deed, begon ze te luisteren naar het rustgevende getik van het water. Iets wat wij vroeger nooit van haar hadden kunnen vermoeden.

Voortdurend liep de vrouw haar meest gelukzalige glimlach rond te seinen. Een groot genot putte Katrien Ongena nu uit haar gespeelde huiselijkheid. Haar soufflés mislukten keer op keer, de pruimentaart werd pijnlijk zwartgeblakerd uit de oven geschraapt. Maar haar bosbessenjam was een succesnummer. Via die jam hadden Katrien Ongena en Pieter Smit elkaar gevonden. Het eerste broodje met bosbessenjam dat Katrien tijdens een kerstbenefiet op de lagere school voor Pieter Smit, de zoon van de scheepsmagnaat Herbert Smit, had gemaakt, viel zo bij de twaalfjarige Pieter in de smaak dat hij prompt voor haar andere charmes viel. Katrien had altijd al tegen haar vriendinnen gezegd dat de enige vereiste voor haar toekomstige echtgenoot was dat hij haar bosbessenjam waardeerde, omdat hij dan ook andere zintuiglijke ervaringen zou weten te waarderen. En zo kwam het dat zij elkaar diezelfde middag zwoeren te zullen trouwen.

Vijftien jaar later waren de succesvolle advocate Katrien A.S. Ongena en de al even succesvolle bedrijfsleider Pieter Smit in het huwelijksbootje gestapt. Zowel in hun huwelijk als in hun professionele leven beklommen ze de ladder van het succes.

Wij stelden vast dat Katrien een streep trok onder haar vorige leven als meester Katrien Ongena. Heel officieel, in helderblauwe zuivere inkt,

[p. 800]

schreef ze onder haar laatste megadeal, een contract voor een farmaceutisch bedrijf: EINDE VAN HONDENLEVEN.

Katrien zou een nieuw leven beginnen. Zich volledig op het huishouden werpen. Zomaar. Impulsief beslist. Ze kon haar geluk, getoonzet op een concerto van vallende waterdruppels, niet op.

Het geheim van haar uitbundige vreugde droeg de vrouw met zich mee, tot ze tijdens een doktersbezoek ontdekte dat ze weer een mensje in zich had dat inderdaad, bevestigde de dokter, net als de planeet aarde, haha, voor zeventig procent uit water bestond. Katrien vond nu ook een verklaring voor de plots opkomende bliksemschichten die haar hoofd doorkliefden. De moeder voedde haar ongeboren kind met een koppig mengsel van suiker, euforie, zinnen uit thrillers en het getater van Laura.

De tweede zwangerschap deed Katrien stralen van binnenuit. Ieder moment van de dag en de nacht was ze zich bewust van de aanwezigheid van het nieuwe leven, dat druppelconcerten gaf en een brok naar alle richtingen trappelende energie was, al slim genoeg om mee te lezen. Het doorschijnende lichaampje van hostiepapier gaf stampvoetend zijn ongenoegen te kennen als de moeder de bladzijde van het boek op haar buik niet snel genoeg omdraaide.

Gedurende de zwangerschap trok de toekomstige moeder zich niets aan. Al zingend opende ze de deur van de op volle toeren draaiende afwasmachine en bracht ze zo een zondvloed binnen in de kamer. Verder zingend maakte ze ook de brekende kopjes aan het zingen. Zij en het kind deden de gekste dingen. Ze kochten levende kreeften voor een diner, vergaten ze en gaven de gasten Mora bamiballen. Toen de kreeften in het midden van de nacht naar het bed gescharreld waren en tussen de lakens kropen, gingen moeder en kind in de badkuip slapen.

Wij zagen dit alles. Wij zagen dat het goed was.

De aanstaande vader, Pieter Smit, pufte drie maanden lang de baslijn onder het gezang van kind en moeder, nam de zorg over Laura en de hond Prins volledig op zich, kreeg eenvoudige huishoudelijke taken als stofzuigen onder de knie en wist in de supermarkt de marshmallows, het bakpoeder en de familieverpakkingen luxedromen blindelings te vinden.

Katrien Ongena had nooit gerookt, dronk alleen Perrier en had slechts af en toe last van hysterische huilbuien.

Pieter Smit, jongensachtig slank, genadeloos blauwe ogen en stugge zwarte krullen, trok zich soms terug in zijn bureau en prees God voor het geluk dat hem zomaar in de schoot was geworpen in de gedaante van Katrien en hun nageslacht. Pieter Smit moest zichzelf er nog iedere dag van overtuigen dat die knappe vrouw de moeder van zijn kinderen was. Katrien was een rijzige vrouw met ogen als donderstenen, kleine borsten en een pront achterwerk, en gebaartjes die haar klasse verraadden. Hij

[p. 801]

werkte zich uit de naad om een gouden toekomst voor kinderen en moeder te verzekeren en werd een onverbeterlijke nagelbijter en koffiedrinker.

Katrien Ongena genoot van een luilekkerleventje. Snoepte met Laura. Winkelde. Las. Het kind zag aan de binnenkant haar 32-jarige lichaam: op-en-top zuiver bloed, vetvrije spieren, nooit blokkerende organen, een uiterst vruchtbare schoot en ijzersterke botten. De moeder had zelfs nog nooit een duim verstuikt. Het druppelen hield even op. Het kind lachte tevreden; het had een goede keuze gemaakt en verlangde al naar de melk die het te drinken zou krijgen.

Op een dag ging ze naar het kerkhof met het kind om haar moeder die daar in een groot marmeren graf lag een bezoekje te brengen. Haar moeder kermde van geluk en wilde hen bijna niet laten gaan. Ondanks haar vroegere, soms voorgewende hardhorigheid genoot Katriens moeder nu van het borrelen van het spuitwater in de buik van haar kleinkind, een geluid dat ze nu al de volle drie jaar van haar dood had moeten missen.

Negen maanden tevredenheid.

Het kindje was nog niets en kon nog alles worden.

Het kindje was nog niets en zou duizenden kansen krijgen, dacht Katrien.

Het kindje was alles, wist alles en zag alles, dacht het zelf.

En wij zien het kindje.

Negen maanden als een geestverruimende toestand die zo gelukzalig was dat zowel moeder als kind bijna de bevalling uit het oog verloren. Door de natuur aangemoedigd kwam het er dan toch van: het lichaam van de moeder trok samen en eiste dat het kind naar buiten ging.

Tijdens de geboorte gilde Katrien de reageerbuisjes in het lab naast de verloskamer stuk, ze krijste tot het boeket tulpen van Pieter zijn rode blaadjes losliet onder nerveus knipperende tl-lampen, ze blies en pufte tot het kindje verschrikt tussen haar benen hing te aarzelen tussen twee werelden, maar de vroedvrouw nam het kordaat bij de schoudertjes en knipte enige ogenblikken later de navelstreng door.

‘Een meisje’, bevestigde de dokter, gebogen over het spuwende, borrelende, overkokende, bedarende wezentje.

Wij merkten dadelijk dat zij aanleg had. Nog geen minuut was zij op aarde en zij was al de beginletter van het alfabet aan het uitschreeuwen. Op de warme borst van de moeder kwam het lauwwarme kind tot rust. Het krulde zich weer op na het afscheid van de vertrouwde buikcocon dat dertien uur geduurd had.

[p. 802]

Aanvankelijk bestond de nieuwe wereld uit louter geur en kleur. Door haar gesloten, vliesdunne oogleden werden trillende kleurenwolken opgevangen. Heel vaag kon het kind de kleuren bloedrood, slaapkleedblauw en kakbruin onderscheiden. Het eerste wat het kind van de vader opving: de geur van magnetronlasagne. De vader kuste het ronde lichaampje en wilde de in levensstrijd gebalde vuistjes openpellen, maar het wonderlijke kind gaf niet mee en zette de keel open om een gezang van aaneengeregen waterdruppeltjes in te zetten.

Pieter Smit en Katrien Ongena besloten hun dochtertje de naam ‘Lou’ te geven, naar de betovergrootmoeder van Katrien, de eerste vrouw in de familie die een universitaire studie voltooid had maar die na de geboorte van haar kind de rest van haar negentigjarige leven in een klooster had doorgebracht met de zorg over honderd weeskinderen.

‘Oe oe’, weende Lou. Ze stootte klanken uit als een uil in een poging haar eigen naam uit te spreken. Haar tongetje wilde nog niet helemaal mee.

Moeder - suikerbonen kauwend en door een wonder aan suikerziekte ontsnapt - en dochter - het voorhoofdje nakloppend van de buitengewone inspanning van de geboorte - kozen ervoor om de krachten te bundelen. Het ziekenhuis, de kotsbakjes, de ijzeren melkkannetjes en het uitzicht over platte daken vol stiekem weggesmeten witte boterhammen en geconstipeerde duiven hielden ze al na een halve nacht voor bekeken. De moeder kon niet wachten haar thuis te tonen. Het kind kon niet wachten om het te zien. Ze belden Pieter Smit uit zijn bed met de dringende opdracht hen te komen ontvoeren.

Tijdens het blauwe uur waar de nacht in de dag stapt, reed het nieuwe gezin naar huis.

Het grote, zondoorlichte huis dwong bij iedereen respect af. Zelfs de pitbulls durfden hun poot niet op te heffen in de buurt van het huis. In de tuin speelden helmboswuivende acacia's met vriendelijke, vinnige varenplanten. Een rij contente coniferen liep over een grasvlakte te ijlen tot bij de oase van de waterpartij aan de voordeur, waar ze zich samen met het verzamelde eekhoorndom kwam spiegelen in het water onder het goedkeurende oog van de mosgroene, betonnen engel van de buren die de brieven in zijn lichaam ontving.

Toen de euforische moeder uit de wagen stapte en het kind in een mandje over de drempel droeg, trok de nachtnevel op om de zon een beter zicht te geven op het tafereel. Moeder en vader toonden het kind de zondoordrenkte kamers. Alle vertrekken glommen en schetterden van ondubbelzinnige vreugde. Wie goed luisterde, hoorde dat de lucht beloftes fluisterde.

[p. 803]

Thuis kwamen moeder en kind heel snel op krachten. Stilzwijgend hadden beiden erin toegestemd elkaar te helpen en taken uit handen te nemen. Terwijl het kind voor beiden droomde, had de moeder haast de hele nacht de tijd om haar volmaakte gebak te bewonderen, het perfect gerezen deegbolletje dat was gegroeid in de warme oven van haar buik en nu in de kom van haar arm langzaam lag af te koelen. Haar dochtertje krijste voor twee en Katrien kon stil en bewonderend een geluksglimlach schijnen. De wederzijdse zorg van moeder en kind voor elkaar leidde soms tot afmattende situaties. Katrien Ongena bleef de hele nacht met Lou op de arm door het huis lopen tot ze zou inslapen, maar het meisje weigerde te slapen voor de moeder stilzat. Bijgevolg bleef de moeder steeds wanhopiger ijsberen en sperde Lou de ogen steeds wijder open. Geen van beiden gaf zich gewonnen.

In eender welk huis, zo wisten wij uit onze dooltochten doorheen de tijd, onttrekken de deuren een verborgen wereld aan het zicht. Duw ze open. Een uitbarsting van vreugde treffen wij, of wij krijgen een emmer water op het hoofd, of een spook van onzichtbare liefde telt er zijn kansen, ofwel zit achter geopende handen iemand te huilen.

Wij voelden een aanwezigheid. Vanuit de wieg werd Lou gewaar dat er vanachter de andere deuren nog enkele andere wezens in het huis waren opgedaagd.

Lou maakte kennis met haar zusje Laura en met de hond Prins. Hun kennismaking was een wederzijds besnuffelen. In eerste instantie leken Laura en Prins een blok aan Katriens been. Het vuur van Katriens temperament zette de vlam in oververhitte braadpannen vol ontdooiende, vonkenslaande fish sticks. Haar tirades in de keuken deden Laura en de hond Prins terugsluipen naar de speelkamer, waar Prins de spatjes fish stick van Laura's gezicht likte tot zij naar hond rook en hij naar vis. De honger zweepte Laura op. Ze deelde de kasten venijnige stampen uit, terwijl Katrien Ongena in de keuken de zoveelste natgemaakte handdoek vergooide aan de vlammen in een poging het vuur te doven. Lou begreep Laura's ongeduld en zette solidair de keel open.

Lous kamerdeur werd al snel platgelopen door haar aanbidders. In haar zuigelingenhoogmoed waande Lou zich een prinses die dat vanzelfsprekend vond. Zo gebeurde het meer dan eens dat Prins zijn neus tegen de deur duwde en zijn lekkerste bot aan de voet van de wieg kwam leggen. Meer nog dan Prins moest Laura het onmogelijke doen om bij Lou te geraken. 's Nachts sloop ze over het parket, klauterde ze over het kinderhek en sprong ze de deurklink naar omlaag. Boven de wieg brak Laura haar Vitabiskoek in twee en raspte de helften tegen elkaar. De kruimels dwarrelden als vreugdeconfetti over Lou. Dat vonden Laura en zij supergrappig. Laura had gevoel voor humor.

[p. 804]

Lou verheugde zich in een leven met Laura aan haar zijde. Feilloos voelde Laura de verlangens van haar zusje aan - als ze samen speekselbelletjes wilden blazen, als ze samen wilden kraaien als hanen. Lou wilde haar zus ten huwelijk vragen omdat ze dacht dat Laura een uitstekende echtgenote zou zijn. En omdat ze er lang van overtuigd was dat echtelieden familie waren. Haar ouders verboden Laura en haar hetzelfde en gebruikten soms letterlijk dezelfde bewoordingen, maar vooral: Pieter en Katrien leken uiterlijk sprekend op elkaar. Ze hadden beiden ravenzwarte haren en sprankelende ogen. Ze waren dus broer en zus.

Het kruipen en struikelen had een aanvang genomen. Pieter en Katrien zaten met een fles wijn in de woonkamer. Lou kroop ongemerkt naar de openstaande achterdeur, waar ze even rustte in het bed van Prins, om vervolgens de trapjes af te gaan. Lous hart ging tekeer - voor de eerste keer zou ze naar die onbekende wereld buiten gaan. Haar opgewonden verbeelding stuikte ineen bij het betreden van de tuin. Buiten was het donker, woest en leeg. Het was een van die herfstavonden waarin de nacht rilt van de aanstormende koude en zijn nevelwolken uitschudt. Lou kon niet begrijpen dat er niets overbleef van het licht dat overdag door de ramen straalde. Ternauwernood kon Lou hemelsterren zien knipperen tussen de takken van de kaalgeplukte eikenboom en pluisjes die aangroeiden in hun val door onderweg spinnenwebben en vogelpluimpjes op te pikken en het zagemeel van onder de Black&Decker-werkbank van Pieter waar een vastgeklemde plank wachtte op verlossing. In de vlakte waar overdag gras had gegroeid, lag nu één grote donkere plas. Het water in het hart van Lou ruiste luidruchtig.

Welgeteld twee minuten later trok Katrien Lou woest, als was ze een speelgoedje dat zij eerst had gezien, uit de miljoenen armen van de grassprietjes. Ze schommelde Lou fel heen en weer en wreef haar met ongeruste handen warm. Vervolgens begon Katrien te krijsen tegen Pieter, waarop Lou het krijsen van haar overnam en doorging, niet ophield met krijsen tot Katrien haar uiteindelijk in tranen naast Laura te slapen legde.

‘Ze is nog koppiger dan jouw moeder’, zei Katrien tegen Pieter.

Vanavond zou er geen paprikasoep met kerrie zijn. Lou en Laura stalen de paprika's van het aanrecht en begroeven ze tussen het gemaaide gras van de composthoop. Zwemmend in het bad van grassprieten kwamen ze de paprika's weer tegen. In deze levensfase begon Lou haar eerste diepzinnige gedachten te ontwikkelen die als aanzet zouden dienen voor haar Boek vol Wijsheid. Toen Laura bijvoorbeeld een mondvol gras hapte omdat ze dacht dat ze een koe was en een grassprietje haar in het verkeerde keelgat schoot en de buizen in haar lichaam verstopt dreigden

[p. 805]

te raken, zag Lou in een flits een uiteenspattende meteoriet van mogelijke tragische ongelukken op zich afsuizen. Ze verstijfde.

Het was mogelijk dat Laura dit ongeluk niet te boven kwam.

De oude sanseveria ‘proficiat met uw dochter’ op de vensterbank, die het eeuwige leven scheen te hebben, stookte haar ongerustheid nog wat op. Ze zei dat het mogelijk was dat Laura stikte. Alles kon. ‘Maar laten we het eenvoudig houden’, zei de lelijke plant. ‘Sta gewoon al eens stil bij alle mogelijke ziektes en ongelukken die je hier kunnen overkomen. Je weet toch dat de meeste ongelukken in en rond het huis gebeuren?’ Haar familie zag dagelijks dodelijke ongevallen. Het was een wonder dat ten huize Smit nog niets ergs gebeurd was. De sanseveria somde op:

‘Je kan uit je bed rollen, recht uit de armen van de slaap in de afgrond van de dood.

Je kan een vliegtuig op je dak krijgen terwijl je je tanden poetst.

Je kan bij een vrolijke huppelpas op de maat in de douche al je botten breken en onopgemerkt liggen sterven aan inwendige kneuzingen.

Je kan aan de ontbijttafel een bloedvat in je hoofd hebben dat baldadig uiteen wil spatten. En dat nog doet ook.

Je kan geëlektrocuteerd raken als je twee vingers in het stopcontact stopt, maar dan moet je al echt stom zijn en nooit naar tekenfilms hebben gekeken.

Je gezicht kan worden opengekrabd door de vlijmscherpe klauwtjes van een panikerende koalabeer die uit de dierentuin is ontsnapt.

Je bent dan nog maar een uur wakker...’

Het was een wonder dat er überhaupt nog mensen leefden die niet gehavend waren. Laura zag inmiddels paars.

De sanseveria was nu echt goed op dreef, maar Greta, de zevenduizend achttienjarige schoonmaakster met aaneengenaaide wenkbrauwen, kwam aangewaggeld en riep iets in haar onverstaanbare streektaaltje. Lou moest haar hoofd helemaal van links naar rechts bewegen om het levensbrede lichaam helemaal in beeld te krijgen.

‘Kom, kind, kalm’, zei Greta tegen de huilende Laura. ‘Daar zal je niet van sterven.’ Lamlendig klopte Greta Laura op de rug. Laura's gezicht was paars.

Terwijl Katrien in de marmeren keuken blikken openschroefde en Pieters hulp inriep om de koppig zwijgende bokalen de mond open te draaien en terwijl ze de norse aardappelen probeerde te schillen, zat Lou op het aanrecht en keek naar de tuin. Altijd diezelfde tuin. Eerst een onmetelijk continent om over te kruipen samen met de mieren, en toen Lou er een jaar later doorliep werd hij een hele dag spelen groot, en nog later kromp hij tot het wandelpad naar de schoolbus. De wereld kromp en boog, paste zich aan naarmate zij groeide.

[p. 806]

Nu wijst de zon zo nadrukkelijk naar de kersen in de boom dat wij haar vinger wel moeten volgen; zij blinkt de kersen rood-wit op, bestrooit ze met poedersuiker. Zij, zij komt op vanachter de emmer tuinafval, gouden vingers schoongeveegd, zij straalt, zij draait, zij geeft glans aan alles, zij maakt alles. Behalve fatsoenlijke maaltijden. De moeder. Lou glimlachte haar eerste glimlach.

Dit is het eerste hoofdstuk uit Saskia de Costers nieuwe boek dat voorjaar 2006 bij Bert Bakker zal verschijnen.