Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 146

(2001)– [tijdschrift] Dietsche Warande en Belfort– rechtenstatus



[pagina 708]
H.H. ter Balkt Anti-canto's Anti-canto 2 Het gras bouwt met aren zijn burcht Hardlopers en stilzittenden, iedereen bouwt. De zelfmoordenaar spitst zich gothisch toe naar zijn val. De tandartsen bewonen ivoren boortorens. Berenklauw bouwt een spookhuis voor je herfst en jij́ smeedt geduchte oden aan je winter. De vleugelslag bewapent de vlucht. De torens pleisteren hun klokken; de paardekastanje werpt zijn sporen af naar 't stoffige voetvolk in de straten dat zijn toekomst bouwt op luide hoon. Elektrische lampen richten een stad op: ‘Hang stil, sterren. Hooi is nu de held.’ Verregende slagvelden willen betere. Het gras bouwt met aren zijn burcht, de bijlen zetten zorgvuldig hun val uit en iedereen bouwt. ‘'t Sparrenbos heerst.’ 1973

[pagina 709]
Hondsdraf De roem en de faam, schaapskoppen vroeg of laat op reis naar 't abattoir, bonden aan hondsdraf glorie, noemden hem pijler onder de regenboog, stootten later de grote zee van vergeten over hem leeg. Die in het oude, tandenknarsende Noorden eertijds bitterheid aandroeg voor bier - eeuwen voordat hop aan de staken woei - en als heelkruid de hutten omringde van de armen in dichte drommen, tot in de voorsteden sluipt hij de hutten na, bij trottoirtegels aankloppend om onderdak, hij, de Blauwe Hardloper over de velden. 1973

[pagina 710]
De oudheid Er is niets nieuws onder de zon. Onder de zon verwijlt altijd oudheid; de dichter met zijn oude stap en toorts in het landschap bleker en bleker. Laten wij wegreizen van de ruïnes; van de oude Icarus, van de valplaats. Van de tomben en de gebeenten want de aarde is 't einde niet. O blauwe dag van vaarwel! Als de zon een vuren hanenpoot achter je schouder en een wijnvlek Salomo's te geurig graf. Wij, eens dansend op de gelukkige treden! Uier van t oosten, 1970

[pagina 711]
Anti-canto 6,66 In Vršač voor Milan ‘De doornappel bloeit geel, is heel giftig, maakt zwart zaad langs de weg naar Vršač. Maïs klaagt als doorgeknipte telefoondraden en de hemel antwoordt met regens; gegroet, boeren in t zwart! Onveranderlijk het land en de druiven van wijnmaand; paardjes en wagens brengen de vruchten van de herfst naar Vršač. Een bok en een varken zwart als de regens rusten langs de weg op de kegelvormige mesthoop. Maïsgeel Vršač, ik loop door je straten, de lucht druppelt; doornappelzaad op zak kijk ik naar de doorboorde klok. Plaveisel en klokken wijzen de doornappeltijd aan, opslag van het jaar in stenen en vruchten. Door de zacht stampende witte machines In “Vršački Vinogradi” wordt het bloed van de bergen beroemd. Met de spraak van doornappel, druif en maïs fluistert Vršač, aan de Romeinse wijngaard gehangen.’
Anti-canto 6,66 У Вршцу Милану ‘Татула цвета жуто, мучно је отровна, сипа црно семење дуж пута за Вршац. Кукуруз јадикује као пресечене телефонске жице а небо одговара кишом; поздрављам, вас сељаци у црном! Непроменљива је земља и гроздови октобра; коњићи и кола возе плодове јесени у Вршац. Јарац и свињче, црни као кише, мирују уз пут на купастој хрпи ѣубрива. Вршцу, као кукуруз жути, идем твојим улицама, небо капље; са семењем татуле у цепу огледам се за пробушеним часовником. Плочници и часовници казују време татуле, смештај године у камење и плодове. Кроз тихо затоптале машине у подруму Вршачкц бцноѕрабц прославља се крв брегова. Језиком татуле, грозда и кукуруза шапуће Вршац, о римске винограде овешен.’
[pagina 712]
Esaias van de Velde, Landschap in de buurt van Haarlem, ca. 1615. Omslag Jaarboek Coöperatieve Uitgeverij Vršač (KOB), 1977. ‘In Vršač’ werd geschreven in 1975.

[pagina 713]
Anti-canto 19 Aan de sorteersters en sorteerders in Lompenhandel Jac Vromen En aan de lompensorteerders in de kloosters zonder geloof en de loodsen van Jac Vromen: laat het sorteren achterwege. Röntgenend kwam nieuw licht langs, altijd lauw; grauw als ijzervijlsel... Elfenbankjes; verraad patrouilleerden. (Oude kracht breekt hun ijzeren wil.) Alles op aarde blijft zwaarte zolang de geest wordt uitgeblazen. Door aardgoden en aardemakers. Brandend licht en geest, die zijn eer. Ga liever weg daar en blijf weg. Verwar zink - niet met vuurglans. De loodsen van Jac Vromen vlogen ook zònder jullie elk jaar in brand. Maar wie zouden daar dan wel en in zulk licht willen sorteren. Bovendien, wat waren waarheid en trouw bij de gebroken lompen. Op ‘Fábula’ van El Greco lachen bij datzelfde loodslicht de aap en de tandenrijke naast het geloken oog dat het duister aanblaast. Die drie zijn de weg niet, noch bij de lorrenloodsen noch bij het bittere, ongewisse, noch bij ons ver van huis. Aangeboden ter herplaatsing wegens misplaatsing in de Poëziekrant van juli/augustus 2001.

[pagina 714]
Anti-canto 20 Als bewaker van de strijdwagens blafte hij nooit zonder reden. Nu zwijgt hij. Zijn schim eigent zich zijn as toe.Ga naar eind1 (Zuil opgericht op het graf van een waakhond, Ricina, Picenum.) De DOOFPOT De TANGGa naar eind2 Verduiftert, door omfluiting. Niet onbedachtzaam. ‘recht is jaerlanc dat der hare wenke den vele suten winde’Ga naar eind3 (weer eens kapot gehageld en aan lager wal) Wir sind überall in ihrer Nähe (Shell) toen Shell nog hielp nabij harb U lich kaart 14 tanken & rasten Dichtbij de grens met Lowland: (You who have lived in a stage set.) (LI)Ga naar eind4 De tseetseevliegGa naar eind5 zei: Lou land heeft alleen schrijvers geproduceerd ‘Komedianten waren 's konings ogen maar onstandvastig’ (LV) De landman trekt geen profijt van zijn schaapskudde Blauwe kunstvlieg; nummer 2 in de meeste rivieren (LI) Ave Armada Ave & Vale De TwaalfGa naar eind6: dichte ogen in de olieachtige wind (LI) Vlakbij Dillenburg heb je Dollenberg Maar ik denk dat je je vergist, Pound daar in je Orangerie in je Pauwenhof in je Fasanerie dichtbij Fulda in de waterige traanogende wind Laagland produceert voornamelijk paling chaos en fierilonfonfaGa naar eind7 voorloper en voorkind van de opium op De Tafel van Smaragd Regentesk uit de volvette zaten klonk hun syrinx (die der wandelende piramidale treden tot aan de beelden in het vijfde HerakleionGa naar eind8 uit zee opgestaan O versleten films van vergane Ångstdoordrenkte visioenen
[pagina 715]
die draaien op het net vliesdun knappend en ruisend ... Ik ben negen en lig op m'n zij voor het gat...Ga naar eind9 ‘Recht is dat ik dare wike’ (Hendrik van 't TrapveldjeGa naar eind10 weer) Het spreekt vanzelf dat ik daar recht op afga (koortsachtig werd toen behandeld op congressen en de werkvloer de werkkring en loonschaal van het hart) ... in de krengenput, ruik, zo lang,... Ze namen dus het kindje mee naar de Ratelaarsbrug; naar het afgevallen blad op de weg uit Grünhorn of Grünberg, naar het spoorloze vlek LIEBLOS ... misschien bij het Meer De Tocht der TienduizendGa naar eind11 Ver Meer en keerden Grote Genade daar daalde wat af in 44 En over de Ratelaarsbrug, de Rupsbandenbrug ging de tocht door de Nacht Vrachten fierilonfonfa daalden neer Ga heen roestige wand der Onwagenmakers Vrachtvaarders, Roller-coasters naar de steppen heen van Centraal-Azië Hij schrok zó verschrikkelijk toen ze wéér kwamen, niet de Zonen der Mimbrenjo'sGa naar eind12 op hun rolwagens in hun ratelslangwagens naar Praag Jan PalachGa naar eind13 (1948-1969) Hij verdroeg niet dat de wet van Hand, Oog en Tand (maar was die de sterkste) zijn wil oplegde aan 't gelijk. Hij verdroeg niet dat de wezel bloed dronk uit zijn volk, daarom, wolk in de hemel! stak hij de brand in zichzelf. Niet de zonen der mimbrenjo's of van de donder (het was XipeeGa naar eind14 weer, de aardgod pleedeur die met zijn eenden) Ja; de capsulekeizers van de eiwitrijken nee; niet de Zoons van de Twaalf
[pagina 716]
en die andere AlexanderGa naar eind15, de onversaagdere; want hij stond alleen ... Maar de legertros van de bloedpinguïns, de ijscaligula'sGa naar eind16 en bespugers van alle zielen de hakbijlen van fierilonfonfa (fff) ... In de nadagen van Melkmuil werd een ijscanto bereid, Groot Bal voor de geknepenen voor de doden en de levenden door zwarte mijnlampen zwarte zonnewijzers (Laten wij het maanlicht doden - MarinettiGa naar eind17) een dodemans-canto ... sprekend lijkvocht... voor de wereld Heel het aardrijk is mijn zeiden zij en wij graven en grazen zeiden zij maar sommigen sprongen sommigen filmden zich heel erg dunnetjes en smalletjes, hoera tot zij geleken op de slierten uit de crematoria zzz, floot de slaap; fff, zuchtte de slaap en de Doofpot van Luiken: (=blinden) Want stinkende en verrotte dingen, Die in haar eigen vuil vergingen, Behooren op de hoop der Mest.Ga naar eind18 ‘Den bruten Nar vóór streelschen Minnestral...’ Johannes van 't LindenhoutGa naar eind19 aan de dichter { Dood Water {Alwater Kling-klongGa naar eind20 (The Lunatics Have Taken Over the Asylum) American Song A rod beneath breeze and moonlight; A grass-coat beneath mist and rain; My home is on the west of the anglers' stage.Ga naar eind21
[pagina 717]
Bij de wegkruising kletsten twee kruiken: Ga naar eind22 Grote Genade daar daalde wat af in 44 uit Disneyland zij het niet uitsluitend zwart water maar eigenlijk die hele eeuw al, toen de mensheid bijna uitstierf en fff het overnam (grootjes oog in de val aan 't roggebrood geklonken geklonken) ... dat ik van geluk moet overgeven... In 1940 stapte AstatiumGa naar eind23 op het plankier Astatium de laatste Hamlet en King Lear ... ben niet meer hier... Onder de cloud of unknowing de Rolwagenbrug achter zich trekken de twaalf voort	eind1 Als bewaker...: Grafschriften uit het oude Rome. Verzameld, ingeleid en vertaald door Ivo Gay, Baarn, 1994. eind2 Doofpot en tang: Uit Het leerzaam Huisraad door Jan Luiken (Leiden, 1967). Herdruk van Het leerzaam Huisraad, vertoond in Vijftig Konftige Figuuren, met goddelijke spreuken en stichtelijke verzen door Jan Luiken (Amsterdam, 1711). eind3 ‘recht is jaerlanc’: het is normaal dat in dit seizoen (= ‘de heerlijke zomer’) de gure wind de zachte, zoele zuidenwind uitnodigt. Jef Notermans, 25 minneliederen. Henric van Veldeke, † voor 1210, opende de rei van onhoofse dichters in laagland. Hij zette de toon die vooreerst tot Maastricht en omstreken, Thüringen, Saksen en 't Rijnland beperkt bleef. Zijn verzen werden in de negentiende eeuw te Leipzig uit het Duits teruggebraden. Drs. Jef Notermans, Henric van Veldeke, 25 minneliederen, Gorinchem, 1966. eind4 LI: De Romeinse nummeringen verwijzen naar de Canto's van Pound. eind5 De tseetseevlieg (hier een pseudoniem voor Ezra Loomis Pound) verwekt de dodelijk gevaarlijke slaapziekte. eind6 Die Zwölf: gedicht van Alexander Blok (St.-Petersburg 1880 - Petrograd 1921) uit 1918. Vertaald door Paul Celan, Frankfurt am Main, 1958. eind7 Fierilonfonfa: woord dat voorkomt in het ‘enige verboden Nederlandse woordenboek’, geschreven door Adriaan Koerbagh (1632-1669). ‘Fierilafance of fierilonfonfa’, ‘stinkende klibber of stinkende klubber’, een dik sap dat uit de stelen en wortels druipt van een kruid dat bij ons niet bekend is, want dit stinkende sap wordt uit India hier ingevoerd. Om zijn vuile reuk wordt het sap ook wel duivelsdrek genoemd. Er zijn heel domme mensen die menen dat de duivel zo'n vuile stank bij zich draagt. (Het eerste lid van dit uitzonderlijke woord is afgeleid van het Latijn ferula dat ‘priemkruid’ of ‘brem’ betekent.) De titel van Koerbaghs woordenboek luidt, verkort weergegeven: Een Bloemhof van allerley lieflijkheid sonder verdriet geplant door Vreederijk Waarmond, ondersoeker der waarheyd. In: Ewoud Sanders, Woorden van de duivel. Een bloemlezing uit het enige verboden Nederlandse woordenboek. De Bijenkorf, 1993. eind8 Het vijfde (?) Herakleion, verzonken havenstad, ‘het mysterieuze Herakleion uit de Egyptische oudheid, dat na een aardbeving door de zee is verzwolgen’ werd door Franck Goddio ontdekt op zes kilometer voor de kust van Alexandrië; de vondst werd in 2000 wereldkundig gemaakt. (De Gelderlander van 15 juni 2001) eind9 ‘Ik ben negen ()’, ‘in de krengenput (), en ‘dat ik van geluk moet overgeven’: regels uit Wim Brands, De krengenput, De Geitenpers, Brummen, 1997. eind10 Hendrik van 't Trapveldje: koosnaam voor Henric van Veldeke. eind11 De Tocht der Tienduizend: geschrift van Xenophon, Anabasis. De tocht van de tienduizend, ingeleid en vertaald door Gerard Koolschijn en Nicolaas Matsier, Baarn, eerste druk, 1988. eind12 De Zonen der Mimbrenjo's, Karl May. eind13 ‘Jan Palach’ werd voor het eerst gepubliceerd op 15 januari 1973, vervolgens in 1992 in Ode aan de Grote Kiezelwal. Scheepsrecht komt, denk ik, Jan Palach wel toe. eind14 Xipee: oude Azteekse bloeddorstige aardgod, was lang in alle werelddelen werkzaam. eind15 Die andere Alexander: Alexander Blok. eind16 Caligula (‘Soldatenlaarsje’): lijpe Romeinse keizer. eind17 Marinetti: Italiaans futurist en fascist. eind18 Want stinkende, Jan Luiken, Het leerzaam Huisraad. eind19 Johannes van 't Lindenhout (1893-1916), Nagelaten Verzen. Nawoord door Peter Altena, Nijmegen, 1995. eind20 Kling-klong: De verteller. Harry Mulisch (peetvader van ‘Het Fallische Denken’ dat echter niet bestond en niet bestaat). Amsterdam, 1970. eind21 ‘A rod’: Anoniem dichter, The Fisherman to Magpie Bridge. In The Penguin Book of Chinese Verse, verse translations by Robert Kotewall and Norman L. Smith. Introduced and edited by A.R. Davies, 1975. eind22 KRUIKEN: krantenbericht 15 augustus 1985. eind23 Astatium (Het onbestendige): inmiddels waarschijnlijk alweer van naam veranderd element, ontdekt in 1940.