Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 139

[p. 694]

Gust Gils
Vier dierlijke evenementen

1 De ongewenste bezoeker

Het gebeurde in het buitenland, maar dat maakt het niet minder tragies. De genaamde Borislav Demetriu had een geluksdier gedood. Niet eens per ongeluk. En daarmee is zijn eigen ongeluk begonnen.

Dat ging als volgt in zijn werk. Het geluksdier kwam zoals geluksdieren bij voorkeur doen midden in de nacht op zijn bed gesprongen en liep lichtvoetig over hem heen tot hij er wakker van werd of toch halverwege. En toen Borislav slaapdronken het geluksdier wilde verjagen vermeed het wel zijn maaiende armen maar weigerde op de vlucht te slaan: het ging integendeel zelf in de aanval door hernieuwde pogingen om op het bed te klauteren. Toen dat niet meteen lukte kwam het overeind staan tegen de zijsponde om hem te besnuffelen. Een kat of hond was het zeker niet, noch een grote rat zoals Borislav even dacht, maar nee, daarvoor was het te glad van pels. Het voelde in feite nogal knuffelbaar aan, en wilde ook duidelijk geknuffeld worden. Maar Borislav die al helemaal niet van dieren hield wilde slechts één ding: verder slapen. En dat lukte hem niet want dat beest blééf aandringen.

Na zijn zoveelste vruchteloze poging om het geluksdier op de vlucht te drijven werd de genaamde Borislav, klaarwakker intussen, het spelletje grondig beu. Dan maar de grote middelen. Hij nam een eind dun maar sterk touw en snoerde dat een keer of tien zo strak hij kon rond de hals van het wezen, met tot besluit een stevige knoop. Onbegrijpelijk waar het geluksdier nog de adem vond om zo hartverscheurend te piepen - maar dat was hoedanook de zwanezang van de ongewenste bezoeker. De bolronde voorheen zo bezield kijkende ogen braken, het slappe lijfje gleed uit Borislavs handen en kwam met een plof op de vloer terecht.

Tegelijkertijd wist hij met glasheldere zekerheid dat hij, Borislav Demetriu, onherroepelijk in de fout was gegaan. Hij werd hier, besefte hij nu, op de proef gesteld maar had gefaald. Doordat het hem op het kritieke moment aan het juiste begrip en inzicht

[p. 695]

had ontbroken. Nu zou hij nooit ofte nimmer meer gelukkig zijn - en door zijn eigen stomme schuld.

Of heeft de genaamde Borislav dit alles alleen maar gedroomd? Of het zich ingebeeld? Het maakt niets uit. Want al hoeft hij niet meer te doen dan gewoon gaan kijken of het lijk van dat geluksdier er ligt ja dan nee - dàt doet Borislav vooral niet. Daartoe ontbreekt hem de moed. Of: dat zou hem nog méér ongeluk brengen, maakt hij zichzelf wijs.

2 Spijtmuskiet

Ooit had ik een paard en het heette Spijtmuskiet. Geen naam voor een paard, dat vond ik zelf ook. Maar zo heette het beest al toen het in mijn bezit kwam. Aanvankelijk heb ik gepoogd het om te dopen, en dat is mislukt. Hoeveel andere en veel nobelere namen ik ook verzon, Spijtmuskiet was en bleef de enige naam waar het Spijtmuskiet genaamde paard geliefde op te reageren. Okee, Spijtmuskiet dan maar. Als het persee zo wilde heten.

Op dit detail na was Spijtmuskiet een bizonder paard. Hoogst intelligent, en leervaardig vooral. Dus ben ik het prompt beginnen africhten. En geen domme sirkuskunstjes maar een nuttige vaardigheid heb ik het bijgebracht, te weten: boeken jatten.

Dat was namelijk een kunst waarin ik zelf al zeg ik het zelf behoorlijk bedreven was. Nog nooit had ik een boek gekocht. En niet uit armoede of gierigheid was het dat ik die boeken stal, maar uit overtuiging. Een boek kopen kan iedereen, waar blijft dan de verdienste? Als fervent lezer voelde ik mij tegenover het boek en zijn auteur moreel verplicht mijn interesse daadwerkelijk te bewijzen. Pas door het weloverwogen lopen van het riziko op heterdaad te worden betrapt toonde ik mij waardig, vond ik, om de inhoud van het boek tot mij te nemen.

Niet dat ik de hulp van mijn paard bij dat prinsipieel achteroverdrukken van literatuur versmaadde. Ik heb Spijtmuskiet natuurlijk wat moeten inwerken: aanvankelijk jatte ik de boeken nog zelf, en benutte ik zijn aanwezigheid alleen om de aandacht van de medeklanten en het personeel in de boekhandel af te leiden. Maar al snel kon ik Spijtmuskiet zelfstandig laten opereren, en eer ik het wist was hij beter in het boekenjatten dan ik, had zoals meer gebeurt de leerling de leermeester overvleugeld!

Voortaan kon ik dus Spijtmuskiet er in z'n eentje op uit sturen, en zo bedreven raakte hij in het selektief stelen van boeken dat hij niet één keer kwam aanzetten met een titel die ik reeds bezat. Intussen bleef ik lekker tuis waar ik het druk genoeg had met het lezen van al die aanwinsten, wilde ik niet achterop raken. Dat waren nog eens tijden...

Ik begon al een niet onaardig biblioteekje bij elkaar te krijgen, toen Spijtmuskiet op een dag niet terugkeerde van een shop-

[p. 696]

liftzending. Ook sanderendaags niet, noch de dag nadien - kortom: spoorloos verdwenen. Verdwaald? Ontvoerd? Weggelopen? Deze laatste mogelijkheid sloot ik niet uit, want Spijtmuskiet was vrij rankuneus van aard voor een paard. En zonder hem direkt slecht te behandelen, durfde ik hem soms toch een beetje jennen. Door hem bijvoorbeeld Spijtmuskaat te noemen, mij kwazi versprekend. Dan brieste hij van verontwaardiging: zo'n maf geluid dat ik dan telkens onweerstaanbaar dubbel plooide van de slappe lach, en ook daar hield Spijtmuskiet helemaal niet van. Intelligent genoeg, maar géén gevoel voor humor. - Had hij me dat onschuldige gesar dan zó kwalijk genomen?

Om deze of een andere reden: het rotbeest had zoals later bleek uit eigen beweging zijn diensten aangeboden aan een rijke maar uiterst vrekkige bibliofiel. Tegen wie ik niets kon ondernemen, want het Spijtmuskiet genaamde paard had ik destijds zelf gestolen: door klacht neer te leggen zou ik bijgevolg alleen mezelf de das omdoen. In de meest letterlijke betekenis, want in mijn land worden paardendieven nog steeds opgehangen. Dit op grond van een wet die moet dateren uit de tijd van het ancien régime, nu wellicht wat achterhaald maar helaas nooit afgeschaft. Vandaar, begrijpt u.

Ergst van al: toen ik na de vaandelvlucht van Spijtmuskiet mij noodgedwongen opnieuw persoonlijk met boekenjatten ging inlaten, bleek ik door het langdurig gebrek aan praktijk de kneep te zijn kwijtgeraakt. En liep ik reeds bij mijn eerste poging tegen de lamp - voor de allereerste keer in mijn leven, o schande! Als ik nu een boek wil moet ik ervoor betalen zoals iedereen. Maar op die wijze beleef ik aan de lektuur van dat boek geen plezier. Niet omwille van het geld - maar uit overtuiging.

3 Korrupte toestanden

Een niet meer zo jeugdige vis dus met voldoende ervaring om beter te weten was op een dag toch zo verstrooid zich aan de haak te laten slaan. Terdege beseffend welk lot hem wachtte legde hij zich echter niet zomaar bij de feiten neer. De vangst gebeurde buiten seizoen, het aas bevatte alkohol en er werd onreglementair gebruik gemaakt van een schepnet. Daarom spande de vis een kortgeding aan tegen de visser die hem verschalkt had, zich daarbij beroepend op de Rechten van de Vis. En zoals hem op grond van dit charter was veroorloofd liet hij zijn zaak bepleiten door een woordvoerder naar eigen vrije keuze, met name de meest gehaaide advokaat van de vissengemeenschap in de persoon niet van een haai maar van een assertieve snoekbaars, toevallig ook een persoonlijke vriend van hem. Die de verzekering gaf dat de eisende partij hier alle troeven in handen had, en het geding onmogelijk

[p. 697]

kon verliezen. Dus wie was hij, de niet meer zo jeugdige vis, om deze deskundige prognoze in twijfel te trekken?

Aanvankelijk leek daar ook geen enkele reden toe. Het pleidooi dat de snoekbaars hield was ronduit adembenemend. Met onweerlegbare argumenten bewees hij het ongelijk van de visser alsook de kwaadwillige voorbedachtheid waarmee die de feiten had gepleegd - om te besluiten met de eisen van zijn kliënt: onmiddellijke hertewaterlating, een fiks bedrag aan morele schadevergoeding en last not least, veroordeling van de tegenpartij wegens slagen en verwondingen plus inbreuken op nog een aantal wetten. - Geen speld kreeg je ertussen.

Maar toen kwam, uiteraard, de advokaat van de verdediging aan het woord. Zoiets moest je meemaken om het te geloven. Zo'n gladjanus, daar had de glibberigste vis ter wereld niet van terug. Van gehaaid gesproken! Alle eisen zonder uitzondering van de aanleggende partij verklaarde hij zonder meer onontvankelijk. Om de zeer simpele reden dat de Rechten van de Vis, zoals die goedgekeurd werden door de UNO, uitsluitend betrekking hadden op zeefauna, en bijgevolg niet van toepassing waren op zoetwatervissen. En van inbreuken gesproken: de vis die hier nu zo de verongelijkte speelde, lag die zelf niet op het moment van de feiten naar hartelust te spartelen in water waar ZWEMMEN VERBODEN was, zoals ter plaatse duidelijk leesbaar op een bordje stond aangegeven? - Kortom, de verdediging twijfelde er niet aan of de rechter zou in deze de enig mogelijke rechtvaardige beslissing treffen, enzovoort.

Hoe kon hij het weten! De uitspraak van de rechter sloot zich aan bij elk van de door hem naar voren gebrachte standpunten. De snoekbaars en zijn onfortuinlijke kliënt wisten niet waar zij het hadden bij het aanhoren van zoveel wraakroepend onrecht. Maar het ergste moest nog komen: de edelachtbare magistraat ging uit eigen beweging nog een stapje verder dan de gladde advokaat. Dat de eisende partij wederrechtelijk (zoals hij het noemde) de Rechten van de Vis had ingeroepen om deze zaak aanhangig te maken, interpreteerde hij geloof het of niet als meineed! En wie zich daaraan schuldig maakt wordt, zoals bekend, zonder uitstel ter zitting gearresteerd. - Wat dus gebeurde.

De rechten van de verdediging en vooral de Rechten van de Vis worden hier schandelijk met de voeten getreden! riep advokaat Snoekbaars met schorre stem. Waarop zijn gladde konfrater gevat: Wat kom jij ons van voeten spreken? Je hebt geen been om op te staan!

Maar: er is nog meer! ging de rechter verder (nadat hij het goedkeurend gegniffel in de zaal had tot bedaren gebracht). Een vis, altans een zoetwatervis zoals in het geval dat ons hier bezighoudt, heeft geen rechtspersoonlijkheid. We hebben dus te maken niet met personen maar met objekten. Die ik hierbij, in hoedanigheid van bewijsmateriaal, verbeurd verklaar. Zitting geheven!

[p. 698]

Van eisende partij tot kind van de rekening: enige gelijkenis met het rechtsgeding dat ooit leidde tot de ondergang van Oscar Wilde valt niet te ontkennen. De van elke blaam gezuiverde visser verliet met geheven hoofd en, vreemd genoeg, het offisiële bewijsmateriaal in zijn net, het gerechtsgebouw. - Verdomd, ik had beter moeten weten en hem voor het vissengerecht dagen, dan zou hij er niet zo goedkoop zijn van af gekomen! sputterde de snoekbaars. Denk je ook niet? - Maar zijn kliënt, die reeds gevorderde verstikkingsverschijnselen vertoonde, kon er zich zo te zien niet druk meer om maken.

Eenmaal tuisgekomen begaf de visser zich, niet geheel onvoorspelbaar, rechtstreeks naar de keuken. Alwaar de vis zowel als zijn raadsman zonder verder omhaal werden onthoofd, schoongemaakt, en kissend in de pan eindigden. Om vervolgens een overheerlijke maaltijd op te leveren. Vraag het maar aan de rechter, een persoonlijke vriend van de visser: hij was van de partij. - Korrupte toestanden!

4 Vermomde dinosaurus

Vooraan links op het schilderij zien we de figuur van een dinosaurus vermomd als mens. En zo perfekt is die vermomming dat je het verschil onmogelijk kunt merken. Zelfs de schilder van het tafereel had niks door.

Wel rijst hierdoor de vraag bij ons mensen: Wie van ons is nu een vermomde dinosaurus en wie niet? Terwijl de dinosaurussen onder ons zich ongetwijfeld hetzelfde afvragen zij het dan andersom.

Een en ander leidt tot niet weinig achterdocht en spanningen: hoe minder elkeen met zekerheid weet of hij/zij een mens is dan wel een dinosaurus, des te meer groeit de onderlinge argwaan.

Het is allemaal begonnen toen die teorie over het uitgestorven zijn van de dinosaurussen Wetenschappelijk Werd Weerlegd. EN alle dinosaurussen er natuurlijk als de kippen bij - want wat anders is een kip dan een neerhofdinosaurus? - om niet langer uitgestorven te wezen, maar met een tussenpoos van om en nabij de zestig miljoen jaar doodleuk hun hokje in de wereldwijde ekologie weer te komen opeisen!

En nu hebben zij zich ook nog vermomd. En beweren schaamteloos dat niet zij maar wij de vermomden zijn, en dat niet eens geloofwaardig maken. - Zou het kunnen dat zijn gelijk hebben?

Of wie weet is er helemaal geen onderscheid. Is de mens nooit anders geweest dan een vermomde dinosaurus. En krijgt die mens dat eenmaal door, wat dan nog? What's in a name? zoals een beroemd dinosaurus het ooit formuleerde.