Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 139

[p. 538]

Stukjes

Wisselstuk
Virtuele literatuur

Wie de ontwikkelingen in de hedendaagse literatuur volgt is natuurlijk al langer vertrouwd met software voor novelprocessors zoals bijvoorbeeld het programma Novellit of de meer populaire versie Littex die voor de aanmaak van sellers, strips en soaps wordt gebruikt.

Dat de elektronische sector de introductie van een tweede generatie geavanceerde software voor literaire produktie voorbereidde, was al lang geen geheim meer. Reeds geruime tijd verschenen in de internationale pers berichten over gespecialiseerde bedrijven die voorbereidingen troffen om hun aandeel op de literaire markt te vergroten. Om dit te realiseren kon hun commerciële activiteit niet langer beperkt blijven tot de software markt voor producenten van literatuur. Er werd uitgekeken naar wat werd genoemd ontwikkelingen in de ‘literair-receptieve omgeving’, zeg maar intelligente apparatuur ten behoeve van lezers, boekhandels, bibliotheken, archieven, enzovoort.

Begin deze maand werd Litvirt, door zijn ontwerpers omschreven als een ‘interactieve literaire omgeving’, officieel aan de pers voorgesteld. Hiermee wordt elke literatuurliefhebber geconfronteerd met een totaal vernieuwend produkt dat hem op een eenvoudige manier in direct contact brengt met de complete wereldliteratuur in de meest uitgebreide zin van het woord. Of zoals een woordvoerder van Intertext, de Europese verdeler van Litvirt, het formuleerde: ‘Tot hiertoe heeft de literatuur de wereld ontsloten. Vanaf nu zal de wereld de literatuur ontsluiten.’

Waar komt het in feite op neer? De aloude desk top publishing, door de traditionele uitgeverijen nog steeds meesmuilend als ‘eigen beheer’ bestempeld, wordt via speciaal daartoe ontworpen randapparatuur aangesloten op een internationaal uitgebouwd netwerk. Via Litvirt kan de gebruiker ‘inloggen’ op LitNet, dat complementair functioneert met de interactieve literaire omgeving. In mensentaal uitgedrukt: lezer en schrijver participeren samen of los van elkaar in een context van produktie en receptie via virtuele communicatie.

Grapjes als ‘poetical selfbanking’ en ‘literary obliteracy’ waren tijdens de persconferentie niet van de lucht. Technologische innovatie gaat steeds gepaard met een zekere onwennigheid. Een revolutionair produkt als Litvirt maakt daar geen uitzondering op.

Het idee dat het schrift zich zal moeten inpassen in meervoudige tekensystemen van zowel beeld en klank, valt door de meesten onder ons vooralsnog moeilijk te begrijpen. Kinderen daarentegen blijken op korte tijd een zeer sterke affiniteit te ontwikkelen met virtuele omgevingen en tijdens de voorstelling van Litvirt Tool, speciaal bestemd voor educatieve doeleinden, werd gewezen op de

[p. 539]

enorme mogelijkheden om de jeugd op een eigentijdse manier te laten participeren aan ‘literary communication procedures’ (LPC) die zich zowel op het creatieve als op het receptieve vlak situeren. Zoals uit een demonstratie met Litvirt bleek zijn complementaire netwerksystemen als LitNet in combinatie met een nieuwe generatie SDS (semantic decoding system) in staat om voor interactieve communicatie te zorgen tot ver buiten de landsgrenzen.

Volgens een vertegenwoordiger van LitNet komen de mensen steeds dichter naar elkaar toe naarmate ze in staat zijn zich van elkaar te isoleren. Het klinkt enigszins tegenstrijdig maar de exponentiële toename van de wereldpopulatie die gepaard gaat met een toenemende behoefte aan wederzijds begrip en communicatie zowel op het politieke als op het culturele vlak zal een mentaliteitswijziging in die zin onvermijdelijk maken. In dit kader willen de producenten van Litvirt/LitNet anticiperen op de ervaringswereld van de toekomstige ontwikkelingen in de literaire sector.

Tegenstanders van dit project zoals de literaire uitgevers die zich onmiddellijk in hun economische positie bedreigd voelen, zijn van oordeel dat de literatuur hiermee uit zijn esthetische context wordt gehaald. Belangengroeperingen van auteurs, componisten en beeldende kunstenaars hebben al laten weten zich met alle wettelijke middelen te zullen verzetten tegen de invoering van elke innoverende technologie zolang geen juridisch kader is ontworpen voor ondermeer de repartitie van auteursrechten. De bibliotheeksector neemt een afwachtende houding aan maar vreest dat de invoering van het systeem voor heel wat filialen financieel onhaalbaar zal zijn.

Dat hiermee het laatste woord over virtuele literatuur nog lang niet is gezegd mag blijken uit het feit dat de milieubeweging verdeeld reageerde omdat door deze literaire vernieuwing enerzijds de papierconsumptie wordt teruggedrongen terwijl anderzijds een toename van het energieverbruik waarschijnlijker wordt.

De toekomst zal moeten uitwijzen of de literatuur geschikt blijft om geschreven of gelezen te worden.

Pol Hoste