Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 133

[p. 184]

Wiel Kusters
Gedicht geopend

Er vloeit iets over de bloemen
de kelken in en uit.
Ik moet het Zondag noemen
al geeft het geen geluid,
als wel de dorpsfanfare
die ginds in 't koper prest
al wat haar van het Ware,
het Goede en het Schone rest.

Pierre Kemp
Verzameld werk. Deel I.
Amsterdam, G.A. van Oorschot, 1976.

Wat is het, dat in Pierre Kemps gedicht ‘Zondagmiddag’, uit de bundel Stabielen en passanten (1934), de bloemkelken in en uit vloeit? De dichter ‘moet het Zondag noemen’ en daarmee lijkt een sfeer getekend. Staan er op deze niet-door-de-weekse dag bloemen op tafel? Wordt er een onalledaagse wandeling door de natuur gemaakt? Misschien vloeit de daarmee samenhangende stemming uit over de bloemen, waarna deze die stemming als het ware aan de dichter terugschenken. Het zondagse gevoel versterkt zichzelf via die bloemen.

Het is niet vreemd, bij wat daar in de eerste regels over de bloemen vloeit, ook aan het licht te denken. Het woord ‘vloeit’ maakt bij Kemp deze gedachte mogelijk. ‘Het licht, dat op de rozen vloeit, valt ook op mij’, lezen we in het gedicht ‘Lichtval’ (Transitieven en immobielen, 1940).

De zondagse sfeer is er om te beginnen een van stilte, van ‘geen geluid’. Dat past goed bij de pure aanwezigheid en werking van het licht. Maar de dorpsfanfare ginds, buiten, geeft wel geluid. Mooi is de associatie die Pierre Kemp hier mogelijk maakt, en die ook hemzelf bewust of onbewust door het hoofd moet hebben gespeeld. In ieder geval maakte hij ze vele jaren later, in De incomplete luis-

[p. 185]

teraar/De sieraden uit 1961, expliciet. In het gedicht ‘Trombones en frambozen’ heet het: ‘Er draalt een roodwitte schijn over het land.’ Mag men aan koper denken?

De blaasinstrumenten hebben ‘kelken’, net als de bloemen. De muziek vloeit er in en uit, als de zondagse stemming, als het licht. De muzikanten versterken hun speelvreugde met hun eigen muziek. Ook hier een kwestie van wisselwerking. Het is muziek die zichzelf in beweging houdt en in en uit de hoorns stroomt. Een min of meer autonoom geworden beweging, die aan de muziek iets absoluuts lijkt te geven. Die absoluutheid is vergelijkbaar met het vrije vloeien van het licht. Het enthousiasme van de muzikanten spreekt uit een woord als ‘prest’; zij spannen zich in - middels hun adem - voor al wat ‘van het Ware, / het Goede en het Schone rest.’ Zij blazen dit uit en ontvangen het als muziek weerom. Zij blazen en horen en blazen. Hun adem maakt het mogelijk, hun leven, hun geest. Zij bloeien als bloemen, maar zijn niet als deze zonder muziek. Het is een gradueel verschil.

Zo maakt Pierre Kemp, deze nooit opdringerig-mystieke dichter van de Eenheid, het licht, het leven en de muziek tot elkaars verschijningsvorm. Tot resten van het Ware, het Goede en het Schone, in deze volgorde.

In ‘Fanfare’ schreef Pierre Kemp - het stond in 1947 in de bundel Phototropen en noctophilen:

Ze komen, de mensen, en gaan voorbij
in gelederen van dwazen,
maar de élite onder hen, voor mij, zijn zij,
die in koperen buizen blazen.