Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 125

[p. 713]

Boekbesprekingen

Literaire varia

Iemand die van Japan, zijn taal, cultuur, letterkunde en geschiedenis niets weet, kan onmogelijk oordelen over het werk van K. Hellemans: Tanka, Haiku, Senryu. Inleiding tot de Japanse poëzie (Van Gorcum, Assen - Orion, Brugge). Ik beperk er mij dus toe het boekje te vermelden, dat een geschiedenis van de Japanse poëzie van 710 tot vandaag behelst en daarna een korte beschrijving van de haiku-lyriek en haar receptie in het Westen, waar zij in de enorme broeiketel van het syncretisme een bescheiden randverschijnsel is geworden. Voor belangstellenden.

Er is in onze tijd bij velen een sterke tendens waarneembaar om in de kunst anti-elitair te zijn. En sociaal! En sociologisch! Naar esthetische kwaliteit wordt niet meer gekeken als het maar ongecultiveerd vertelsel of gerijmel is van een knuistige werkman of een kuisvrouw, naïef geknutsel van een volksschilder, bralle of tranerige volkszang liefst met harmonica, enzovoort. Er schuilen natuurlijk, achter deze voorliefde voor het sociale, zogenaamde ‘document humain’, vele mogelijkheden van falsificatie en arrangement, maar daaraan denken of daarvan spreken de liefhebbers van dat populistische, onartistieke genre niet. Dit alles als commentaar bij Heilig vat met verdoemde repen van Yvonne Bordui (Uitg. Standaard Uitgeverij, Antwerpen-Amsterdam), het bewogen levensverhaal in de ik-vorm van een vrouw aan de rand van de maatschappij, of, zoals de kaft zegt, ‘iemand van het milieu’. Voor de liefhebbers.

Nog een ‘document’, want in deze egalitaire tijd kan en wil iedereen schrijven! Al is de mij onbekende Jef van de Walle ervan overtuigd dat zijn levensverhaal van 31 bladzijden slechts Een blad in de wind is, toch wil hij zijn leven vertellen, vooral het genot dat hij aan letterkunde, kunsten en omgang met mensen heeft beleefd. Op de laatste bladzijde blijkt ook het geloof hem steun te hebben gegeven, als priester. Te bestellen bij de auteur (Keizerstraat 25, Antwerpen).

Jozef Deleu schrijft sinds een paar jaren in De Bond, weekblad voor het gezin, een tekst van circa 30 regels over een hedendaags Nederlands gedicht, dat hij kiest en laat afdrukken. In Lees maar... (Uitg. Orion, Brugge - B. Gottmer, Nijmegen) bloemleest hij vijftig van deze teksten en gedichten. Doorgaans smaakvolle keuze en commentaar voor jong en oud.

[p. 714]

In het Zuiden van Nederland is weer literair leven ontwaakt. Het Noordbrabants Genootschap (voor kunsten en wetenschappen) publiceert een hele reeks literaire werken. Thans laat het een bundeltje essays verschijnen van de mij onbekende Jef van de Sande: Onsterfelijk behang en andere essays (Noordbrabants Genootschap, Postbus 1104, 's-Hertogenbosch). De inleiding van Jan Elemans handelt over de evolutie van orthodoxe katholiciteit over crisis naar ongeloof in de Noordbrabantse literatuur, maar, helaas, niet over Jef van de Sande. Als inleiding dus een mislukking! Van de Sande blijkt grondig literairwetenschappelijk gevormd te zijn met een sterk vermogen tot tekstanalyse en structuuronderzoek, zoals blijkt uit twee opstellen, vroeger in Merlyn verschenen, over een gedicht en de bundel Autodroom van Achterberg. De andere opstellen zijn niet zo analytisch, meer synthetiserend en essayistisch. Zij verschenen in het jeugdtijdschrift Jeugd en Cultuur, maar hebben in intellectueel, esthetisch en stilistisch opzicht een uitmuntend peil. Zij handelen over het credo van Guillaume van der Graft, de poëzie van Gabriël Smit, een gedicht over Moore van Lucebert, de Tamalone-figuur van A. Van Schendel, het proza van Jac. Hamelink en Geert van Beek. Ik hoop dat deze voortreffelijke literatuurkenner nog zal publiceren en ook in Vlaanderen gelezen zal worden.

Albert Westerlinck