Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 119

[p. 427]

Tijdschriftenrevue

Zenit 74
6de jrg., nr. 2

Na een soort redactiecrisis gaat dit blad van Fred de Swert en Neer Vantina opnieuw van start. ‘Een naam op een schaakbord, nauwelijks leesbaar...’ is een goed geconstrueerd, ondanks doorzichtigheid toch boeiend verhaal van Gaston van Camp. Daarop volgt een reeks gedichten in zeer uiteenlopende stijl en sfeer: van het neo-experimentalisme van Ignaas Veys en de kosmische symboliek van Pol le Roy tot het observerend schrijven van Daniël van Ryssel. De ‘rel’ Raes-Le Roy i.v.m. de toekenning van een ministeriële werkbeurs, wordt ook hier nog eens uit de doeken gedaan. Neer Vantina bespreekt recente romans van Dries Janssen en Jan van den Weghe.

Raam
nr. 101, maart 1974

In het ‘Journaal’ bespreekt R. Kraayeveld de evolutie in de literatuuropvatting van J.J. Oversteegen, zoals die o.m. tot uiting komt in ‘Literair Lustrum 2’. Elders in het blad gaat hij onder de titel ‘Ergocentrische en personalistische kritiek’ verder op het daar gestelde probleem in. Hij weegt twee voorbeelden, één van elke richting, tegen elkaar af. Twee knappe verhalen van J. Waasdorp worden gevolgd door een opstel van Eddy Mielen: ‘Lezen en luisteren. Een verkenning van het werk van Joop Waasdorp’. Hij bespreekt voornamelijk verteltechniek en thematische krachtlijnen. Tegen de achtergrond van een algemene kritiek op het uitgavebeleid van de SUN-uitgeverij, bespreekt J.J. Wesselo twee van de door de socialistische uitgeverij gepubliceerde werken: een reprint van Mehrings Marx-biografie en de studie van Herman de Liagre Böhl: ‘Herman Gorter - zijn politieke activiteiten van 1909 tot 1920 in de opkomende kommunistische beweging in Nederland’. R.A. Cornets de Groot onderzoekt de betekenis van het opvallend frequente woord ‘zoet’ in de bundel ‘Zestien’ van G. Achterberg.

De Revisor
1ste jrg., nr. 3, april 1974

T. Graftdijk heeft een lang gesprek met Harry Mulisch, o.m. over Freud en de psychoanalyse, zijn levenshouding, de fundamenten van zijn schrijverschap. Goede gedichten zijn er van W.J. Olten, G. Komrij, Chr. J. van Geel. Iets minder van Neeltje Maria Min en R.A. Basart. ‘Souvenir XIII’, een proza van D.A. Kooiman, slaagt in zijn opzet: het creëren van een objectloze spanning. D. Meijsing spint een verhaal, ‘De zaak Judith Reiss’, nogal lang uit. Veruit het beste proza is het vertaalde ro-

[p. 428]

manfragment van de Pool M. Pankowski: ‘Paraska’. Peter Verstegen neemt met veel gezond verstand de diverse spellingvoorstellen onder de loep en distilleert daaruit een eigen voorstel. Ton Anbeek demonstreert de inadequatie van de Merlyn-methode, toegepast op gedichten als die van R. Kopland. F.A. Janssen en R. Delvigne publiceren een ‘Aanvulling op de Bibliografie van de verspreide publicaties van W.F. Hermans’.

Tirade
18de jrg., nr. 196, april 1974

Heel wat bladzijden zijn gewijd aan de blijkbaar fascinerende Russische auteur Daniil Charms, die rond de jaren 1920-1930 literair actief was met absurdistische schetsen en gedichten. Charles B. Timmer geeft informatie over zijn leven, zijn historische en literair-historische achtergrond, zijn invloed. Daarop volgt een keuze van enkele schetsen, een soort ‘paraproza’, maar dan van superieure kwaliteit. Met Karel van het Reve blijven we in Rusland. In zijn opstel ‘Het niet-officiële Rusland en het Westen’ wijst hij op een aantal wederzijdse misverstanden en communicatiestoornissen tussen de min of meer dissidente Russische intelligentsia en de westerse marxistische-gezinde intellectuelen. J.H.W. Veenstra brengt in een kort artikel hulde aan de onlangs overleden, zeer talentrijke en fijnzinnige dichter Chr. van Geel. Over de zeer ontoegankelijke poëzie van J. Hamelink in ‘Windwaarts, wortelher’ maakt K. Verheul enkele verhelderende opmerkingen, o.m. door vergelijking met taalpatronen in het werk van Paul Celan. Vier gedichten van Kees Winkler zijn weer uiterst simpel, gevoelig en goed. Een uitstekend nummer.

De Vlaamse Gids
58ste jrg., nr. 4, april 1974

Hans Andreus schrijft twaalf zeer delicate, tot de essentie teruggebrachte liefdesgedichten. Andere poëzie is afkomstig van C. Buddingh' (een levenswijze ‘Ode aan Dordrecht’), E. van Ruysbeek en Nic van Bruggen. Mark Insingel publiceert enkele ‘Fragmenten’ van zijn experimenteel proza, en in ‘Negenenvijftig’ experimenteert Leo Pleysier eveneens met standpunt, chronologie en syntaxis. ‘Teruggekeerd van weggeweest’ is het verhaal van een ontwortelde, eenzame man, door Piet Valkman. Met ‘Het lijk in de fles’ schrijft Piet Sterckx een zelfanalyserend gedachtenexperiment in de vorm van een verhaal.

Maatstaf
22ste jrg., nr. 4, april 1974

Maatstaf, nu op groter formaat en onder redactie van Mensje van Keulen, Gerrit Komrij, William D. Kuik, Martin Ros en Th. Sontrop, is door omstandigheden buiten onze bewuste wil enkele maanden uit ons blikveld verdwenen. Deze aflevering opent met de rede van Kees van den Broeck bij de uitreiking van de Nijhoff-prijs voor vertalers. Het is een krachtig en tegelijk geestig, zeer persoonlijk pleidooi voor een billijke bezoldiging van vertalers.

Er staan heel wat interessante gedichten in dit nummer. Virtuoos is het werk van Arie van den Berg en Arie Gelderblom. Jan Kal, Enne Caspers en A. Hermus schrijven gedichten die voortdurend aarzelen tussen ironie, romantiek, pas-

[p. 429]

tiche, maar die in alle gevallen teren op een ingenieus taalspel. Een vervreemdend effect hebben kleine klank- en syntactische verschuivingen in ‘Het sprokkeltje van de duizendpoot’ van F. Harmsen van Beek. ‘De prijs per vel’ is een verhaal van schrijvers, manuscripten en uitgevers door Henk Romijn Meijer. In ‘Portfolio’, een rubriek over beeldende kunst, stelt I. Sitniakowsky de houtsnijder W.O.J. Nieuwenkamp voor.

Ten slotte enkele essayistische bijdragen. De detectiveschrijver Ross Macdonald heeft het over ‘The Writer as Detective Hero’. D. Hillenius weerlegt enkele bezwaren tegen ‘een ethologische benadering van de mens’, zoals die o.m. door K. Lorenz ondernomen is. In ‘De list van de roman’ stelt E. Kummer de theorieën voor van Ch. Grivel over de ideologische functie van de roman. G.L. van Lennep maakt enige geestige opmerkingen over orkestmuziek en de rol van de dirigent, ‘nu eens niet vanuit de zaal’. En J.B. Charles start een rubriek ‘Waarom daarom’, waarin hij ‘over allerlei zaken opmerkingen wil maken’. Deze keer hoofdzakelijk over het Israëlisch-Palestijns conflict en de ideologische achtergrond daarvan.

Varia

- In Spektator (3de jrg., nr. 5, maart 1974) signaleren we het vervolg van een studie van L. Peeters over ‘Historiciteit en chronologie in Van den Vos Reynaerde’, een studie van M.F. Fresco over het taalgebruik van Dèr Mouw en de publikatie van een onuitgegeven reisverslag van Hans Lodeizen.

- Paul de Vree bespreekt in De Periscoop (25ste jrg., nr. 6, april 1974) de jongste prozapublikaties van Clem Schouwenaars. A. Demedts heeft algemene bedenkingen bij de hedendaagse Nederlandse romankunst n.a.v. ‘Kort Revier’, een verzameling kritieken en documenten rond Van het Reve.

- Kultuurleven (41ste jrg., nr. 3, maart-april 1974) presenteert een zeer interessant en lijvig dossier over ‘Achtergronden en oorzaken van corruptie’. Na verschillende standpunten en belichtingen pleit de redactie voor een ‘publieke moraliteit’ als enig efficiënt verweer tegen corruptie in de ruimste zin.

- De VWS-Cahiers zetten hun 9de jaargang in met brochures over Frank Bauer door Karel de Clerck (1/A) en over Delfien Vanhaute door Roger Vanhaute (1/B).

- In Spiegel der Letteren ontleedt R. Henrard de psychologische ‘dieptestructuur’ van enkele kortverhalen van J. Hamelink uit ‘Horror Vacui’.

Hugo Brems