Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 118

[p. 411]

Godfried Desloover / De droom van Alfred Cammermans

In het leven van Alfred Cammermans waren weinig sensationele dingen gebeurd. Hij ging die trouwens, als het enigszins mogelijk was, onbewust uit de weg. Een reflex uit zelfverdediging. Extreem normaal, was hij enkel opgewassen tegen normale situaties. Aberraties van welke aard ook weigerde hij gewoon onder ogen te zien. Hij was er overigens grondig van overtuigd dat alle abnormale omstandigheden door onverantwoordelijke dilettanten opzettelijk in het leven werden geroepen. Met dat stelletje snobisten wou hij niets te maken hebben. Hij was te zeer gesteld op discipline, orde en regelmaat.

Alfred Cammermans had zijn leven georganiseerd zoals zijn werk op de Bank. Elke avond maakte hij zorgvuldig de inventaris op. De rekening moest kloppen. Bleek per uitzondering toch ergens een fout binnengeslopen dan diende ze meedogenloos opgespoord. Zo nodig, tot een stuk in de nacht. Soms, maar dat wou hij zichzelf niet toegeven, vond hij er een vreemd, ja sadistisch genot in als een speurhond door het cijfermateriaal te neuzen met in zijn achterhoofd die onfeilbare zekerheid dat zijn prooi hem niet ontsnappen kon. Hij was een correct en gelukkig man, onbewogen, immuun tegen laster en roddelpraatjes, ongevoelig voor schokkende gebeurtenissen zoals maanreizen, lustmoorden, buitensporige verhoging van de index of knalprestaties van opgefokte sportlui. Het liet hem ijskoud. Hij hoefde nu eenmaal andermans rekening niet te maken. Dat alles viel duidelijk buiten het keurig uitgestippeld terrein waarvoor hij zich verantwoordelijk wist.

Daarom wellicht had hij nooit enig geloof gehecht aan excentrieke theorieën over droomverklaring. Hijzelf droomde uiterst zelden, en als het dan toch één enkele keer gebeurde, kon hij zich 's morgens amper een paar geïsoleerde fragmenten herinneren, die hem dan nog stuk voor stuk totaal absurd toeschenen. Hij kon maar niet begrijpen hoe verstandige mensen zich druk konden maken om die zinloze hallucinaties die zich duidelijk volledig buiten het bewustzijn en de controle van de geest voltrokken. Hun ijver was gewoon belachelijk. In de grond koesterde hij zelfs een wrevel tegen het verschijnsel ‘an sich’. Hij beschouwde de droom als een van de mani-

[p. 412]

feste tekens van de menselijke onvolmaaktheid. En dat aspect van het leven vond hij nu precies zo vernederend. Van zodra hij zijn greep op de realiteit verloor, voelde hij zich weerloos, onbeduidend en overbodig zelfs. De droom was één van die zaken waarop zijn exacte geest geen pak kon krijgen en daarom had hij er zo een intense hekel aan.

Het is dan ook noch min noch meer aan het onberekenbare spel van het noodlot te wijten dat deze man totaal onverwacht op de meest brutale manier met het fenomeen geconfronteerd werd. Op een nacht werd hij plots uit zijn slaap opgeschrikt door een gruwelijke droom van zijn vrouw. Hij knipte automatisch het licht aan, maakte enkele vage gebaren om haar uit haar nachtmerrie te bevrijden, maar kwam niet verder. Iets weerhield hem het te doen. Zijn vrouw zat rechtop, hijgend naast hem, angstig en agressief tegelijkertijd, keek hem met wilde, ja krankzinnige blik van dichtbij vlak in het gezicht en schreeuwde dat ze hem wou vermoorden. VERMOORDEN. Zij herhaalde enige keren het woord, telkens harder en viel dan uitgeput weer neer.

Alfred Cammermans voelde enkel walg. Zijn bewustzijn was verlamd. Hij begreep niet eens wat er gebeurd was. Hij rilde. Hij was bang. Hij wou vergeten en slapen, maar het lukte niet. Opstaan misschien, een pijp opsteken en in de woonkamer op en neer wandelen om tot rust te komen. Om opnieuw te kunnen nadenken. Ook dat kon niet. Hij voelde instinctmatig dat hij onbeweeglijk moest blijven. Vooral zijn vrouw niet wekken. Tegen niemand er ooit met een woord over reppen.

Nooit had hij iets belangrijks hoeven te verzwijgen voor zijn vrouw, en zij - had hij tot dan toe gemeend - nooit iets voor hem. Die wederzijdse openheid vormde de basis van hun huwelijksleven. Elke opkomende wrevel, ieder kwetsend woord werd erdoor gedempt, net onder de huid. Zelfs het feit dat ze geen kinderen konden krijgen, hadden ze beiden quasi onbewogen kunnen aanvaarden. Hun samenleven had zonder bepaald in de eentonigheid te verdrinken geen noemenswaardige schokken gekend.

Die abrupte breuk kwam dan ook bijzonder hard aan. Harder dan Alfred Cammermans ooit had kunnen vermoeden. Wel slaagde hij erin zijn zelfbeheersing te bewaren, het effect van ieder woord, elk gebaar, pijnlijk nauwkeurig te berekenen opdat het niet af zou wijken van zijn normale handelwijze, en toch kon hij zich niet van de indruk ontdoen dat hij voortdurend fouten maakte. Kleine, minuscule fouten weliswaar. De woorden die hij 's morgens met zijn vrouw sprak waren wel degelijk precies dezelfde als op andere dagen, doch de klank verschilde, het timbre. En de accenten vielen niet op de juiste lettergrepen. Eigenaardig, ook de stem van zijn vrouw klonk minder vertrouwd dan vroeger. Alsof ze moeite had om de

[p. 413]

woorden uit haar mond te krijgen. Hij schonk er verder geen aandacht aan. Hij had haast om weg te komen. Hij was zenuwachtig, had een houterige smaak in de mond en voelde zich misselijk. Een opkomende neiging tot braken.

Tot zijn grote verwondering was er niets veranderd op zijn bureau. Alles stond keurig op zijn plaats en het formulier dat hij de avond voordien het laatst had ingekeken lag netjes bovenop. Het maakte hem meteen wat kalmer. Cijfers hadden altijd relaxerend op hem ingewerkt. Ze waren ook het meest vertrouwde materiaal waarmee hij in zijn leven te doen had. Hij kende alle fijne knepen om ermee om te gaan, om ze klein te krijgen. Hij manipuleerde ze als een behendig jongleur, zelfzeker, met een vaste greep. Hij kon er in opgaan, zichzelf vergeten, zich integraal ontdoen van elke fysische gewaarwording, zuiver spelen met cijfers. Als een computer.

Maar die morgen lukte het hem niet. Hij slaagde er niet in zijn normale houding te vinden in zijn armstoel. Zijn jas zat klem onder de leuning, het zweet drong door de nerven van zijn rechter handpalm en zijn pen kraste onwennig op het nochtans houtvrije kwaliteitspapier. Een tijdje nog trachtte hij zichzelf voor te liegen, maar erg lang kon hij het niet volhouden. Het liep duidelijk mis. Dat moest hij nu wel toegeven. Er was ditmaal geen ontkomen aan. Hij kon de confrontatie niet uit de weg.

Voor de eerste maal in zijn carrière vervulde Alfred Cammermans zijn dagtaak niet naar behoren. Hij schoof alle paperassen opzij, liet zijn hoofd op zijn handen rusten en sloot de ogen. Hij was plots overbodig geworden. Hij voelde zich een wrak. Op zijn bureau kon hij slechts zinvol existeren als hij met cijfers bezig was. Elk ogenblik dat tijdens de werkuren verloren ging aan steriele dagdromerij en nodeloos gepieker had hij altijd voor een absurde tijdsverspilling gehouden. Uitermate consequent had hij er ook nooit aan toegegeven. Het besef van onmacht, te kort te schieten, niet te kunnen presteren wat van hem verwacht werd, vervulde hem met walg. Nooit had hij op die manier met zichzelf overhoop gelegen. Hij voelde zich in tweeën gesplitst en haatte de vreemdeling die ongevraagd en brutaal in zijn leven was binnengedrongen. Aan deze dag komt geen einde, dacht hij.

Toen Alfred Cammermans 's avonds thuiskwam was de tafel keurig gedekt alsof er helemaal niets aan de hand was. Hij had nog altijd geen eetlust. Ook 's middags had hij zijn bord nagenoeg onaangeroerd gelaten.

‘Ik heb geen trek’, wou hij zich verontschuldigen. Hij had de gewoonte ook de geringste afwijking van zijn normale handelwijze te verantwoorden. Hij had daar zelf eigenlijk meer nood aan dan zijn vrouw. Ditmaal echter klonk het brutaal alhoewel hij het zo niet bedoeld had. Zijn vrouw ging er

[p. 414]

niet op in. Ze vermeed blijkbaar opzettelijk hem met hinderlijke vragen lastig te vallen. Ze voelde intuïtief aan als er iets haperde bij hem. Onopvallend at ze wat sneller af dan gewoonlijk en begon onmiddellijk met de afwas. Hij voelde zich meteen overbodig aan tafel en trok haastig naar het salon om zijn krant te lezen. Nu eerst drong het echt tot hem door hoe vermoeid hij eigenlijk was. Net of hij zich niet eens uit die fauteuil los zou kunnen werken als het straks tijd werd om te gaan slapen. Het leek wel een eeuw dat hij nog geslapen had. Fysisch uitgeput en mentaal volledig ontredderd, was hij nauwelijks in staat zich te herinneren wat er de laatste nacht FEITELIJK gebeurd was. Hij had zich de hele dag misselijk gevoeld, wrevelig ook omdat hij met behoorlijk aan het werk was geraakt, maar was er ten slotte niet toe gekomen ook maar één ogenblik rustig na te denken over de naakte realiteit. Een zonderlinge vorm van bewustzijnsvernauwing. Amper waren enkele verschrompelde flarden van een puzzel overgebleven die hij echter onmogelijk tot een sluitend geheel kon reconstrueren. De wilde blik van zijn vrouw, grote zweetdruppels die zich in onregelmatig tempo tussen het kroezelhaar op zijn borst heen drongen, de klik bij het aanknippen van het licht en het woord VERMOORDEN, duizend maal vergroot. Het leek wel of hij zelf gedroomd had. Diezelfde verdomde chaos, diezelfde achteraf niet meer te verifiëren eenmaligheid van het gebeuren. Had hij op het moment zelf alles maar accuraat en chronologisch in zijn geheugen geregistreerd, dan was het misschien mogelijk geweest er achteraf in alle sereniteit over na te denken. Maar plots gegrepen tussen slaap en waak is géén mens daartoe in staat. Alfred Cammermans in ieder geval niet.

Zijn vrouw was nauwelijks met de vaat klaar gekomen of ze kwam bij hem in de woonkamer. Ze scheen haast te hebben. Ze ging recht op het t.v.-toestel af en duwde de knop in terwijl ze met een glimlach - die haar tien jaar jonger maakte - naar hem omkeek.

‘Ik ben benieuwd’, zei ze op luchtige toon, ‘wat ze ervan zullen maken. Er wordt een programma uitgezonden over “droom en werkelijkheid”. Ik heb vannacht juist een griezelige droom gehad.’ Ze pauzeerde even alsof ze het effect van haar woorden op zijn gezicht af wou lezen. ‘Alfred,’ zei ze, ernstiger nu, ‘ik heb vannacht gedroomd dat je me wou vermoorden.’ Alfred Cammermans duizelde een ogenblik, kwam stilaan weer bij, keek zijn vrouw vlak in de ogen en zag het heel duidelijk. Ze leek wel tien jaar jonger.