Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 118

[p. 247]

Fernand Auwera / Beter 10 vogels in de lucht dan 1 in de hand

Een zeer geëngageerd verhaal

Andries Glass was 45 jaar en kon terugkijken op een leven van deugdzaamheid en ergernis.

Met de deugdzaamheid had hij meer te stellen gehad dan met de ergernis, maar dit hoort uiteindelijk zo, want als de deugd moeiteloos bereikt wordt is ze zonder verdienste. Als Andries Glass zich, wat regelmatig gebeurde, de vraag stelde wat de toekomst hem brengen zou, dan besefte hij dat ze, in grote lijnen, eveneens zou beheerst worden door deugdzaamheid en ergernis. En dit stemde hem, in moeilijker ogenblikken, toch wel eens bitter. Hij was nog gezond van lijf en geest en besefte bovendien dat onafwendbaar de tijd naderde waarop aan de deugdzaamheid nog slechts in droom zou te ontsnappen zijn, en dat een diepe treurigheid hiermee gepaard zou gaan. Tijdens de afgelopen winter had hij zelfs bij twee of drie gelegenheden door de rosse buurt van zijn geboortestad gedwaald, evenwel zonder ergens binnen te vluchten, omdat hij zich steeds, als een bijzonder geslaagde juffrouw hem in verleiding bracht, een artikel van de World Health Organisation herinnerde, waarin alarm werd geslagen over de ontstellende toename van de geslachtsziekten, overal ter wereld. En dus waarschijnlijk ook in zijn geboortestad.

De tweede constante in zijn leven die veel energie verbruikte, was de ergernis. Van toen hij nog een kleine jongen was, had hij zich mateloos geërgerd aan alles wat hem onrechtvaardig leek, had hij egoïsme gehaat, en zich solidair gevoeld met alles wat en iedereen die weerloos was. Andries Glass had ingezien dat de ware deugdzame niet onverschillig kan of mag blijven voor de ellende van de anderen. Omstreeks nieuwjaar betaalde hij een bedrag ongeveer ter grootte van een maandwedde aan lidmaatschapskaarten van allerlei verenigingen die eveneens een menslievend doel voor ogen hadden. Hij was secretaris van 2 van dergelijke verenigingen en penningmeester van een derde en redactielid van een vrij strijdbaar blad, dat als het meezat, driemaal per jaar verscheen. Maar hij moest bekennen dat het, ondanks al zijn bemoeiingen, in de wereld van kwaad naar erger ging,

[p. 248]

dat zijn ergernis nutteloos was, en de ontgoocheling en ontmoediging die hem soms bevingen tastten uiteindelijk ook zijn wil tot deugdzaamheid aan.

De komende jaren kondigden zich derhalve zwaar en moeilijk aan en hij bereidde zich mentaal voor op harde strijd. Ontspanning zocht en vond hij slechts in het, tijdens het week-end, bereiden van lekkere, meestendeels zeer exotische schotels, want koken was zijn hobby.

Zo verliepen jaren, vol van ellende voor de wereld, vol van stil verdriet (maar ook vol van trots) voor Andries Glass. Elke morgen zat zijn kam vol haar, en soms viel het hem zelfs moeilijk om de veters van zijn schoenen te strikken. Maar elke morgen ook stond de krant vol reden tot ergernis, en elke dag werd doorgebracht in deugdzaamheid, en 's avonds lag hij soms nog lang van in bed naar de duisternis achter het raam te staren, gedachteloos, omdat er na al die jaren nog zo weinig was wat het overdenken waard leek. In het echtelijk bed althans.

En toen, eigenlijk nogal verrassend, stond er op een morgen in de krant dat minister Tindemans een moedig en noodzakelijk besluit had genomen en de vogelvangst in België had afgeschaft. Natuurlijk barstten onmiddellijk daarna de protesten van de vogelvangers in volle hevigheid los. Er stonden vele ingezonden stukken in de kranten. ‘We voelen ons bedrogen’, zegden de vogelvangers, en planden een nationale protestbetoging.

Andries Glass volgde de ontwikkeling van de zaak met gemengde gevoelens. Enerzijds was hij, zoals elk beschaafd wezen, blij met het verbod, anderzijds betreurde hij alle drukte omtrent vogels, terwijl zowat overal ter wereld zonder noemenswaardig protest mensen gestrikt, gevangen en gedood werden.

Toch besloot hij, op de dag van de nationale protestbetoging, niet thuis te blijven, maar de optocht te gaan bekijken om zich een duidelijker en rechtvaardiger beeld te kunnen vormen van de mentaliteit en de argumenten van deze verontwaardigde mensen. Even had hij er nog aan gedacht een bordje te vervaardigen met een anti-vogelvangstleuze (Beter 10 Vogels in de Lucht dan 1 in de Hand), maar daar had hij van afgezien omdat het hem principieel verkeerd leek er al te veel drukte over te maken.

Op de dag van de betoging, die een groot succes bleek, stond Andries Glass dus, als een volkomen neutraal toeschouwer, op het trottoir en keek naar de vele duizenden in rijen opstappende en aan hun verontwaardiging luidruchtig lucht gevende mensen. Naast hem kwam een meisje staan dat helemaal niet angstig reageerde toen enkele woedende manifestanten een poging deden haar het bord dat ze uitdagend omhoog hield, uit de handen te slaan. Op het bord stond: ‘Beter 10 Vogels in de Lucht dan 1 in de Hand’.

[p. 249]

Andries Glass voelde zich vreemd ontroerd en bekeek het meisje wat nauwkeuriger.

Ze had mooie, blonde haren, die soms glansden als koperdraad, en een fraai figuurtje, met aantrekkelijke welvingen onder een grasgroen poloshirt en rode jeans. Een afschuwelijke kleurencombinatie, dacht hij, maar het staat haar voortreffelijk.

Toen ze even naar hem glimlachte, maakte Andries Glass hiervan gebruik om haar mede te delen dat hij er eveneens aan gedacht had een bordje mee te brengen, met precies dezelfde tekst.

‘Dan had u dat moeten doen ook’, zei ze strijdvaardig.

Hij zei haar om welke reden hij er van afgezien had.

‘Dat is geen argument’, zei ze, ‘dat is alleen een excuus om steeds weer het echte handelen uit te stellen. Als je zo consequent doorredeneert, heb je enkel reden tot protesteren als er een regen waterstofbommen onderweg is. En dan heeft het ook geen zin meer.’

Andries Glass moest haar gelijk geven, maar omdat hij het wel prettig vond met een zo leuk meisje te praten wierp hij een ander, vrij spitsvondig, argument op.

‘Overigens’, zei hij, ‘vind ik, ook al ben ik het er mee eens, de maatregel die vogelvangst verbiedt onvoldoende en bovendien zeer egoïstisch van strekking.’

Het meisje liet haar bord zakken en keek hem verbaasd aan.

‘Waarom’, vervolgde Andries Glass, ‘protesteert men wel tegen het vangen en doden van vogels, maar niet tegen het vangen en doden van vissen? Is een vishaak misschien humaner dan een vangnet? Neen, juffrouw, integendeel. De haak verwondt de bek van de vis, de vis wordt langdurig en steeds pijnlijker gekwetst terwijl hij vecht voor zijn leven. En wat doet de visser als hij de buit heeft opgehaald? Als de vis te klein is, werpt hij het zwaar gekwetste en gemartelde dier terug in het water, en als de buit voldoende omvang heeft laat men hem langzaam sterven. Niemand protesteert. Waarom niet? Omdat vis eten gezond is. En omdat vissen niet zingen, wat vogeltjes wel doen, en wat ons zeer pleziert.’

Het meisje bleef hem ditmaal het antwoord schuldig, en ook daarom zag ze er zo schattig uit dat Andries haar zonder aarzelen uitnodigde samen met hem, na afloop van de nationale protestbetoging uiteraard, iets te gaan drinken. Ze zei dat ze dat graag wou doen, om verder te praten over het door hem opgeworpen probleem. Hij dronk bier, want het was vrij warm, en zij ook. Het werd een heel aangenaam gesprek, tijdens hetwelk ze samen de mogelijkheden bespraken om een stop-de-visvangst-actie op touw te zetten.

[p. 250]

De volgende dagen dacht hij echter meer aan haar dan aan vissen en hun droevig lot. Haar naam was Eveline Amila. Ze hadden een tweede afspraak en ze deelde hem mee reeds verschillende vrienden voor haar idee te hebben kunnen winnen. Een stencilactie zou de hele campagne inleiden. Zij had de ganse week op de tekst gewerkt en was er erg mee opgezet. Ook hij vond hem uitstekend en dus stelde hij haar voor ergens iets te gaan eten. Tijdens het eten spraken ze uiteraard over eten, en meer bepaald over de diverse manieren waarop een steak kan bereid worden. Hij vertelde haast poëtisch over de geneugten van de smaak, het miskende zintuig, zoals hij het noemde, en pakte met talrijke historische anekdotes en recepten uit. Zij luisterde geboeid. Hij vertelde haar ook, naar waarheid, dat hij verzot was op paardevlees. Eveline was ontzet, haast woedend, en wees hem op het barbaarse van het slachten en opeten van paarden. Hij voelde zich als een betrapte schooljongen.

Drie dagen later had zijn vrouw nieren klaar gemaakt. Hij was slechts matig gesteld op de smaak van dit orgaan, en helemaal niet op de geur en omdat zij dat wist, na haast 20 jaar van rustig huwelijksleven, had zij soms de lieve attentie voor hem een andere vleesschotel klaar te maken. Ditmaal had ze in de paardenslagerij een malse steak besteld. Toen hij, zijn vrouw evenwel dankbaar en vriendelijk toelachend, opeens ontdekte dat hij de smaak voor dit vlees totaal verloren had en er, om geen huiselijke rel te ontketenen, een strijd met lange tanden tegen begon, besefte hij helder op Eveline verliefd te zijn.

Bij hun volgende ontmoeting bekende hij haar zijn liefde. Het bleek toen dat zij ze beantwoordde.

Van toen af zagen ze elkaar zeer geregeld, hadden elkaar zeer dikwijls lief, aten vegetarisch en consumeerden evenmin vis. Ook werkten zij hard aan de stop-de-visvangst-actie.

Helaas, deze actie mislukte volkomen. Op de persconferentie die haar moest inleiden verschenen twee reporters van onaanzienlijke bladen. Zij verzandde in totale onverschilligheid. Andries Glass voelde zich belachelijk gemaakt. Alles wat hij ooit gedaan had leek hem daardoor opeens futiel. Zijn eerste ontmoeting met Eveline, na de mislukte start, verliep in onbehagen. Niet lang daarna stortte zij zich op een nieuwe campagne, die erop gericht was de gastarbeiders op een betere manier op te vangen. Het was een doel dat hij volledig kon onderschrijven en hij stortte dan ook een financiële bijdrage, maar kon de energie niet meer opbrengen om er zich daadwerkelijk voor in te zetten. Verrast stelde hij vast dat de verontwaardigde signalen die door zijn hersenen werden uitgezonden, door zijn hart niet meer werden opgevangen. Hij had zijn vermogen tot ergernis verloren, een kostbaar bezit.

[p. 251]

Hij realiseerde zich opeens dat hij zijn deugdzaamheid eveneens verspeeld had en dat in feite de twee pijlers waarop zijn leven gebouwd was, weggeslagen waren. Hij las de krant in opperste verveling. Hij beminde zijn vrouw met een kwaad geweten. Het vleesloze dieet maakte hem slap en zeer onverschillig. Het gebrek aan vis, zo vreesde hij, zou eveneens zijn gezondheid aantasten. Bovendien groeide zijn overtuiging dat Eveline de visactie eigenlijk totaal verkeerd had aangepakt. Hij begreep dat hij iets moest doen om zichzelf te redden en dat, na een leven dat hoofdzakelijk verlopen was in passiviteit en in platonisch verzet, enkel een fulgurante, alles overweldigende, roekeloze actie daartoe in staat zou zijn.

Hij overdacht alle mogelijkheden lang en grondig, maar eenmaal zijn besluit genomen voerde hij het punctueel uit.

De volgende afspraak met Eveline Amila maakte hij, niettegenstaande het vrij gure winterweer, in zijn buitenhuisje. Ze bedreven de liefde in winterjassen en sjaals, en vervolgens doodde hij haar wenend. Na haar ontkleed te hebben sneed hij haar met behulp van het slagersmes dat hij uit de huiselijke keuken had meegebracht en met de zaag die hij in het rommelhok van het buitenhuisje bewaarde, vakkundig in kleine stukjes. De onbruikbare delen begroef hij in de in het najaar gemaakte kuil waarin hij dode bladeren en takken verzamelde, overgoot het dan allemaal kwistig met benzine en stak het in brand. De rest verdeelde hij over een groot aantal plastic-boterhamzakjes die hij wegborg in het diepvries-apparaat. Hij vertelde zijn vrouw dat het kangoeroevlees was, een delicatesse die hij had kunnen kopen van een bevriend importeur. Wel voegde hij er uitdrukkelijk aan toe dat enkel hij dit vlees zou toebereiden. Tot in het voorjaar aten zij ervan. Hij maakte het gewoonlijk klaar onder toevoeging van 1/2 kopje olijfolie, 1 eetlepel fijngehakte knoflook, 1 liter droge witte Spaanse wijn en enkele losgeklopte eieren. Elk bord versierde hij met ontpitte olijven.

Aldus toebereid was het vlees niet alleen uitstekend van smaak, maar het bleek bovendien zeer voedzaam. Zijn oude krachten keerden langzaam terug en toen hij op een morgen haast wit van ergernis werd toen hij in de krant las welke onzinnige bedragen er verspild werden aan de voorbereiding van het nationale voetbalelftal, terwijl er nog zoveel dringender ellende te verhelpen was, begreep hij dat hij weer de oude was, en voelde zich voor het eerst sinds maanden gelukkig.