Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 117

[p. 723]

Frans Denissen / De melaatse Madonna

het gemurmel stijgt en daalt in de kerk, laten wij opgaan tot de heer die onze blijdschap is, de priester spreidt de armen, het sierpaard van zijn barmhartigheid kwispelstaart, vliegen gonzen rond de glanzende morgenlijke monstrans van zijn hoofd, op de stoelen geknield, gebogen zitten de eenvoudige mensen, de boeren met hun bruingebrande nekken en hun spierwitte kaalkop, en de kristelijk gesindikeerden, en de samengeplooide knieën van de lange bediende, en de vrouwen, de huismoeders, de naaisters, de strijksters, de wrat van de onderwijzeres, de meisjes met puistjes van ongeloof en de jongens met de handen in de broekzakken binnengekomen, vergetende zich te bekruisen met wijwater, de kinderen, zij bidden aan hun plastieken paternostertje, en de direkteur van de fabriek, met zijn handschoenen, en de vrouw van de direkteur van de fabriek, de handen voor het gezicht gevouwen, bidt zij, en een paar mensen in een hoek, aan de biechtstoel van de kapelaan, ego te absolvo, onrustig handenwrijvend als ze op het houten bankje in het duister zitten te wachten tot het slot knarst van het deurtje en de priester zijn zegenend gebaar maakt, ze zien alleen zijn handen, zijn gezicht is in het duister achter de groene gordijntjes, en de priester die naar het altaar opklimt, in de kerk, de zangers kreunend, het harmonium piepend op het doksaal, hélène helemaal alleen in de priveebidstoel van haar ouders, draagt in haar haar een witte bloem en in haar aders het blauwe bloed dat haar eenzaamheid is, en wijl ze zit, gehandschoend, hoe de mensen naar haar schoenen kijken als ze door de middengang de kerk binnenkomt, en naar haar jas, de linkerkant, de kant der vrouwen, en de rechterkant wellicht naar haar puistjes, zo zit ze een beetje ineengedoken, een beetje met een hoge rug, waartegen haar vader haar telkens waarschuwt, maar hij is er niet vandaag, en luistert niet naar wat de priester zegt, van god zal ons deelachtig maken aan de vreugde, luistert niet, melancholieke wolkjes drijven weg wanneer de akoliet het wierookvat zwaait, ze neemt haar zakdoekje, met het geborduurde wapenschild, en snuift de odekolonje, voelt zij niet steeds braaklust bij het ruiken van de wierook, is haar dit niet zorgvuldig bijgebracht, dit snuiven telkens als de priester met een ratelend geluid het altaar bewierookt, leed niet haar

[p. 724]

mama aan dezelfde flauwte, en aan hooikoorts, net als zij, en daarom in de hete dagen gingen beidjes naar de stad, terwijl de boeren oogstten, onder de koele wandelgang van het klooster waar haar tante overste is, met de kleine rode lampjes voor de lievevrouwebeeldjes in hun sel, de rode lampjes voor de bordelen in de verte als ze wandelden langs de schelde, de schepen, de meeuwen, en het mes van de wind, bidt broeders opdat mijn en uw offer aanvaard kan worden door god de almachtige vader, en zij bidt niet, hoort de woorden niet, haar offer zal niet worden aanvaard, en welk offer zou zo'n kind kunnen brengen, steenrijk, vertroeteld, bedorven tot in haar nieren, ze hoeft maar een woord uit te spreken en haar vader rent al voor haar, hoort ze de drukkersgast al meesmuilen als iemand zegt dat haar bestaan toch ook niet zo vrolijk is, en er wordt over gezwegen, zegt de onderwijzer, allemaal achterklap, daarvoor zijn we niet samengekomen, zij doet mee aan de ritmiese gimnastiekoefening van knielen en opstaan en gaan zitten en weer knielen, en als de priester, dit is de kelk van het nieuw verbond, de kelk ten hemel heft, kijkt zij niet op, het hoofd gebogen, mijn heer en mijn god, de woorden die van oudsher door haar hoofd flitsen, mijn heer en mijn god, zelfs als ze in gedachten is verzonken, zoals nu, zoals altijd, de wortels alleen, diep, het grondwater zuigend dat door haar vloeit, als al de nutteloze beelden, al de nutteloze, zinloze, betekenisloze woorden door haar heen stromen en verworden tot een brij van klanken, onontwarbaar, tot een kluwen van beeldflitsen, onvertaalbaar, en onmachtig: de vader die de peren plukt in de grote tuin van het kasteel, zij raapt de vallende, gekneusde peren op en legt ze in een mandje, een boerenkinkel loert door de haag, haar vader, de kasteelheer, de schepen, in zijn versleten stofjas tussen de takken, onhandig reikend naar een verre peer, en somtijds schommelend om zich in evenwicht te houden, zuchtend, als een grote peer in de nu reeds oude boom die niet veel vrucht meer draagt, hij klautert langzaam, voorzichtig, bang misschien, ja, bang, hij met zijn dekoraties, van tak tot tak, de boerenkinkel gluurt, zij raapt de afgevallen peren, telkens als hij een peer plukt gooit hij er met zijn gestommel drie naar beneden, en zij in het gras, een gekneusde vrouwelijke peer, hij heeft geen tijd om te roepen pas op! een peer!, de tanden op elkaar geklemd, in doodsangst misschien, en zwetende handen, een pet op, en zijn stofjas helemaal groen van het mos op de boom, en daaronder een wit hemd en een stropdas: om peren te plukken! zijn nagels gebroken waarschijnlijk van het klauteren, lam gods, dat wegneemt de zonden der wereld, de boerenkinkel, kijkt hij onder haar rokken? de idioot, hij staart, de glimlach van zijn stompzinnig voorgeslacht op zijn gezicht, en zij tracht niet te kijken, beweegt zenuwachtig met de armen als zij haar mandje

[p. 725]

verzet, en gluurt toch telkens om, hij staat er steeds, de achterlijke glimlach is er steeds, vermaledijde dag en vervloekt zonlicht, het hoerejong, de rokkenjager, kapotgemalen tussen stenen tanden, met een molensteen om de hals verzopen, als een kat in een zak, blazend misschien, opgehangen, gevierendeeld, versmacht in een luchtledige kamer, onthoofd, die watermeloen van hem, die silo van zaagmeel, afgehouwen, vermorzeld, geplet onder tevreden brommende pletwalsen, gekonfijt, zn ogen weggebrand met zwavelzuur, zn glimlach opgelost in chloor, zn longen verpest door giftige dampen, zn kloten tussen twee vuurstenen tot moes geketst, zij trilt, haar hand trilt, en ze rent, ze rent, ik moet naar het twalet: het elkaar raken van de zonnestralen door de gotiese ramen, het elkaar raken, god de vader die zijn bliksems zwaait: het bos waarin zij traag wandelt met haar moeder, ze schrijden, de geur van rottende bladeren, ritselend, een merel hipt weg achter de heesters, twee geliefden in de verte neergevlijd luisteren verrast, het zwellen van de heupen, de pijn in de onderbuik, het moeilijker ademhalen, overal achter de stammen obsene schimmen die gluren, haar aan, heer ik ben niet waardig dat gij tot mij komt, maar spreek slechts een woord en mijn ziel zal gezond worden, hoor ze schuifelen op schuldige voeten in het mos, haar toewaarts, de boeren, hun knokige vingers onhandig in elkaar gestrengeld, gaan nu te kommunie, de boomwortels worden nu gepijnigd kronkelende lichamen, geradbraakt, gerekt in lusten die nog ongenoemd zijn, haar moeder, onder de geile handen op haar buik, schuift schaterend over de humus, het gewarrel van haar rokken, hélène rent, struikelt, over ontvleesde knoken, in doodsangst in de stille kamer waar ze knielt, amechtig (heb je gezien hoe bleek ze zag? is ze niet astmaties?), en niet bidden kan, alleen haar knieën martelen op het parket tot met het zweet de zwaarte wegvloeit, gaat nu allen heen in vrede, wij danken god.