Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 115

[p. 767]

Kroniek
Gust Faes / Ziezo zo zie zei ze

De dichters van het Nieuw-Realisme en aanverwanten durven ook nog wel eens ‘echte’ gedichten schrijven, lekker ouderwets met wat mooie beelden en zo. En juist die indringers spannen in hun poëzie meestal de kroon.

Fuga Magister (Gent, Yang Poëzie Reeks, nr. 12, 1970) van Werner Spillemaeckers is zo'n hybridisch produkt.

Met het eerste gedicht van de cyclus ‘Orchidee’, een typografisch experiment in de (overigens geslaagde) vorm van een gedenksteen, begint reeds de taaiexploratie die de kern vormt van deze poëzie. Het structuurprincipe der associatie op alle taalniveaus, de opbouw door middel van repulsiepolen en de erotische inspiratiebasis herinneren ergens aan Van Ostaijens ‘Marsj van de hete zomer’, alleen heeft Spillemaeckers duidelijk veel minder adem. De koe wordt zo lang gemolken tot de melk gestremd en de gedenksteen gevuld is.

Enkele keren lees je in deze cyclus mooie strofen:

‘praalgraf waarin warme druiven wonen
en in de havennacht wellicht licht
huiveren en dagen wuiven-wuiven’ (13)

Dikwijls maken de irrelevante versnijdingen van het vers en de relativerende maar geestloze inlassingen de gedichten vrijwel onleesbaar. De coherentie wordt dan prijsgegeven voor een ongedisciplineerd en gratuit taalspel:

‘ik koop een orchidee en
draag haar naar het vuren
van de zee (olé)’ (10)

Nog erger wordt het in het middenstuk ‘Dydia's Droom’.

Het bijzonder boeiende ‘ziezo zo zie zei ze’ (19), éénenveertig maal herhaald in een slingerende typografie, werpt een helder licht op de bedoeling van deze cyclus. Je hoeft hier geen grote poëzie te verwachten, en die komt er dan ook zelden. Wat volgt zijn overwegend ge-

[p. 768]

dichten ‘for the incrowd’, door en door anekdotisch zoals het jazzy ‘Plexi Van Hoeydonck’ (23) of het tamelijk gefrustreerde ‘Red White Space’ (24).

De dichter zorgt ook voor een eindeloze reeks weinig smakelijke ‘spijskaarten’, waaruit ‘Spijskaart 2’:

‘tomaat op stelten
-
ruisende zon in water
-
hypokrieten met friet
en vlaamse balletten
-
BEER
-
hoempa’ (25)

Heel verrassend duikt dan het serene gedicht ‘Brahms’ (31) op. Dit is de essentie van Spillemaeckers' poëzie:

‘woorden steeds herzien
het mij vreemde geliefde
het lieflijke vreemdeling
(...)
alzo dydia
ik droom in dit gedrag
geen god geen maagd ontvouwde zich vroom
alleen de nacht alleen de dag’

Hierom draaien trouwens al zijn gedichten: zichzelf situeren, de mens situeren via een doorgedreven taalexploratie; tot het besef komen van en schrijven vanuit een fundamentele eenzaamheid. Het is alleen maar jammer dat deze goede, authentiek-poëtische bedoeling zo zelden overkomt.

Dat gebeurt wel in de slotgedichten, de reeks ‘De Handkus’.

Indringend wordt hier een tragische kroniek van de eenzaamheid geschreven:

‘en over het gebeuren heen
heb ik haar eenzaamheid geschikt
in een ogenblik van steen
onze handen kleven met een kloof aaneen’ (49)

[p. 769]

‘De Handkus’ is een organisme, tot stand gebracht in een volgehouden zelfbeheersing, waarbij de afzonderlijke gedichten gestructureerd worden door een nauwelijks zichtbare want volkomen geïntegreerde associatietechniek, terwijl het geheel onder meer vorm krijgt door de functionele herhaling van enkele themaverzen.

Spillemaeckers bewijst hiermee heel wat. Vooral dat hij gedichten kan schrijven. Het loslaten van alle anekdotiek-zonder-meer die leidt tot steriele verzenmakerij en het intoomhouden van de (in de beste gevallen vruchtbare) taalexperimenten, zou hem op een zeer behoorlijke hoogte brengen.

Vlaanderen heeft nog steeds geen (goede) dichters te veel.