Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 115

[p. 460]

De laatste ronde

Roger van de Velde †

Roger van de Velde werd op woensdag 3 juni begraven. Precies op de dag waarop hij in de Jellinek-kliniek aan de Keizersgracht te Amsterdam een ontwenningskuur had moeten beginnen. Eindelijk een ontwenningskuur, na meer dan acht jaar verslaving aan palfium, wat hem in totaal ruim zes jaar gevangenis had gekost.

Na een solidariteitsactie van Vlaamse letterkundigen en journalisten, zonder uitzondering door jongeren en ouderen, progressieven en conservatieven gesteund - ook door dit tijdschrift - had Van de velde van een uitzonderlijke gunstmaatregel mogen profiteren: hij kreeg ‘gevangenis-verlof’, zogezegd om contact te kunnen opnemen met o.m. Prof. Dr. Ghysbrecht, psychiater. Er werd beslist dat Van de Velde inderdaad best een ontwenningskuur zou volgen. Het nodige geld werd bij elkaar gezocht... Maar precies tijdens dat ‘verlof’ nam hij de fatale dosis.

Sommigen zijn geneigd het succes van de schrijversactie reeds te betreuren. Hun redenering: Van de Velde kon de spanning van het dagelijkse leven moeilijk verwerken. Slechts in de gevangenis kwam hij waarschijnlijk tot rust. Beschermd, zonder verantwoordelijkheid en met voldoende tijd om rustig te kunnen schrijven had hij - dat bekende hij zelf - niet de minste behoefte aan palfium of alcohol, hoe beroerd de omstandigheden overigens ook mochten zijn.

Wie zo redeneert praat naast de kwestie. De dood van Roger van de Velde is een schandaal. Een schandaal omdat de gerechtelijke instanties jarenlang de zwaar zieke, volledig buiten zijn wil om aan het ‘geneesmiddel’ palfium verslaafde man gewoon als een misdadiger hebben behandeld. Het is een verheugend verschijnsel dat alle commentaren om en rond dit overlijden het gebeuren uit die optiek bekeken. O.m. Hubert Lampo, een van de gangmakers van de actie, samen met Frans Strieleman en Walter van den Broeck, stelde de vraag naar de verantwoordelijke instanties op een bitsige wijze, beantwoordde ze zonder er doekjes om te doen, en schrikte daarmee het programma ‘Vergeet niet te lezen’ eindelijk weer eens uit zijn lusteloosheid op.

Het is een schandaal dat slachtoffers van palfium hier in België geen ontwenningskuur kunnen volgen, het is een schandaal dat de man die palfium neemt vernield wordt, maar de producent van het middel ongemoeid wordt gelaten. Het zou een schandaal zijn als met Roger van de Velde heel

[p. 461]

de palfiumkwestie weer uit het nieuws zou verdwijnen, want er zijn waarschijnlijk honderden aan dit middel verslaafde mensen in België. Het zou bewijzen dat de meeste auteurs slechts hun eigen boeken aandachtig lezen. En ook van ‘Recht op antwoord’ enkel de titel kennen.

Daarom is het belangrijk dat de Vereniging voor Vlaamse Letterkundigen principieel bereid is mevrouw Van de Velde bij te staan als zij een proces wenst in te spannen tegen de producenten van palfium. Frans van Isacker en Eddy van Vliet onderzoeken de zaak. Er werd, anders dan bij anderen, weinig over de auteur Van de Velde gezegd in dit stukje. Dat hoeft niet. Hij komt zelf nog aan het woord. Dit najaar zullen een verzameling brieven van hem verschijnen, een bundel kortverhalen, en zijn eerste (en dus enige) roman. Die als toepasselijke titel heeft: ‘Tabula Rasa’.

Fernand Auwera

Geeraarts niet en Geeraerts ook niet

Het Christelijk Vlaams Kunstenaars-verbond inviteert zijn leden, en blijkbaar ook een aantal niet-leden, op een Ontmoetingsdag in Bokrijk, compleet met eucharistieviering, ontvangst en aperitief, feestmaal, statutaire vergadering, huldiging van jubilerende en bekroonde leden en ‘hearing’.

Opdat niemand bij deze huldigingen over het hoofd zou worden gezien, worden de leden op een apart stencil uitgenodigd zich met hun verjaardagen en bekroningen zelf bij de secretaris aan te melden. De jarigen en de gelauwerden die het CVKV zelf heeft kunnen opsporen, worden alvast op het stencil vermeld, opdat zij op hun twee oren zouden slapen. Onder de rubriek ‘Bekroonden Letterkunde’ staan acht namen, en dan volgt tussen twee ronde haakjes: (Geeraarts niet).

En Geeraerts dus ook wel niet. Ik heb daar in het Nederlands niet direct een woord voor. In het Frans zouden ze dat mesquin noemen. Misschien staat daar wel een bruikbaar christelijk-Vlaams woord voor in een goede vertaling van 1 Kor. 13.

Ludo Simons

Pasen op Ronkenburg

Drie dagen en drie nachten
april draagt nog niets uit,
laat onberoerd de grachten,
kristal kerft mij de huid.

De vrouwen door de morgen
lopen naar 't ledig graf,
de zon van overmorgen
tellen zij zingend af.

De paasweek is begonnen
de tuinman scheert de heg
en vlijtig gaan de nonnen
naar Emmaüs op weg.

Zij kijken diep door boshout
de braam hangt zwart en droog,
de dromen die men loshoudt
gaan duizend ellen hoog.

[p. 462]

 

Men vreest alleen maar zorgen

 

sinds hij werd bijgezet,

 

de zweetdoek opgeborgen

 

hoe bleef hij onverlet?

 

 

 

Tot plots uit donkre gronden

 

springt los alleluia!

 

en zuiver, ongeschonden

 

brandt de magnolia.

Gery Helderenberg

Roem

Op 1 maart 1883 schrijft de Antwerpse stadsbibliothecaris Constant Jacob Hansen het volgende briefje aan Max Rooses:

Waarde Collegam,

Eindelijk vond ik een oogenblik tijd om aan uw verlangen te voldoen.

1.	De Volksboekerij leende 462 werken van Conscience uit. Degenen welke na hem komen, zijn trapsgewijze: Ecrevisse, de Sniedersen, Sleeckx, Courtmans, Zetternam, hoveling, Bergmann.
2.	Dichtkunst is weinig in aftrek. Meest gelezenen zijn Van Beers, de Van Ryswycks, De Geyter, hoveling.
3.	Graag gelezen zijn de hierboven, vooral onder 1 aangeduide schrijvers. De jongsten schijnen minder in trek.
4.	De verkozene vreemde schrijvers zijn: Dickens, Braddon, Wood, Thackeray, Trollope, Bulwer hytton - Auerbach, Marlitt, Hackländer, Gerstäcker, Hoffmann, Fritz Reuter (vooral), Von Quitzow.

Een kleine bijdrage voor het dossier van de literatuursocioloog en de comparatist. En voor wie over de vergankelijkheid der dingen wil nadenken.

hudo Simons