Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 111

[p. 234]

De laatste ronde

Taaie rooie rakker

Dit serieuze tijdschrift en andere serieuze tijdschriften zouden er wel bij varen als zij wat meer wilden citeren uit sommige óok serieus bedoelde tijdschriften die nu een minder opgemerkt bestaan leiden, zeer ten detrimente van op geestelijk voedsel beluste weetgierigen. Tot die lichten onder de korenmaat behoort ongetwijfeld het tijdschrift Lektuurgids, een van mijn vreugdevolle literaire ontdekkingen van de laatste maanden. Het kan ook nu nog glansrijk de confrontatie doorstaan met de Boekengids van dertig jaar geleden, waar ik het onlangs in deze kolommen over had in verband met bepaalde beoordelingen van het werk van mijn vader (een artikeltje waarin de zetter een kwotering III tot II heeft aangedikt, waarvoor mijn en zijn excuses).

Ik zou wel een hele Laatste Ronde kunnen vullen met citaten uit dit verrassende blad, ten gerieve mijner roomse broeders die alle oogkleppen ver van zich af willen werpen. Maar ik moet mij beperken. Laat ik uit de rijke akker van een onlangs verschenen aflevering (nr. 7-8) enkele korrels mogen pikken, en wel uit het perceel bebouwd door de heer F. Mees, die de ploeg heeft gezet in het Davidsfondsboek van A. van Hageland, Moderne magie en hekserij en er met milde hand zijn wijsheid over heeft uitgestrooid.

De bespreking begint met de niet zeer duidelijke constatatie: ‘De hoeveelheid stof hier bijeengebracht kan indruk verwekken.’ Wat voor een indruk, zegt de recensent niet. Over de bibliografie wordt echter geen twijfel gelaten: zij heeft een ‘duidelijk rechtse inslag’. Kortom, ‘uitgave (?de uitgever?) en een ruim gedeelte van de inhoud verraden een tendenswerk, bedoeld voor een lezerspubliek dat niet humanistisch ingesteld is en het principe van het vrij onderzoek afwijst.’

So weit, so gut. De recensent heeft in de gaten dat deze ‘gelovige een kruistocht predikt tegen de angst. We zouden zeggen: eindelijk!’ Maar hij had toch meer verwacht: hij zou graag gelezen hebben ‘dat het godsdienstig geloof eeuwen lang, de angst- en straf-psychose met de tederste zorgen heeft omringd opdat ze niet zou tanen en wegkwijnen.’ Een stilist kan hier bezwaren tegen opperen, een historicus nauwelijks. Kent U dan een remedie tegen de angst, zal de nu toch wat angstig geworden lezer de recensent willen vragen. Maar hij heeft dat voorzien: ‘Wij kennen een eerste remedie tegen de angst: verban het metafysisch geloof, verban het bovennatuurlijke!’ De recensent kent dus nog een tweede remedie. Maar die geeft hij voorlopig niet prijs. Geeft de auteur in zijn boek dan zelf geen remedie aan tegen de angst? Toch wel. Maar liever dan eerst de recensent te raadplegen, onderschrijft de dompelaar ‘wat E.P. Fransen met hooghartige vanzelfsprekendheid verklaart: ‘Deze angst van de mens is het gevolg van zijn diepe vervreemding ten aanzien van de bron van het leven die God is. Waar het geloof achteruitgaat komt het heidendom terug...! Wij weten echter dat het de wetenschap is die verlichting gebracht heeft.’ Het is maar goed dat de recensent dat weet. Anders had de geciteerde hoogleraar zich kunnen blijven vergalopperen zonder dat iemand het merkte. Maar de poten onder zijn

[p. 235]

Innsbruckse en Leuvense leerstoelen komen nu toch wel heel wankel te staan.

Dit moet voorlopig genoeg zijn. Het is mijn stellige indruk dat de heer Mees weliswaar de klokken van Rome heeft horen luiden, doch niet zo best weet waar de klepel hangt.

L. Simons

Wolfgang Cordan ter gedachtenis

Wolfgang Cordan is op 29 januari 1966 in Guatemala overleden. Ik heb hem nooit mogen ontmoeten, maar toch heb ik hem altijd bewonderd om zijn kennis van het Nederlands en om de mooie vertalingen die hij heeft gemaakt. Hartmut Jäckel, zijn gelegenheidsbiograaf, zegt dat hij in de grond van zijn wezen een ontdekkingsreiziger, een zoeker en zwerver met wetenschappelijke ambities was. Wie zijn vertalingen en beschouwingen over poëzie heeft gelezen, eert hem niet minder als kunstenaar.

Cordan was in 1909 te Berlijn geboren. In de dertiger jaren en tijdens de tweede wereldoorlog woonde hij in Nederland en werd hij er vertrouwd met de levende taal. Die kennis, gevoegd bij een onfeilbaar aanvoelen van de levensachtergronden die achter een taal liggen, heeft hem als weinige anderen bekwaamd voor het werk dat hij zich had voorgenomen: in Duitsland belangstelling en waardering te wekken voor de Nederlandse dichtkunst.

In 1943 publiceerde het Tiefland Verlag, Amsterdam-Leipzig, de vrucht van zijn inspanning, ‘Spiegel der Niederlande, die niederländische Dichtung seit der Achtziger Bewegung en Der vlämische Spiegel, die vlämische Dichtung von Guido Gezelle his zur Gegenwart. In beide bundels komt een merkwaardige en vrij lange inleiding voor, die in haar soort als een voorbeeld mag gelden. Wat hij over Gezelle schreef, behoort tot het beste dat, beknopt in de verwoording, ooit over onze grootste lyricus werd gezegd.

Cordan heeft ook gedichten en verschillende romans nagelaten, o.m. over Julianus de Afvallige, en na de tweede oorlog heeft hij een tijdlang een tijdschrift geleid. Ruim tien jaar geleden verliet hij zijn vaderland om in Centraal-Amerika de overblijfselen van de Mayacultuur op te sporen en te bestuderen. Over zijn ontdekkingen en bevindingen verschenen verschillende boeken, waarvan de laatste zijn Götter und Göttertiere der Maya (1963) en Tigerspur (1964).

Ondertussen leverde hij nog enige vertalingen voor de Flämische Lyrik, die in 1960 door Heinz Graef, Jan Vercammen en J.L. De Belder bij het Max Hueber Verlag te München op de markt werd gebracht. Het blijkt dat Cordan zich in Europa niet meer thuis gevoelde; hij zocht elders geborgenheid en een waarde waarvoor hij kon leven en sterven zonder wanhoop om de nutteloosheid van alles. Hier zullen hem toch enige mensen dankbaar indachtig zijn.

A. Demendts