Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 107

[p. 74]

Boekbesprekingen

Bibliografie

Als aflevering 4 van de ‘Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften’ schenken Dr. R. Roemans en Dra. H. van Assche ons een volledige bibliografie van de tijdschriften Band (1942-1960) en Zuiderkruis (1956-1959). De betekenis van die tijdschriften in ons hedendaags letterkundig leven lijkt ons zeer gering. Dit neemt niet weg dat elke bibliografische arbeid, hoe bescheiden zijn object ook zij, voor de geschiedenis enige waarde heeft. De uitgever is Heideland te Hasselt.

Bij dezelfde uitgever verscheen van Georg Hermanowski en Hugo Tomme een bibliografie over Zuidnederlandse literatuur in vertaling. Het werk is kennelijk zonder langdurige, rustige navorsing opgesteld en de auteurs blijken er zich van bewust te zijn dat ‘vooral voor de periode 1900-1945 diverse vertalingen niet meer konden geraadpleegd worden’. Een zo omvangrijk en moeilijke arbeid als het ontdekken en verzamelen van al wat van 1900 tot 1960 in alle talen uit het Nederlands werd vertaald, verdiende o.i. een rustiger voorbereiding. Af en toe worden ook vertalingen van filosofische werken vermeld, maar ook hier is men verre van volledig. Dit betekent niet dat deze bibliografie waardeloos zou zijn. Een goede inspanning werd gedaan en het boekje kan ter raadpleging nuttig zijn.

Hadewych

Hadewych is een van de topfiguren van onze letterkunde, die in onze eeuw grote faam geniet ook in de bredere milieus van letterlievenden. Toch heb ik tot op heden onder literatoren en liefhebbers van poëzie weinig mensen ontmoet die haar werk grondig en volledig hebben gelezen. Er zijn zo van de reputaties in de letterkunde die weinig of niet op persoonlijke ervaring steunen en grotendeels op een algemene opinie die men gedwee aanvaardt. Dit geldt vaak voor dichters uit het verleden. Hadewych is in haar oorspronkelijke taal voor de niet-filoloog moeilijk te begrijpen. En zelfs een filoloog, die niet in het Middelnederlands is geschoold, zal - vermoed ik - haar taal soms weerbarstig vinden. Daarom was het een prijzenswaardig initiatief van Prof. Dr. E. Rombauts en N. De Paepe, van haar Strofische Gedichten, haar beste lyrisch werk, een moderne bewerking te geven. Naast deze getrouwe maar zo vlot mogelijk geformuleerde omzetting in Nieuwnederlands publiceren zij de Middelnederlandse tekst zodat de poëzieliefhebber de lyrische taalschoonheid van de dichteres in de oorspronkelijke taal kan genieten, maar tevens bij elke moeilijkheid de moderne versie kan radplegen.

De tekst steunt op de uitgave van Pater van Mierlo (1942) en slechts hier en daar werd een verbetering aangebracht. De bedoeling van deze uitgave was trouwens niet wetenschappelijk tekstkritisch. Ook de tekstverklarende noten werden sober gehouden. Het geheel wordt voorafgegaan door een Inleiding over leven, werk en betekenis van de grote dichteres. Zij munt uit door gave aanduiding van het essentiële en gave synthese. Dat de figuur van Hadewych hier zo duidelijk in een algemeen-Europees geestesleven en literair klimaat wordt gesitueerd, deed ons bijzonder genoegen. Ook de stijltechniek van de dichteres - waaraan in de toekomst bijzondere studie zou mogen worden gewijd - wordt bondig maar treffend aangeduid.

Wij hopen dat deze uitgave, die ver-

[p. 75]

scheen in de reeks ‘Klassieken uit de Nederlandse Letterkunde’ (N.V. Tjeenk-Willink, Zwolle, 1961), bij de poëzieliefhebbers en de leraars belangstelling zal wekken. Zij hebben nu zeker geen verontschuldiging meer om de lof van Hadewych te maken zonder haar werk te hebben gelezen.

ALB. W.

Verschuerens modern woordenboek

Dit woordenboek is bij ons zo overbekend dat het geen introductie meer behoeft. Een zijner belangrijkste aspecten is zijn veelzijdigheid. Het is eerst en vooral taalkundige raadgever die van meer dan 125.000 woorden de spelling, uitspraak, geslacht, etymologie en vaak ook definitie geeft. Ten tweede is het een encyclopedie in beknopte vorm die over alle mogelijke termen, feiten en begrippen die de moderne mens wetenswaardig toeschijnen, uitsluitsel geeft. Een der belangrijke vernieuwingen van deze uitgave is de toevoeging van een aardrijkskundige atlas van de gehele aarde - 100 bladen met 175 kaarten -, samen met een alfabetisch register. Uiteraard is het ons onmogelijk zulk omvangrijk woordenboek grondig op zijn waarde te onderzoeken. Blijvend op mijn eigen gebied, heb ik geconstateerd dat heel wat namen van literaire en artistieke personaliteiten ontbreken, Nederlandse en buitenlandse. Misschien kan bij een volgende uitgave wat meer inspanning in die richting worden gedaan. Doch zulke aanmerking wil geenszins de degelijke informatie-waarde van het werk in twijfel trekken. Stippen wij ten slotte aan dat Pater Verschueren in deze nieuwe uitgave de voorkeurspelling als norm aanvaardt. Van elk woord worden én voorkeurspelling en zgn. progressieve spelling gegeven. Dit verhoogt natuurlijk de waarde van dit woordenboek. (Uitg. Brepols).

ALB. W.

Cyriel Buysse

Over deze begaafde verteller bezitten wij steeds geen volledige, grondige en biografisch-gefundeerde studie. Wel kunnen wij beroep doen op het werk van Achilles Mussche dat als voortreffelijk essay de betekenis van de auteur smaakvol schetst, maar de volledigheid van de wetenschappelijke studie niet bezit. Een aanloop tot zulke complete historische schets vinden wij in de publicatie Cyriel Buysse. Uit zijn leven en werk (Deel I) van Prof. Dr. A. van Elslander. Het eerste deeltje behelst een relaas van Buysse's leven in zijn ‘Nevelse jaren’ d.i. tot zijn huwelijk, en meteen een overzicht van zijn eerste literaire werkzaamheden die wij grof-weg zijn debuut kunnen noemen. De betekenis van dit boekje ligt vooral op historisch plan. Onze bevriende Gentse collega, die een uitgesproken historische oriëntatie en bevoegdheid op literair gebied demonstreert, heeft op grond van heel wat interessante brieven en andere historische documenten een zeer concrete en boeiende ontwikkelingsgang van de jonge Buysse gereconstrueerd. Ik hoop dat hij spoedig ook het leven en werk van de rijpere Buysse zal behandelen (Uitg. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen).

ALB. W.

Kerstpoëzie

Rond de Kerstdagen is de poëzie die aan het heilig feest werd gewijd, nog steeds populair. Onze Zuidnederlandse erfenis aan kerstpoëzie en onze kerstliederenschat zijn zeer rijk, maar toch ontstaat wel eens behoefte aan variatie. Daarom is de kleine verzameling kerstgedichten, door Gabriel Smit uit vreemde literatuurgebieden vertaald en samengebracht onder de titel Stemmen voor de ster (Uitg. Heideland) zeer aanbevelenswaardig. Er zijn mooie vertalingen van Richard Crashaw, Boris Pasternak, W.H. Auden e.a.

ALB. W.

Vlaamse pockets

Als nr. 43 verschijnt een herdruk van De ruiter op de wolken, een der eerste romans van Hubert Lampo, geschreven vol-

[p. 76]

gens de traditionele geest en formule van de psychologische roman, waarvan hij in zijn later, orgineler werk wel is afgeweken. Het boek lijkt ons, nu wij het na ca. vijftien jaar doorbladeren, nog steeds een goed geschreven en in psychologisch opzicht goed gemotiveerd verhaal. In een ‘Naschrift’ bekent de auteur dat hij in deze nieuwe uitgave wijzigingen heeft aangebracht en vooral heeft geschrapt. Dit is een bewijs te meer dat Lampo als auteur in de laatste 15 jaar is gerijpt. Wie zou het trouwens betwijfelen?

Nr. 44 brengt een volkskundige studie van Dr. Jozef Weyns over Bokrijk: Tuin van de Vlaamse Volkskultuur. Wie wel eens een familietochtje maakt naar het Bokrijkse openluchtmuseum en geen genoegen neemt met het mooie weer, de gezonde lucht, de wandeling in de bosrijke natuur en het oppervlakkig bekijken van pittoreske oude schuren, boerenkeukens, stallen en landbouwwerktuigen, maar zich daarin ook werkelijk wat wil verdiepen, wie dus m.a.w. er een volkskundige studie wil van maken, heeft met het boek van de conservator Dr. Weyns een uitstekende gids bij de hand.

Nr. 47 brengt een herdruk van twee minder gelezen maar treffende verhalen van Willem Elsschot Pensioen en Het tankschip.

ALB. W.