Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 107

[p. 4]

Frans Sierens
De rolschaatsen

Hij had beloofd dat hij om twee uur zou buitenkomen. En omdat zij een klein meisje was, dat vast geloofde dat iedereen zijn beloften nakwam, zat ze reeds van twintig na één op de drempel van haar huis en wachtte geduldig tot hij zou verschijnen.

Het was een smalle straat met uniforme, hoge huizen, zodat de hemel er boven verder af leek dan in de andere straten. Alleen op het einde kreeg zij een ander uitzicht. Daar stonden de nieuwe huizen. Ze waren breder en lager met kleurige daken en glanzende verf op het houtwerk. Enkele hadden zelfs een inrij naast het huis met een rijtje populieren en een kortgeknipte haag.

Daar woonde hij. Zijn vader was rijk en de mensen spraken kwaad van hem. Als hij met zijn wagen pronkerig door de straat reed, zeiden ze dat er wel veel veranderd was sedert de tijd dat hij als kind achter de stootkar van zijn vader aanzeulde en overal ging bellen om te vragen of men geen kachelhout nodig had.

Liesje hield de oude portemonnee in haar hand geklemd. Het was de veiligste plaats waar hij hem kon houden. En vooral nu moest zij voorzichtig zijn, nu ze bijna haar doel bereikt had. Ze moest zich klein maken en stil zijn, zodat iedereen vergat dat zij nog bestond, tot het twee uur zou zijn en hij buitenkwam.

Er waren veel gevaren. Haar moeder had de kleine Willy in zijn bed gestopt en als die zich begon in te beelden dat hij niet wilde slapen, zou hij het hele huis overeind schreeuwen. Dan zou haar moeder misschien wel besluiten onmiddellijk naar hun tante te vertrekken. Ze zou die beslissing zelfs gemakkelijker nemen, omdat zij min of meer van Liesjes plan op de hoogte was en reeds duidelijk haar afkeuring had laten blijken.

Liesje luisterde aandachtig. Maar het was stil in het huis. Het wilde niets zeggen. De kleine Willy lag soms een lange tijd stil in zijn bed, tot hij plots vond dat hij genoeg van de kamer gezien had.

Een ogenblik dacht Liesje eraan zich te gaan verbergen. Maar dat vond ze te gewaagd. Als zij zich in één van de inrijen verstopte, zou zij

[p. 5]

misschien moeilijkheden krijgen met de eigenaars. En als hij dan buitenkwam en haar niet onmiddellijk bemerkte, zou hij zeker denken dat ze van gedachte veranderd was, en terug naar binnengaan.

Ze verlangde de rolschaatsen meer dan zij het ooit gedaan had. Ze herinnerde zich het binnenplein, toen zij bij haar tante aan zee was, de kinderen, die 's avonds van de appartementen kwamen en rond de bloemperken speelden. Enkelen hadden rolschaatsen. Ze schoven op de knersende wieltjes van de ene kant van het plein naar de andere en maakten lange zwenkingen, als zij probeerden te stoppen. Ze was de jongens nagelopen tot ze op een avond zelf eens de rolschaatsen had mogen aandoen. Het ontmoedigde haar niet dat ze nauwelijks overeind kon blijven en geen meter had kunnen rijden.

Liesje geloofde dat men grote dingen slechts kon krijgen, nadat men ze lang en hard genoeg verlangd had. Toen ze weer thuis was, had ze haar moeder om rolschaatsen gevraagd, wel wetend dat zij ze toch niet zou krijgen. Ze had haar plagen volgehouden tot Sinterklaas. Toen zij die morgen echter naar beneden kwam en voor de volle tafel stond, zocht zij vergeefs naar de rolschaatsen. Maar omdat haar vader zo gelukkig leek, had ze niet willen tonen hoe ontgoocheld ze was.

Maanden later had ze voorgoed ontdekt dat zij nooit rolschaatsen zou hebben. Ze had er haar moeder weer een hele avond voor lastig gevallen. Haar vader maakte zich ten slotte kwaad en vroeg waarom ze dat kind niet een paar rolschaatsen kocht, al was het maar om van dat gezanik af te zijn. Haar moeder vloog op en riep dat hij waarschijnlijk niet wist wat die dingen kostten. Ze hadden hun geld meer dan nodig met die nieuwe kleine die er zeker niet zou geweest zijn, had het aan haar gelegen.

Ter wille van haar vader en van het broertje had Liesje dan maar afstand van de rolschaatsen gedaan.

Toen kwam Alain in de straat wonen. Niemand mocht hem. Het was een brutale, verwende jongen, die meende dat iedereen gemaakt was om hem te gehoorzamen. Na enkele dagen waren de jongens in de straat zijn inmengingen en baasschap al zodanig beu dat zij op een avond onder de leiding van taaie Maurice plechtig vergaderden. Ze besloten dat iedereen, de meisjes inbegrepen, Alain zo groot als hij was, voortaan links zou laten liggen. Wie zich niet aan de regel hield, zou zijn verraad duur betalen.

Toen Alain 's anderendaags de beslissing van de jongens vernam, draaide hij zich om en ging naar huis, alsof hij zich de hele zaak niet aantrok. Een beetje later sleepte hij zijn houten fort buiten en begon op de vensterbank al zijn soldaten op te stellen. Alsof dat nog niet genoeg was, haalde hij zijn fiets te voorschijn, zijn revolvers, zijn vlieg-

[p. 6]

tuigen, en vulde de straat met heerlijkheden die de jongens anders slechts in de magazijnen van de stad te zien kregen.

De eerste afvalligen werden mild beloond. Ze mochten met het fort spelen, op de fiets rijden of liepen triomfantelijk met de revolvers rond, alsof zij ze gekregen hadden.

Voor de anderen toonde Alain zich al wat veeleisender. Hij stelde zekere voorwaarden, vroeg wederdiensten of liet zich het gebruik van zijn speelgoed betalen met een of ander klein bezit dat zijn begerigheid opgewekt had. Het speelgoed was zo aantrekkelijk dat zij zonder morren de ruil aanvaardden. Toen bijna iedereen overgelopen was, zei taaie Maurice dat het allemaal labbekakkers waren, en ging in de andere straat spelen.

Tussen zijn speelgoed had Alain ook rolschaatsen. Twee stellen zelfs: een paar splinternieuwe en een paar oude, helemaal verroest en met gebarsten, lederen riempjes. Het was een hele opwinding, toen de jongens het ontdekten. Iedereen wilde de schaatsen aan zijn voeten hebben en probeerde Alain te overtuigen dat hij er meer recht op had dan de anderen. Ofwel namen zij hem apart om hem iets te tonen, dat zij in ruil voor een rit met de oude rolschaatsen wilden afstaan. De nieuwe mocht niemand aanraken.

Het succes van de rolschaatsen was echter van korte duur. Op Liesje na bracht niemand het verder dan wat gegrabbel in de lucht of een wriemelen langs de muur om recht te blijven. Na enkele keren kon Liesje er zelfs al beter mee overweg dan ze wilde tonen. Maar toen had ze reeds haar plan gemaakt en ze vreesde dat haar vorderingen eerder een reden zouden zijn om het te doen mislukken. Ze bracht het zelfs zover dat zij ten slotte geen belangstelling meer toonde voor de schaatsen en wachtte tot Alain haar zelf voorstelde om ze eens te gebruiken. Dan trok zij ze aan en liet duidelijk blijken dat zij het slechts deed, omdat hij het wenste.

Haar gewilligheid vleide hem. Hij begon haar karweien op te dragen en ze diende hem zo slaafs dat de kinderen achter haar rug zeiden dat zij zijn lief was. Ze stond haar nieuwe prentenboeken af, deed boodschappen voor hem, ruimde zijn speelgoed op en aanvaardde dat hij haar openlijk vernederde. Eens had zij hem zelfs in de gang, toen zijn moeder weg was, iets toegelaten, waarover zij nu nog beschaamd was.

Intussen volbracht zij het andere deel van haar plan. Ze spaarde. Het was niet gemakkelijk. Haar moeder controleerde de inhoud van haar spaarpot en Liesje wist dat zij daaruit zeker nooit geld zou krijgen voor een paar oude, verroeste rolschaatsen. Zo stal ze nu en dan een frank uit het sigarenkistje in de commode, zeurde bij het boodschappen doen, ging een zondag eens niet naar de cinema, liet de andere meisjes haar

[p. 7]

het verhaal vertellen en zei thuis dat ze toch geweest was. Zoals ze de jongens het had zien doen, keek ze op haar weg in alle keldergaten om te zien of er geen geld in lag.

Toen ze vijftig frank bijeen had, vond ze dat het ogenblik gekomen was om haar slag te slaan. Ze wachtte tot ze op een avond met Alain alleen was.

‘Ik heb gehoord,’ zei ze, ‘dat jij je rolschaatsen gaat verkopen’.

‘Van wie’?

‘Ik weet het niet meer, maar het wordt verteld. Het zou mij niet verwonderen. Je hebt er toch twee paar en die oude kunnen eigenlijk niet meer dienen’.

‘Ik ga eten,’ zei hij. ‘Anders ben ik te laat voor de televisie. Zet mijn fiets binnen’!

Hij stond recht en ging verveeld naar de deur.

Ze keek hem na en toen riep ze snel: ‘Ik wil de rolschaatsen kopen’.

‘Jij’!

‘Ja, ik,’ zei ze. ‘Hoeveel moet je er voor hebben’?

‘Ha,’ zei hij. ‘Waar zou jij het geld halen’?

‘Ik heb geld!... Hoeveel’?

‘Honderd frank!’ zei hij.

Ze schrok. ‘...Maar je hebt mijn prentenboeken al en je hebt...’

‘Je prentenboeken betekenen niet veel. Je mag ze terughebben. Daarbij, waarom zou ik mijn rolschaatsen verkopen? Ik heb toch geld genoeg’.

‘Vijftig frank,’ zei ze. ‘Vijftig frank en je mag mij daarna al vragen wat je wil’.

‘Goed,’ zei hij. ‘Ik zal ze je morgen verkopen’.

‘Waarom nu niet’?

‘Ik moet ze nog zoeken’.

‘Ik zal wachten’.

‘Nee,’ zei hij. ‘Ik heb geen tijd. Morgen’!

‘Wanneer morgen’?

‘Morgen namiddag. We hebben toch geen school’.

‘Wanneer kom je buiten’?

‘Om twee uur,’ zei hij. ‘Het is beloofd’.

_**_*

Het was nog altijd stil in het huis. Misschien was de kleine Willy uiteindelijk toch ingeslapen. In dat geval mocht ze gerust zijn: hij zou de eerste twee uren niet wakker worden.

[p. 8]

In het souterrain begon de oude op haar naaimachine te stikken. Het gaf een regelmatig, ronkend geluid.

Wat later hoorde ze iemand de trap afkomen. Het was de oude Célestin, die boven hen woonde. Hij stapte langs haar heen en grommelde dat die lamme jongens altijd in de weg zaten.

Op de straat begonnen de kinderen buiten te komen. De jongens lummelden naar de hoek om naar het verkeer op de laan te kijken. Eén van de meisjes vroeg aan Liesje of ze meeging naar de bakker. Maar Liesje schudde van neen en zei dat ze naar haar tante moest.

Het huis aan het einde van de straat was nog altijd gesloten. Misschien moest hij nog naar de rolschaatsen zoeken of misschien wou hij haar opzettelijk doen wachten.

Liesje had haar moeder niet helemaal buiten haar plan kunnen laten. Ze kon moeilijk met die rolschaatsen thuiskomen zonder te verklaren waar ze vandaan kwamen. Maar ze had niet gezegd dat zij ze zou kopen. Ze zou ze ruilen voor haar prentenboeken. Daarop had haar moeder geantwoord dat zij wel gek was twee zo schone boeken te ruilen voor een spul dat juist goed genoeg was om er zijn nek mee te breken.

Liesje werd bang. Ze was al een paar keren tot aan het einde van de straat gegaan, maar er was geen beweging in het huis van Alain. De jongens waren op het stuk braakland aan het voetballen. Ze stond er naar te kijken, toen ze de schelle stem hoorde van haar moeder. Maar het was slechts om in de krantenwinkel een poeier van het Witte Kruis te halen en een pakje sigaretten.

Toen Liesje met de boodschap bovenkwam en zich reeds haastte om weer weg te gaan, zei haar moeder: ‘Wel, trunte, heb je die rolschaatsen nu al’?

Liesje bleef staan. Ze keek haar moeder aan, maar ze zei niets. Toen glimlachte ze en liep buiten.

Het was al na vier uur, toen Alain met een nieuwe bal in zijn hand buitenkwam. Hij stak de straat over en op het braakland ging een gejoel op.

Liesje wachtte tot de jongens de bal genoeg bewonderd hadden en weer begonnen te spelen. Ze drentelde naderbij en bleef staan aan de overkant van de straat tegenover het braakland. De jongens renden achter de nieuwe bal. Alain trad op als arbiter. Hij stond aan de kant, hield een blinkend fluitje in zijn hand en schreeuwde nu en dan dat ze moesten voorzichtig zijn. Het was zijn bal.

Hij moest haar nu wel gezien hebben, dacht Liesje. Maar hij liet het niet blijken en deed alsof hij haar niet kende. Het verontrustte haar niet. Hij deed het alleen maar om haar zijn macht te tonen, om haar te doen

[p. 9]

twijfelen aan zijn belofte. Het hoorde bij de verkoop. Het hoorde er bij, als men grote dingen verlangde.

Maar het duurde toch te lang. Hij had al driemaal naar haar gekeken, maar telkens wendde hij zich af. Er was iets in zijn ogen dat haar niet aanstond. Misschien wilde hij haar vernederen. Misschien was hij kwaad op haar. Ze vroeg zich af waarvoor.

Toen schopte iemand zo hard op de bal dat hij over de straat vloog en in één van de inrijen neerkwam. Eén van de jongens wou hem achternagaan, maar Alain hield hem tegen. Luidop, zodat iedereen het hoorde, riep hij dat zijn meid hem wel zou gaan halen.

De jongens lachten. Maar Liesje stoorde er zich niet aan. Ze liep naar de inrij, grabbelde de bal vast en snelde er mee over de straat.

Ze durfde nu zelfs naast hem gaan staan. Een lange tijd zeiden ze niets. Maar toen kon ze niet langer wachten. Ze vroeg: ‘Ben je het nog niet vergeten’?

‘Wat vergeten?’ zei hij.

‘Weet je het niet meer’?

‘Nee,’ zei hij, ‘en laat mij gerust. Ik moet op het spel letten’. Opzettelijk blies hij op zijn fluitje en riep dat er een hands was.

Ze zag opnieuw de vreemde uitdrukking in zijn ogen. Hij keek naar het spel, maar ze wist dat hij het niet zag. Hij dacht aan iets.

Ze zei: ‘Je hebt mij gisteren iets beloofd’.

‘Ik jou iets beloofd’?

‘Ja,’ knikte ze.

‘Ik herinner mij niet dat ik je iets beloofd heb’.

‘Toch wel,’ zei ze. ‘Gisterenavond. Je hebt zelfs gezegd dat je er vandaag om twee uur mee zou buitenkomen’.

‘Dat kan niet,’ zei hij. ‘Ik moest om twee uur naar de televisie kijken’.

Nu begon ze toch te twijfelen. Misschien was het wel eigen aan grote dingen dat men er ten slotte te veel aan dacht en begon te geloven dat men ze gekregen had.

Snel zei ze: ‘Je hebt mij gisteren beloofd je rolschaatsen te verkopen, de oude, voor vijftig frank. Ik heb ze bij, hier in mijn portemonnee. Vijftig frank voor je oude rolschaatsen’.

‘Heb ik je dat beloofd’?

Hij deed verbaasd, maar nu had ze hem door. ‘Ja,’ zei ze. ‘En je moet het nog wéten, want je wou eerst honderd frank hebben’.

‘Ik heb je niets beloofd,’ zei hij. Hij draaide zich om en wou zich verwijderen, maar ze ging voor hem staan en riep: ‘Je hebt het beloofd. Voor vijftig frank en mijn twee prentenboeken’.

‘Je denkt toch niet dat ik je smerige prentenboeken zou willen,’

[p. 10]

zei hij. Weer wilde hij zich omdraaien, maar ze greep zijn arm vast en weerhield hem.

‘Laat me gerust,’ riep hij. Hij rukte zich los en deed enkele stappen. Maar ze sprong hem achterna, greep hem vast en trok tot hij haar weer aankeek.

‘Je hebt het beloofd,’ schreeuwde ze.

De jongens hadden opgehouden met spelen. Ze kwamen naderbij, keken verwonderd naar het tweetal en bleven toen staan. Niemand kwam tussenbeide. Ze dachten dat het meisje razend geworden was. Aldoor huilde ze maar: ‘Je hebt het beloofd, je hebt het beloofd...’

Alain duwde haar weg en riep: ‘Ik heb je niets beloofd’. En tegen de jongens zei hij: ‘Beeld je in dat ik haar zou beloofd hebben mijn nieuwe rolschaatsen te verkopen voor vijftig frank’.

De jongens begonnen te lachen. Maar ze schreeuwde: ‘Je nieuwe niet, je oude, die geen vijftig frank meer waard zijn, die...’ Ze stikte bijna van woede.

‘Mijn oude rolschaatsen! Hoe zou ik haar gisteren kunnen beloofd hebben mijn oude rolschaatsen te verkopen! Ik heb ze twee weken geleden zelf in de vuilbak gesmeten’!

Maar Liesje luisterde niet meer. Ze boog door, greep met haar beide handen haar kleine, magere buik vast. Toen draaide zij zich om en begon te lopen. Ze liep de straat door tot aan haar huis. Ze duwde de voordeur open en rende de trappen op. Ze rende maar, voorbij hun appartement, voorbij de kamer van de oude Célestin, altijd maar hoger en hoger, tot ze niet verder kon, onder het gesloten valluik op de treden neerviel en begon te schreien zoals zij nog nooit in haar leven geschreid had.