Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 98

[p. 370]

Kronieken

Engelse letteren
door Paul de Wispelaere

In de eerste maanden van dit jaar werd in de Angelsaksische Letteren en literatuurstudie alweer heel wat gepresteerd.

Van de belangrijkste publicaties volgt hier een korte bespreking.

In de voorname reeks ‘Studies in Modern European Literature and Thought’ (Cambridge, Bowes & Bowes) verscheen een studie over Hölderlin van de hand van L.S. Salzberger. De visionnaire, profetische en duistergeniale dichter uit de Duitse vroegromantiek werd in de neo-romantische literatuursferen aan de vergetelheid ontrukt en o.m. door R.M. Rilke en St. George wel voor goed op een voetstuk geplaatst. Daarvan getuigden trouwens al dadelijk de uitgaven van zijn verzameld werk o.m. door Hellingrath en Zinkernagel. Voormelde studie is dan ook een goede bio-bibliografische en critische inleiding tot deze ‘moderne’ dichtersfiguur waarover in de laatste tien jaren in Duitsland verscheidene meer gespecialiseerde werken werden geschreven. Van deze toenemende bewondering voor Hölderlin getuigt trouwens een goede Engelse vertaling van zijn gedichten: His Poems translated by Michael Hamburger, with a Critical Study. (Revised Edition, Harvill Press, 18 s.)

In verband met de steeds stijgende populariteit van de dichters van het irrationele droomvisioen en de surrealistische (avant la lettre!) extase zij nog een publicatie over de Engelse praeromanticus W. Blake vermeld. Margaret Rudd, Divided Image. A Study of William Blake and W.B. Yeats. (Routledge and Kegan Paul, 18 s.) Het is een comparatistische studie tussen de vaag-mystische en pseudo-filosofische droom- en verbeeldingsaspiraties van beide dichters.

Het belangrijkste in dit boek is een merkwaardige inleiding tot Blake en een zeer nuttige commentaar op de poëzie van beiden. Want als innerlijkvergelijkende studie tussen een praeromantisch figuur als W. Blake (hoe actueel in vele opzichten ook!) en een kunstenaar als W.B. Yeats wiens geestelijke evolutie toch vooral bepaald werd door de Keltische verbeeldingstraditie en de 19-20 eeuwse vogue van Indisch pantheïsme en Frans symbolisme, lijkt het ons een weinig vruchtbaar werk.

Prof. Kenneth Muir bezorgde een prijzenswaardige kritische bloemlezing uit de Elizabethaanse lyriek: Elizabethan Lyrics. A Critical Anthology. (Life,

[p. 371]

Literature and Thought Library, Harrap, 219 pp., 10 s. 6 d.) Deze verzameling die een fijne en representatieve keuze van zeer dikwijls minder gekende verzen uit de Engelse Renaissance bevat, is voorafgegaan van een uitstekende inleiding over dichters en verstypen en besloten met aantekeningen, een bibliografie en indexen.

Een zeer belangrijke bijdrage tot de kennis van de moeilijke poëzie van John Donne verscheen van de hand van Helen Gardner: John Donne: The Divine Poems (Oxford, Clarendon Press. London: Cumberlege, 25 s.) Deze scherp-critische en werkelijk revelatieve studie bevat vooral een merkwaardige analyse van de ‘Holy Sonnets’ en de drie machtige ‘Hymns’.

Een essay over hedendaagse poëzie dat volle aandacht verdient is de studie van een Nieuw-Zeelands geleerde S. Musgrove: T.S. Eliot and Walt Whitman. (Paper boards, Wellington, New-Zealand, Univ. Press, 93 pp.) Deux noms tout étonnés de se rencontrer! Inderdaad, zowel in temperament als in filosofische en artistieke gerichtheid zijn er moeilijk grotere verschillen denkbaar dan tussen deze twee dichters uit New England. Wie de ingewikkelde poëzie van de grote en omstreden T.S. Eliot echter ook maar oppervlakkig kent, weet nochtans dat die vol steekt van literaire reminiscenties zowel aan Plutarchos als aan Shakespeare, Browning, Tennyson, Ruskin e.a. Zo is S. Musgrove er dan ook in geslaagd een verbazend aantal parallelplaatsen op te sporen wat betreft woordenschat, thema en verstechniek, in de poëzie van de ‘expatriate’ en de luidruchtige bard van de Amerikaanse democratie.

Nadat hij reeds publiek had aangekondigd geen romans meer te zullen schrijven heeft de overbekende en nog altijd levenskrachtige romancier Somerset Maugham een bundel essay's in het licht gegeven die alleszins het lezen waard zijn: The Vagrant Mood. Six Essays. (Heinemann, 241 pp., 12 s. 6 d.) Geschreven in de bekende sobere, soms scherpe en soms elegante stijl die de leesbaarheid altijd waarborgt, behandelen deze korte studies op boeiende wijze zeer uiteenlopende onderwerpen. Vier ervan, respectievelijk over de Victoriaanse autobiograaf A. Hare (wiens enige goede vriend S. Maugham geweest is!), de schilder Zurbaran, de prozastijl van de 18e eeuwse cosmopoliet E. Burke en persoonlijke herinneringen aan de Amerikaanse romancier Henry James, werden vroeger reeds geheel of gedeeltelijk in tijdschriften gepubliceerd. Belangrijk lijkt ons vooral de bespreking van H. James tegenover wie Maugham een ongeduldige en ietwat wrokkige houding aanneemt. Typisch voor de briljante Engelsman is het zeker waar hij zegt dat hij James niet graag leest omdat hij dan telkens meent opnieuw diens trage, onzekere stem te horen, pijnlijk-aarzelend zoekend naar het juiste woord! Ook het laatste essay waarin Maugham met kennis van zaken handelt over de techniek van de detective roman en waar hij de voornaamste gebreken van de hedendaagse jonge romanschrijvers, volgens hem vooral onzinnig geworden psychische analyse en verwaarlozing van ‘the plot’ (waarin hij zelf werkelijk een meester is!) aan de kaak stelt, is de aandacht overwaard.

Een uitstekende inleiding tot het romanwerk van Henry James verscheen

[p. 372]

trouwens in ‘The English Novelists Series’, door Michael Swan: Henry James. (Arthur Baker, 96 pp., 7 s. 6 d.)

Het gebeurt zeker niet zo vaak dat een auteur die pas 55 jaar geworden is en nog in volle productie staat, het voorwerp uitmaakt van universitaire kritiek. Dit is nochtans het geval met de wereldvermaarde E. Hemingway. Over hem verschenen twee belangrijke studies. Carlos Baker: Hemingway. The Writer as Artist (Princeton Univ. Press. London: Cumberlege. 322 p., 30 s.) en John Atkins: The Art of Ernest Hemingway. His Life and Personality. (Peter Nevill, 245 pp., 15 s.) C. Baker, professor te Princeton, die blijkbaar een grote bewondering voelt voor de veelgelezen Amerikaanse romancier, slaat diens werk misschien wel wat te hoog aan. Zijn studie roept nochtans veel belangrijke punten ter overweging op. Het onderzoek staat vooral toegespitst op de ‘artistieke’ figuur van Hemingway en volle nadruk wordt daarom gelegd op zijn naoorlogs verblijf te Parijs, in de ‘artistieke’ kringen van G. Stein en Ezra Pound waar hij het karakter kreeg van een vaderlandsloze dat hij sindsdien heeft bewaard.

J. Atkins geeft een meer psychologische en zelfs psychoanalytische behandeling van de figuur van Hemingway. Hij beschouwt hem vanuit het centrale belevingspunt van de ANGST, die hij opgedaan heeft gedurende de eerste wereldoorlog in Italië, in welks schaduw hij voortdurend blijft cirkelen en tot afreactie waarvan hij zich met een dynamistische roes als stierenvechter en soldaat in de wereld van de physische actie heeft gestort. Atkins benadert de figuur van de schrijver vanuit de beschouwing van motieven als ‘War’, ‘The Life of Despair’, ‘Love and Sex’, enz. Zijn studie blijft nochtans te fragmentair en de inductieve methode heeft hij niet streng systematisch genoeg doorgevoerd.

In verband met de structuurproblemen van de roman (nog een van die studieobjecten die bij ons zo goed als onaangeroerd zijn) verdient volle aanbeveling de studie van Dr. H.A. Mendilow: Time and the Novel. Introduction by J. Isaacs. (Peter Nevill, 245 pp., 15 s.) Dr. Mendilow is zeer lucied in zijn ontleding van de romantechniek en zijn bespreking van thematische en formele problemen. Zoals de titel aankondigt gaat zijn hoofdbelangstelling uit naar de behandeling van het begrip ‘tijd’ dat onder invloed van de moderne psychologie en filosofie (H. Bergson!) in handen van vooraanstaande auteurs als M. Proust, A. Gide, V. Woolf, J. Dos Passos, D. Richardson, James Joyce e.a. de romanvorm zo belangrijk gewijzigd heeft.

Op het gebied van het drama verscheen de eerste uitgebreide Engelse studie over Jean Anouilh: Edward Owen Marsh: Jean Anouilh. (W.H. Allen, 16 s.) Dit werk dat van een warme bewondering getuigt is alleszins een flinke ontleding en interpretatie van het romantisch gekleurde toneel van de gekende Franse dichter.

In een gedetailleerde en interessante studie, getiteld Ibsen's Dramatic Method. A Study of the Prose Dramas (Faber & Faber, 21 s.) heeft Dr John Northam de Ibsen bibliografie weer met een boek verrijkt. Hij rechtvaar-

[p. 373]

digt de uitgave daarvan door de nieuwheid van de aangewende methode van karakterinterpretatie, die vooral uitgaat van een zeer aandachtige analyse van de toneelaanwijzingen. Al is dit werk ook niet altijd ten volle overtuigend, het is een waardevolle aanwinst voor de Ibsen-studie.

Op het gebied van de wetenschappelijke biografie tenslotte werden twee opmerkelijke leemten gevuld. De eerste door een uitgebreide en uiterst volledige levensbeschrijving van Engeland's grootste dichteres E.B. Browning, door Dorothy Hewlett (Cassell, 25 s.), een verdienstelijk werk dat heel wat onuitgegeven materiaal bevat. De tweede door The Brontë Story van Margaret Lane (Heinemann, 21 s.) Deze biografie van de bijna legendarisch geworden schrijfsters uit de Engelse romantiek, was werkelijk een noodzakelijkheid geworden. Het is een critische en sterk aanvullende omwerking van het oude en dikwijls onbetrouwbare boek van Mrs. Gaskell (1857).