Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 97

[p. 577]

[1952/16]

A. Westerlinck
In memoriam Henriette Roland Holst-van der Schalk

Ons Novembernummer was reeds ter pers toen het bericht van het overlijden van Mevrouw H. Roland-Holst ons toekwam. Wij zouden aan onze plicht tekort schieten moesten wij in dit tijdschrift bij haar heengaan niet een kleine hulde brengen, die uiting geeft aan onze verering en sympathie voor haar onvergetelijke figuur. Voor ons was zij trouwens niet enkel een der belangrijkste dichters van ons taalgebied en een der sterkste persoonlijkheden in het Nederlandstalige geestesleven van deze tijd; ze was immers ook sinds jaren een innige vriendin van Juffrouw M.E. Belpaire geworden en ons tijdschrift zeer genegen.

Rond de jaren dertig leerde zij, door bemiddeling van August Van Cauwelaert, Juffrouw Belpaire kennen, en bij de eerste ontmoeting reeds was zij zo opgetogen dat zij onmiddellijk haar koffers uit het hotel liet weghalen om in het grote witte huis van de Markgravelei te blijven logeren. Sindsdien kwam zij minstens eens en dikwijls meermaals per jaar naar Antwerpen wanneer zij het goed seizoen in de Buissche Heide doorbracht, en ook haar man kwam telkens op bezoek wanneer hij op doorreis was naar Chartres of elders.

Zij die de ontmoetingen en gesprekken van Mevr. Roland Holst en Juffrouw Belpaire hebben meegemaakt, dragen daarvan een onvergetelijke indruk mee. Niet enkel om de hoge kunstzin, de zeer ruime culturele belangstelling, de verheven maatschappelijke visie en de religieuze ernst, waarvan deze dialogen getuigden, maar ook om die adel van goedheid en vriendelijke voornaamheid waarmede zij waren vervuld. Zij waren twee uitzonderlijke vrouwen met zeer grote begaafdheid, in de ziel, de geest en het karakter; beiden getuigend van een indrukwekkende zedelijke kracht en adel. Er bestaat ook een tamelijk omvangrijke collectie brieven (thans berustend in de Hogeschool voor Vrouwen te Antwerpen), die deze twee vrouwen met elkaar hebben gewisseld en die voor de kennis van de religieuze ontwikkelingsgang van Henriette Roland Holst in de laatste jaren van haar leven belangrijk zal blijken te zijn.

Voor kort ontvingen we van haar nog een in verzen gestelde ‘Herinnering aan Marie Elizabeth Belpaire’. Wij waren eerst van plan deze bijdrage af te drukken in onze e.k. Januari-aflevering, wanneer er 100 jaar zullen verlopen zijn sinds de geboorte van Juffrouw M.E. Belpaire. Maar nu de schrijfster

[p. 578]

voor die tijd is heengegaan, laten wij het gedicht reeds in dit nummer verschijnen omdat het ons toelaat samen met de gedachtenis van de grote afgestorvene een vriendschap te huldigen, die deze twee onwaardeerlijke vrouwen voortaan, over de dood heen, in de onsterfelijkheid verenigt.

Het is geen groot gedicht, misschien geen goed gedicht zelfs, en in elk geval draagt het de sporen van de ouderdom, van de moede, onzekere hand, die er niet meer toe komt de vorm van het sonnet te fatsoeneren zoals door de gekende voorschriften wordt geëist. Maar, heeft dit hart, dat zo ruim en fel de hoogste waarden van het bestaan najoeg, zich wel ooit om de bekoorlijke perfectie van de muzentaal bekommerd? Zeker op dit ogenblik is dit vers ons dierbaar als de laatste klank die ons toekwam van die grote, liefderijke, sterke en machtige ziel, die levenslang alles heeft ingezet voor àl wat in en boven de mens het leven zin, geluk en adel geeft:

Zachte gezegende herinneringen
Aan Vlaanderens vroome en wijze vrouw,
Maakten in mijn geest een vriendelijke vouw
En deden in mijn ziel bloemen ontspringen.

Mij dunkt ik hoor van ver de Eng'len zingen
En open gaat de breede hemelpoort;
Op onze aarde wordt niets meer gehoord
Van duistere en van onreine dingen.

Zij strooide zegen uit met volle handen
Over haar vaderstad, haar land en volk,
Dat in zijn ziel voelt liefde voor haar branden,

Als ik haar dank breng, die aan gene zijde
Van 't graf bidt: Heer erbarm U
Over 's menschen lijden.