Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 97

[p. 106]

Jos van der Steen
Vaders en zonen

Met een zacht gefluit draaide de automatische deur open. Ik stapte het hospitaal binnen en de oude portierster, die dit baantje vervulde omwille van de fooien en er waarschijnlijk fel om benijd werd door de andere oude vrouwen, knikte me met een stijve glimlach toe. Het leek er op, of ik hier reeds iemand van belang was, doch ik zuchtte om de voldoening die dit hoofdknikje me gaf, want mijn ongeluk was nu precies geen reden om trots op te zijn.

Ik greep naar mijn hoed, maar halfweg hield ik mijn hand stil. Feitelijk bestaat er geen enkele reden om in de gang van een hospitaal je hoed af te nemen: het is een openbare instelling die je zelf met je belasting onderhoudt. Het is geen privé huis dat je binnenkomt.

Op de trap liep ik vlak op de verpleegster.

‘Mijnheer Verstraeten,’ zei ze kort en afgebeten.

‘Dag zuster. Hoe is het met hem?’

‘Zo goed het kan. Weinig koorts, geen pijn. Enfin... hij heeft nog pijngevoel en dat misleidt hem. Hij weet nog niets. Maar het wordt tijd. Vanavond moeten we het verband hernieuwen... Gaat u 't nu zeggen?’

‘Ja,’ sprak ik zonder meer, want haar bazige toon maakte me wrevelig en ze praatte zo koel en zo koud alsof ze geen hart had net als alle dokters en verpleegsters. Ik bleef naar haar purperrode wang staren totdat ik moeite had om mijn rechterhand te bedwingen, zo'n lust kreeg ik om die ronde, veel te gezond uitziende vrouw in 't gelaat te slaan, vlak op die uitdagende purperen vlek die geen poeder verbergen kon.

Het was feitelijk haar werk. Waartoe diende ze anders? Waarom moest ik het juist doen Omdat ik de vader was? Was ik dan sterker of knapper dan iemand anders? Ik knikte zonder iets te zeggen en liep verder.

In de lange, gevangenisachtige hospitaalgang hield ik de nummerplaatjes op de deuren in 't oog, want ik wist niet juist waar zijn kamer was. Het moest hier ergens zijn... 27... 28... Zou hier ook geen 13 bestaan als in een hotel en geen nummer 100? Ik moest straks eens kijken als ik naar huis ging. Straks! En meteen voelde ik het als een profanatie van mijn verdriet. Waaraan een mens in zulke omstandigheden toch kan denken!

Ik rook de was voor ik door een open deur een werkster de vloer zag

[p. 107]

boenen. Het was een lege kamer. Een lege hospitaalkamer! Dood of genezing: alpha en omega.

Ze knikte. Zou ze dat voor iedere bezoeker doen of kende zij mijn geval ook? 't Leek wel of het hele hospitaal over ons praatte.

Ik was de deur bijna voorbij gelopen. Ik had mijn hand op de klink, maar ik aarzelde om binnen te gaan. Het was kinderachtig, maar het was het zwaarste moment van mijn leven. En 'k was toch maar een mens. Al noemde men mij Mijnheer Verstraeten en was ik een man van aanzien op het kantoor, ik was toch ook maar een stumperd...

Ik deed de deur langzaam open. Daar lag hij, het zonnelicht op het bed. Er was niets aan te merken.

‘O!’ En zijn gelaat klaarde helemaal op, toen hij me zag. ‘Dag, Pa!’

Hij was mooi. Al had ik hem dagelijks gezien, twaalf jaar lang, nu viel het me eerst op hoe regelmatig zijn gelaatstrekken waren, hoe dik blond zijn haar en speciaal welke klare ogen hij had. Vooral nu, als ze innig blonken... want hij was tevreden me te zien.

‘Blijf liggen, jongen,’ wou ik zeggen, maar ik moest slikken en mijn lippen gehoorzaamden niet. Ik ging op hem toe en kuste hem, maar ik drukte hem neer, want hij had zich half opgericht.

Ik legde mijn pakje op het bed, trok een stoel bij en ging naast hem zitten.

‘Wat heb je bij, Pa?’ vroeg hij nieuwsgierig toen hij 't pakje gezien had en zijn naïeve jongensachtigheid, die nog zo eerlijk verraadde, dat krijgen zaliger is dan geven, ging me door 't hart.

‘Boeken en de tekenverhalen uit de krant.’

‘O, dank je, Pa!’ en hij werkte reeds aan de knopen van het pakje. Ze gingen niet los, maar hij schoof handig en voorzichtig de bovenarm van het kruis, dat het koordje vormde, over een hoek van het pakje, en daar had hij de boeken al in zijn hand.

‘De derde Dik Trom, Pa!’ en zijn ogen blonken, ‘en “Het Schatteneiland”! Dat heb ik al op de film gezien!’ Maar toen hij de tekenverhalen vond, legde hij de boeken neer en begon gretig te lezen: ik had ze uit de krant van gisteren en van vandaag geknipt, want mijn kinderen volgen ze met passie.

Hij moest lachen om iets dat er in voorkwam en hij keek me vrolijk in de ogen. ‘Fijn, Pa,’ zei hij. ‘Ze hebben hem.’

Ik mocht het niet verder laten komen: nu was het ogenblik aangebroken. Ik schraapte mijn keel en ik was me plots van mijn omgeving bewust: de koud-zindelijke gasthuiskamer met de zon die een groot schaduwraam op de goedkope witte katoenen bedsprei maakte en buiten in de bomen een merel die begon te zingen.

‘Luister, jongen...’

‘O, pardon,’ zei hij toen onverwacht, en met een verlegen glimlach, die om verontschuldiging bad, nam hij de krantenknipsels en de boeken op en legde ze op zijn nachttafeltje. De stumperd dacht nog aan zijn manieren.

[p. 108]

‘Hoe gaat het thuis, Pa?’ vroeg hij terwijl hij het inpakpapier opplooide.

Het was te laat: mijn kans was voorbij.

‘Goed, jongen.’

‘Kon Ma niet meekomen?’

‘Ze...’ Ik haperde; ik wilde ‘wou’ zeggen,... ‘ze kon niet meekomen.’

‘En Jan en Griet?’

‘Die zijn naar school.’

‘O, ja. Welke dag is het dan vandaag, Pa?’

‘Woensdag.’

‘Woensdag? Maandagavond gebeurd... dan is 't reeds de derde dag dat ik hier ben, Pa?’

Ik gromde mijn antwoord.

‘En hoe is 't met onze Bobby, Pa? Zoekt hij niet naar mij?’

Wat moest ik daar op antwoorden?

‘Ik wou dat hij hier was, dan lag ik niet alleen. Maar dat zal wel niet mogen, nietwaar, Pa? En eens meebrengen, zou dat ook niet gaan? Neen? Hoe spijtig!’

Zo zou ik er nooit komen... Als ik maar eens aan 't spreken was... Onrechtstreeks beginnen, ja, dan bracht het ene woord me misschien op het andere...

‘Hoe gaat het er mee, jongen?’

‘Goed, Pa. Soms heb ik pijn aan mijn knie, Pa. Geweldige steken. Maar lang duurt het nooit.’

Hoe was het in godsnaam mogelijk?

‘Zeg, Pa, heb je ze al gezien?’ En hij wees naar een schoteltje, waarop een grote tros druiven gelegen had, doch waar nu nog slechts enkele vruchten aan de lange steel overbleven. Ik had ze gezien zonder me af te vragen, hoe die hier konden gekomen zijn.

‘Van de man, die me heeft overreden, Pa. Gisteravond heeft hij ze gebracht. Maar er was toen geen bezoek toegelaten en hij heeft ze afgegeven aan de zuster. Vriendelijk, nietwaar?’

Geweldig vriendelijk, verdomme!

‘Hij kon er feitelijk ook niets aan doen, hé, Pa? Hij moest uitwijken tot op het fietspad waar wij aan 't rolschaatsen waren...’

God, God. De jongen die nog van niets wist, probeerde die schurk wit te wassen, die schurk die ik met plezier met eigen handen zou willen wurgen, waarbij 't me deugd zou doen mijn duimen op zijn strot te kunnen drukken en te voelen hoe het leven stilaan uit zijn bandietenlijf vloeide. En de sukkel sprak van niets kunnen verhelpen. Als je niet kunt autorijden moet je van de baan blijven, verdomme! Zulke kerels...

‘...en 'k was juist aan de leiding, Pa. Onze Jan was niet meer te zien, alleen Frans Geudens en Jan Van Praat hadden me kunnen bijhouden. En 'k had juist Frans losgeworpen toen het gebeurde... Heb je Frans en Jan nog niet gezien, Pa? Wat zeggen ze ervan, dat ik in 't hospitaal lig?’

[p. 109]

Ik voelde het, mijn gehele voorbereiding diende me tot niets. Ik had mijn kans verkeken, toen ik pas binnenkwam... Nu zou ik het waarschijnlijk bruusk doen en onbeholpen en ik zou alles bederven zoals ik gewoonlijk deed...

Ik staarde naar zijn handen die over de bedsprei bewogen. Van iedere hand hield hij er twee vingers loodrecht op: de wijsvinger en de middelvinger. Hij liet ze met kleine strookjes voortbewegen als rolschaatsers doen. Die vingers waren de benen, zijn hand hun lichaam. Ze bleven naast elkaar, maar stilaan nam zijn linkerhand voorsprong, stak de andere voor goed voorbij en maakte toen met stilstaande vingers een grote boog als iemand die zijn rolschaatsen laat uitbollen. Dat was hij...

Ik kende dat vingerspel, want ik had het hem zelf geleerd. Dat speelden we vroeger op school op de bank. Dan waren onze vingers voetballers en we schoten er balletjes papier mee voort. Met de middelvinger en een potlood tussen opgetrokken wijsvinger en duim verbeeldden we een kreupele met een houten been. John Silver! John Silver verdomme!

‘Ik heb aan de zuster over onze Rollersclub verteld, Pa, aan die vriendelijke, die jonge met zwart haar. Ik heb haar gezegd dat ik in de finale kwam voor het kampioenschap. Maar ze antwoordde niet veel: ze zal waarschijnlijk niet van rolschaatsen houden. Jij hadt vroeger ook geen rolschaatsen, nietwaar, Pa?’

Wat moest ik zeggen?

‘Ze waren toen nog niet in de mode, jongen.’

Waarover zat ik nu toch te praten... en hoe langer het duurde, hoe moeilijker het werd. Ik kon niet meer op mijn stoel blijven zitten en ik stond ongeduldig recht. Ik bleef voor het raam staan en keek naar buiten in de prachtige tuin van het hospitaal. Twee oude mannen waren er aan 't harken met langzame bewegingen als in een vertraagde film. En in een rode beuk floot nog steeds die vervloekte merel.

‘...toch erg, Pa. Wat deed je dan om je bezig te houden?’

Hou toch op, jongen!

‘Gaan vissen en vogels vangen, en zwemmen,’ zei ik zo kalm mogelijk.

‘Verveelde je je dan nooit? Dat zou ik nooit uitgehouden hebben.’

God, zwijg toch, zwijg toch! Mijn vingers trommelden op de vensterbank.

‘Weet je nog, Pa, die Canadezen die we gezien hebben in het Sportpaleis... Die Fraser, dat was een voorwaarts, hé! Als de bliksem zo snel en hij kon stoppen als op slag. Pa, nu moest ik ook eens zo'n speler worden... Onze trainer zegt, dat 't mogelijk is... Zou je dan niet fier zijn, Pa?’

Ik drukte mijn nagels in mijn handpalmen. Het was hopeloos! De tijd van 't bezoek gleed door mijn hand als een draad zonder knoop. Hoe moest ik hem doen zwijgen en hoe ging ik het hem zeggen?

Hoe ging ik hem zeggen, dat hij nooit meer zou schaatsen, dat zijn been afgezet was tot boven de knie!