Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 93

Spreekbeurt door mej. Senator Baers
uit naam van de Vrouwen van het land

Eminentie, Excellenties, Dames en Heren,

Wij vieren heden een grote, voorname vrouw. Ik ben geneigd te zeggen: een groot man! Het werk waaraan Juffrouw Belpaire haar leven wijdde is immers van dien aard, dat het zowel voor een man als voor een vrouw eervol, belangrijk en hoogst verdienstelijk verdient genoemd te worden.

En toch zouden sommige vrouwen van dit land mij een welverdiend verwijt toesturen, moest ik, die de eer geniet hier de tolk van de vrouwen te zijn, de waarde van de levenstaak van Juffrouw Belpaire het best menen te schetsen met ze voor te stellen als een mannentaak door een vrouw verricht!...

Dat ware immers toegeven aan een - mijns inziens - verouderde mening, die wil dat een extra-familiale, menselijk-hoogstaande activiteit niet tot de essentiële vrouwenzending behoort.

Doch laat ik deze onder mijne achtbare toehoorders spoedig geruststellen, die hierin een woord van misprijzen menen te horen voor de familiale zending van de vrouw.

[p. 7]

Wij raken voorzeker gauw akkoord.

Ik ben immers de mening toegedaan dat niet enkel de onvervangbare maar ook de onovertreffelijke zending van de vrouw in het mensdom daarin bestaat een moeder te zijn, in de echte of de figuurlijke zin van het woord. En het blijkt nu juist - hoe paradoxaal het ook klinke - dat de grootheid van Mejuffer Belpaire daarin ligt dat ze een volwaardige vrouw is en als geen andere de kunst verstond - en nog verstaat - een ware moeder te zijn.

Voortschrijdend in het voetspoor van haar illustre tante Constance Teichmann, is zij spijts haar hoge ouderdom, voor ons geworden het type van de moderne vrouw, die in de wereld een zending wil vervullen en al weldoende door het leven gaan. Zij is voor ons ook het type van de konsekwent gelovige vrouw die in God de kracht putte om, bij de mensen, de zending te vervullen die Hij haar had toevertrouwd. Baanbreekster is zij geweest, die mooie jonge vrouw, rijk aan geestes- en materiële goederen met adellijke relaties en onbegrensde geluksmogelijkheden voor het vestigen van een eigen kroost.

Aan het zo verheven echtelijk geluk heeft zij verzaakt, maar aan het mensdom heeft zij willen brengen de vrucht van haar hoge liefde voor al wat schoon en waar en goed is!

Met een moederlijk gebaar heeft zij zich weten te buigen over zo menig ontluikend kunst- of geestesleven, dat met haar zorg en bezorgdheid tot vruchtdragende ontplooiing kwam.

‘Met haar onblusbaar geloof in het schone en het goede is zij jonger dan wij’ schreef één harer vrienden op haar 80ste verjaardag.

Hoe onwrikbaar moet dan dat geloof geweest zijn op 20 of op 25 jaar!

Als tamelijk jonge vrouw neemt zij de taak over voor de vroeg verweesde kinderen van haar broeder. Zij helpt die rijke natuur van haar drie neven tot volle ontplooiing komen in het priesterlijke type dat hun ieder eigen is.

God alleen weet wat Juffrouw Belpaire enkel door die moederlijke daad aan ons land en aan de wereld schonk.

Die Eerw. Heren Belpaire zijn immers drie wereldburgers, met een veel breder horizont dan dat van eigen land.

De Christelijke Arbeidersbeweging in haar veelzijdige vormen weet Juffrouw Belpaire bizonder dank voor alles wat ze gekregen heeft in de persoon van Zeer Eerw. Heer Kan. Jan Belpaire. Maar verder dan eigen familiekring reikte die vrouwelijke en moederlijke hand naar al de interessante vormen van het kunstleven, het onderwijs, enz.

Vijf en zeventig jaar lang is de naam van die innemende Antwerpse vrouwenfiguur verbonden met alles wat er in de Scheldestad en in het land aan kunst en onderwijs, aan sociale actie en Vlaamse Beweging gepresteerd wordt.

De redactie van de Belgische Illustratie, dus waarschijnlijk August Snieders, heette haar welkom in de rij van de Nederlandse schrijvers bij het verschijnen van haar eerste novelle ‘Het Kerkportaal’.

Juffrouw Belpaire was toen 20 jaar.

Hoeveel vrouwen van haar sociale standing voelden op dat ogenblik de

[p. 8]

kultuurnood van ons volk, en het belang van de Vlaamse beweging aan. Welke vrouw heeft het haar nagedaan in de eerste jaren van haar strijd!

Wie kon het voorzien ook dat die jonge schrijfster het zou brengen tot eerste en tot nu toe enig vrouwelijk werkend lid van onze Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal en Letterkunde; dat ze daar een korte poos onder-bestuurster zou van zijn en er een lezing houden over Beethoven.

Zeer zelden, schier nooit, meen ik, is Mejuffer Belpaire in het openbaar opgetreden.

Een mijner eerste herinneringen uit het sociale leven is het verschijnn van Mejuffer Belpaire op een podium. Ik zie haar nog, gepraamd door vrienden en bekenden om, onverwachts, een woord tot het haar zo toegenegen publiek te spreken. Schuchter en minzaam zocht ze het podium te ontvluchten verklarende dat, in het openbaar spreken, haar werkelijk niet paste.

Er zijn gelukkig veel andere manieren om een ideaal te dienen en dan zien wij fier op, naar die fijn-ontwikkelde vrouw, die ingeschakeld in de familietradities der Belpaires, steeds weer en immer in haar lange vruchtbare loopbaan verschijnt als de grondlegster of schutsengel of Mecenas van zo menige onderwijsinrichting. Sommige van dezen kregen de naam van grote vrouwenfiguren uit het verleden.

Anderen dragen Mejuffrouw Belpaire's eigen naam. Spontaan door het Antwerpse publiek werd deze als een vlag geplant op de inrichting die een, voor haar tijd, gewaagde onderneming bleek. Alle genoten haar begrijpende en daadwerkelijke steun.

Ook bij de wieg van de Hogeschool voor Vrouwen stond als een schutsengel de reeds bejaarde Juffrouw Belpaire.

Met vreugde - alsof dat initiatief de verwezenlijking van een lang gekoesterde droom was, ontving zij de stichters, en de ook zo tengere lieve vrouw die er haar leven aan gaf, en met een prinselijk gebaar gaf zij aan de Hogeschool voor Vrouwen een prinselijke huisvesting.

Anderen zullen hier de schrijfster en de zeer begaafde musicus prijzen, die van haar eigen huis en van haar onderwijsinstellingen een thuis wist te maken voor zovele talentvolle kunstenaars.

Maar laat ik getuigen dat ook de eerste vrouwenorganisaties met haar aanmoediging of op haar initiatief ontstonden. Blijkt niet daaruit en eens te meer de ontvankelijkheid van Juffrouw Belpaire's gemoed voor alle volksnoden.

Immers met haar gezag en haar aanmoediging steunde zij de eerste pogingen van wijlen Pastoor Keerseleers en Louise Van Riel.

Haar zeer verduldig vertrouwen was ook voor mij een stuwkracht.

Haar naam blijft verbonden aan die van Maria-Krans, het eerste vrouwelijk verbond van Mutualiteiten en met die der Vrouwengilden die nu, God zij dank, over het land tot de sterkste vrouwenorganisatie zijn uitgegroeid.

En was ook de Constance Teichmann-Bond niet de concrete uiting van haar verlangen een actie voor de meer intellectuele en begoede vrouwen te zien ont-

[p. 9]

staan, aansluitend bij de ontluikende Christelijke Vrouwenbeweging van andere landen, waar grote vrouwen als leidsters optraden?

Hiervoor had de, helaas te jong gestorven en talentvolle Léna Nuyens-De Roover U meer en beter dan ik kunnen spreken.

God heeft ons land en vooral Vlaanderen rijk bedeeld toen Hij ons een zo voortreffelijke en fijn-begaafde Maria-Elisa Belpaire gaf, een vrouw met een echt en groot moederhart. Of beter nog, Hij heeft aan Mejuffer Belpaire een schat toevertrouwd. Uit dien schat die onbegrensd bleek putte zij altijd en opnieuw: optimisme, groot-menselijkheid, ontzaglijke liefde.

Liefde voor al wat schoon en edel is...

Kwistig heeft zij met deze schat gewoekerd, immer en opnieuw gegeven zonder dat de linkerhand wist wat de rechter wegschonk.

Uit honderden harten stijgt heden een dankgebed op en uit honderden monden een dankwoord.

Haar laatste jaren wezen de rustvolle bekroning van een soms bewogen maar doorlopend zeer sereen leven.

M.E. Belpaire is en zal blijven voor de vrouwen van Vlaanderen en België een toonbeeld en een glorie.