Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1941

[p. 151]

Boekbespreking

Ernest Claes: Clémentine. - Uitg. Wereldbibliotheek-Vereeniging, Amsterdam. 1940.

Van Ernest Claes verscheen een novelle onder den titel ‘Clémentine’, als Kerstpremie 1940 bestemd voor de leden der Wereldbibliotheek-Vereeniging.

Het is de geschiedenis van Louis Charles Gérard Parmentier, die in zijn genieperig en nutteloos bestaan geen glimpje van zijn adelvollen naam vertegenwoordigt en als ‘mijnheerke’ profijtelijk en welgedaan door het leven luiert. Mijnheerke trouwt, maar Ernest Claes beweert, dat er in het leven van het rentenierke nooit iets vermeldenswaard is geweest, zelfs zijn huwelijk niet. Doch Mevrouw Parmentier bracht met haar bruidschat ook haar nieuwe meid Clémentine onder het nieuwe dak, zoodat met dit huwelijk eigenlijk de geschiedenis inzet. Want Clémentine krijgt in het leven van mijnheerke niet alleen de hoofdrol toebedeeld, maar de auteur belast haar nog met vrijwel al de onsympatiekste eigenschappen, welke men een vrouwmensch - al is deze dan nog Betekom - kan toeschrijven. Clémentine is een mengsel van bruut egoïsme en laagste berekening: heel haar leven van dienstbaarheid, van gewillige toewijding is een geduldige speculatie op de erfenis van mijnheerke. Ze wacht op den dood van Madame Parmentier, daarna dag voor dag op het traag-uitgaand levensvlammetje van mijnheerke. Zij berekent, bespiegelt, wendt alle middelen aan om tot haar doel te komen. Maar de geniepigaard mijnheerke heeft haar sedert lang doorzien en als zijn vlammetje eindelijk uitgaat luidt zijn testament: Voor Clémentine Geeraerts... de kleeren van madame Parmentier zaliger... Levenslang vast verblijf in het godshuis te Leuven.

Doch op den dag van mijnheerke's begrafenis werd Clémentine, na ruim veertig jaren dienst en ijdele speculatie naar een krankzinnigengesticht weggevoerd.

Ernest Claes heeft dit gegeven met al de sappigheid van zijn talent en met al de voortreffelijke eigenschappen van zijn pen uitgewerkt; er zijn bladzijden waarin hij op meesterlijke wijze een stemming, een atmosfeer weet vast te leggen. (Hdst. XII.) En het mag den auteur als een verdienste aangerekend worden, dat hij in het gemoed van den lezer een gevoel van afkeer voor deze geniepige en vieze creaturen weet te wekken.

ALBE.

Daphné du Maurier: Rebecca. - Traduit de l'anglais par Denise Van Moppès. - Albin Michel. Paris. - 30 fr.

Buitengewoon succes viel dezen roman te beurt. En met recht, want hij laat u niet los, en naarmate men verder leest, ondergaat men meer en meer de stijgende spanning die over heel het boek heerscht. Mysterie, onrust, angst, loerend onheil, liggen als een donkere wolk over het prachtige goed Manderley en zijn inwoners: Maxim de Winter, die voelt dat de moord waaraan hij zich - van allen ongeweten - schuldig heeft gemaakt, zich eens wreken zal; zijn tweede vrouw, nog een kind bijna, die haar jong geluk wegbrokkelen ziet onder de nooit verdwenen herinneringen aan de eerste vrouw, Rebecca. Totdat het plots uitbrekend drama, haar de kracht geeft haar verlammende schuchterheid te overwinnen, en met al de kracht van haar warme liefde, haar man in de meest tragische uren van zijn leven ter zijde te staan, en te steunen in den strijd voor zijn eer en leven. Waarlijk een prachtig boek, sterk gebouwd, keurig geschreven, en waaraan de personages uitzonderlijk

[p. 152]

levend getypeerd zijn. Maar ook een roman waarvan de atmosfeer heelemaal heidensch is, zonder eenige behoefte aan bovennatuurlijk leven, heelemaal gekeerd naar dat aardsch geluk, gemaakt uit comfort, breed leven, in een rijk, artistiek kader.

L. DUYKERS.

Léon Tolstoi et Sophie Tolstoi: Journaux intimes. 1910. (Coll. La Connaissance de soi). - Gallimard. - N.R.F. Paris.

Dit boek bevat eenerzijds de intieme aanteekeningen van Tolstoï gedurende de laatste maanden van zijn leven, anderzijds die van zijn vrouw gedurende hetzelfde tijdstip. Pijnlijk is het lezen dezer bladzijden, waaruit zoo duidelijk de groote oneenigheid spreekt van een familie, die toch lange jaren in eendracht en geluk had geleefd. Scènes tusschen man en vrouw, de dochters tegen de moeder, de zonen tegen den vader. Kortstondige verpoozingen, brooze verzoeningen, door nieuwe stormen weldra gevolgd. Tolstoï, bekeerd tot een soort vaag, dogmenloos, aardsch, communistisch christendom, wilde zijn vrouw en kinderen, na zijn dood, van de schrijversrechten van een goed deel zijner werken berooven. Zijne vrouw, die alleen het huishouden en het zware landgoed bestierde, daarbij zijn handschriften voor den drukker copieerde, de proeven nazag, voor uitgave en heruitgave zorgde, streed om de fortuin van haar talrijk kroost te verdedigen. Wie had gelijk? De geniale, utopische man, of de klaarziende, maar erg neurasthenieke vrouw? Wie zal het zeggen. Maar interessant is het boek ontegensprekelijk.

L. DUYKERS.

C.C.S. Crone: Muziek over het Water. - 81 blz. Wereldbibliotheek, Amsterdam. 1940.

De naam van C.C.S. Crone was ons totaal onbekend, doch nu wij dit boekje gelezen hebben zullen wij hem ongetwijfeld niet meer vergeten. In een gedrongen en zeer beeldenden stijl geeft hij ons de ervaringen van Leentje Griffioen, een burgermevrouwtje, uit haar midden verstooten, die de wrange werkelijkheid waarin zij is beland ontkomen wil en zich derhalve verbeeldt Gods Nachtegaaltje te zijn, op zoek naar den Man der Smarten. Als verteller en evocatief prozaïst heeft Crone opmerkelijk verdiensten.

STAF WEYTS.

Jef Last: Kinderen van de Middernachtzon. - 241 blz. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1940.

Dit boek leest men in een adem uit en legt men met spijt terzijde. Het is een zeer origineele en interessante kijk op Scandinavië en Lapland, een wereld die ons niet genoeg bekend is en waarvan wij steeds verrast de vreemde aantrekkelijkheid ondergaan. Jef Last leidt ons in de kringen der Noorsche intellectueelen en kooplieden, bij de visschers, bij de matrozen der ertsschepen, bij de robbenvangers der Poolzee en bij de zwervende Lappen. Van deze laatsten schetst hij daarbij op bondige maar zeer duidelijke wijze de geschiedenis, de zeden en de sociale en religieuze problemen. Enkele korte novellen sluiten dit boek, dat prettig verlucht is met teekeningen van den schrijver en gesteld is in een zeer vlotten en aangenamen stijl, die op menige plaats zelfs merkwaardige stylistische kwaliteiten vertoont.

STAF WEYTS.