Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1941

[p. 43]

Sursum corda
door G. Engelberg
(Fragment)

Dat het nu weer lente wordt.

Het is al Zwaluwdag geweest. Daar zijn nog de wazige tonen om de dingen, om de heesters en de akker, en 's morgens de rijm, die als bevroren licht voorop komt, vóór de zon, na den nevel. Ja, misschien wordt het weer lente. Ik heb de botten van de kastanjes betast, ik voelde de klop van hun bloed aan mijn vingertoppen. Die botten zijn al groot. Ik zag er de spanning op en de wedijver om den groei, om het openbarsten.

Maar zullen er weêr zóó blijven zonder ooit open te gaan, zonder het licht te kennen, en zullen die verdorren, hoewel zij hoop hadden, als de andere? - schoon niets dit hopen wegneemt schrompelen ze heel zeker, als de andere al hebben gebaard. -

Wellicht is het goed zoo. Misschien weten zij het van tevoren en zijn ze er enkel om den wedijver grooter te maken, nu het lente wordt en het licht zooveel op het donkere wint. Nu alles zich gretig leent tot het anders worden, veel schooner dan het ooit geweest is. Ach ja, lieve hemel, waarom ook niet?

De menschen treden nu buiten, met hun dieren. Zij zien het licht en voelen de warmte. De menschen halen de handen uit de zakken. Zij steken de armen boven het hoofd, ze laten die kraken en rekken ze. Dan voelen zij plots een loomheid en een stilte, die wacht. Vanwaar komt ze, deze stilte? Is het mogelijk dat de lente haar in hen legde, met het licht en de ruimte, die nu groeit: de borst spant daar om en krijgt het druk. Een ijlte wuift om hun hoofd, om de twijgen die bloesems willen en over de zware aarde. Daar komen vogels ge-

[p. 44]

vlogen. Die strijken snel neer om te rusten; ze kwamen van ver, van het licht komen ze en brengen er een deel van.

O, die beweeglijkheid. De uren hebben alle nu plots iets te doen. De heldere oogenblikken vloeien in elkaar tot ruischende glinsterende spelen, ze klinken tegen elkaar op als kinderstemmen. Niet één is onbelangrijk; ze vormen elkaar zoo eensgezind en gemakkelijk, zonder moeheid, uitgerust tot een langdurig gebeuren. Wie weet schrijven ze elkaar geen brieven, kleine lichte bladzijden, waarin ze openbaren wat ze zinnens zijn, deze weken, de volgende maanden lang en die de winden dragen, naarwaar ze worden bewaard.

Voor een paar dagen sneeuwde het. De huizen stonden laag in de vacht en verdroegen het; ook de kou en later de dooi. De dooi. De sneeuw drupte van de dakhoeken, lange zenuwachtige lekken die aarzelden en vervolgens rap vielen. Ze tikten op den grond en groeven een voor naast de gevels. Dat verwekte een klein lied, met lange poozen lauwe stilte van naakt getak en zweetende stammen. De wegels hadden zeer diepe voetsporen, die kwamen en andere, die gingen, met af en toe enkele van kindervoeten daartusschen. Waren ze van menschen, die in dit licht voor de eerste maal weer buitentraden, om langs hun akker te loopen en te verzinnen wat ze nu zullen doen? Hoefden zij niet eerst een deur in de muren van hun woonst te hakken, vóór zij buiten konden? - want nergens zag ik deuren noch vensters, als het winter was; de huizen droegen enkel een dak en een schouw en ik kon nergens leven vermoeden: aan niet één gevel wapperde een vlag. Daar stonden hooimijten, wier omvang zeer was geslonken, naast de schuren en de gesloten welput, in de ijle roerloosheid van vorst en kille regens, onder de grauwte en den druk van den lagen hemel. Thans bewegen ze zich hoe langer zoo meer. Enkele verzetten zich even en nemen een andere houding, moe als ze zijn van wachten. Ze lijken ergens tegen aan te leunen; hun hoofden dragen reeds licht, een jonge klaarte, die blauw is en een wensch doet, boven het sombere groen, dat de regens er hebben vastgehecht. - Die klaarte rust op de erven, - op het water van de volle sloot blikkert ze. Aan de boorden leeft ze oplichtend in het zwarte hout en op de

[p. 45]

gesnoeide wilgen. Maar alles kijkt de lucht in, naar het Zuiden. Het staat zoo onverwacht hoog overeind, vreemd en nieuw als kindergezichten, met duizend vragen om den mond.

Dat allemaal duurt natuurlijk maar heel kort op lentedagen. Het zijn alle nog vluchtige gedachten van geel en bleekgroen, paars en blauw, en zwart, als de zon weggaat en vroeg de avond komt, die de wenschen toedekt onder roode nevel en er zorgt voor draagt, zoolang mogelijk. Misschien zijn er ook nog huizen, zonder in den muur gehakte deuren, waar een kind gestorven is met mannen en vrouwen daar omheen, die stilzitten en toekijken hoe het daar ligt. Wellicht durven zij niet met hakken beginnen, om de kleine ziel geen uitweg te geven; zij zouden het nochtans kunnen doen, nu het lente zal worden en het bloed te kruien begint. Nietwaar? Gebeurt er niet iets met het winterkoren? Dat staat daar en wiegen kan het niet. Dan trilt het voor de winden; voor de regens legt het zich niet aan de aarde: het blijft rechtop om naar den hemel te kijken en het heeft hoop. Neen, een bevrijde kinderziel moest nu maar heenvliegen, boven de woonsten en over alles heen, als een vlinder.

Wie zou het tenslotte anders kunnen wenschen. Het wordt toch lente. Vele boomen liggen nu, waar vroeger hun schaduw was; de stammen toonen groote bleeke wonden van afgehakte takken. - Daar kwamen menschen onder aan hun voet. Zij hadden bijlen bij zich. Zij wierpen die neer. Dan planten zij de vuisten in de heupen en de voeten in den grond. Zij keken langs den stam de hoogte in naar de kruin, naar het licht dat de kruin droeg, - dat wiegde mee in de winden. Dat ruischte. Toen grepen die mannen hun tuig en begonnen te hakken. Een langen tijd deden zij dat. Dat klonk tegen de andere stammen, het sidderde kort in de heesters, over het land liep het met wijde zware passen. De spaanders vlogen hard van de bijl weg; ze lagen een heel eind verder met witte verschrikte gezichten te sterven en enkele trilden even na, als bij een krachtinspanning. Misschien hebben ze nadien die plotse stilte gehoord, - de mannen wierpen hun bijl neer en verwijderden zich vervolgens. Op eenigen afstand bleven zij staan om te kijken. Maar dan was het al bezig, dan voltrok

[p. 46]

het zich reeds. Een suizen. Een zoemen. Een snel glijden langs de anderen heen. Het licht liep op de andere kruinen over en het keek van daaruit toe, hoe een ruimte zich vormde, een leegte boven het dreunen en de splinters, die zoo bleef, ook als het al lang weer stil geworden was.

En ge merkt de zweem van nieuw groen, overal en nergens bepaald en het lijkt u toe alsof ge het voordien nooit zaagt. Maar het blijft niet zoo. Het wordt integendeel voller; ge ziet de zwelling van de botten groeien: die barsten verder open en maken de doorzichtbaarheid aldoor kleiner. Met bloesems soms. Dragen de kastanjes ze niet aan opstaande kaarsen? Ze laten hun laagste takken dicht bij den grond hangen. De uiteinden willen echter den hemel zien en krullen zich weer de hoogte in en dragen een kaars, als de andere, die hooger, dus dichter bij den hemel zijn. De winden tillen ze op, af en toe; dan deinen ze. En het stemt hem niet vijandig, dit deinen. Nog niet. De winden laten de bloesems niet angstig zijn; die staan enkel voor zon open, ze vangen het licht in hun kelk voor het meel, voor de vrucht, waar de uren en de regens zullen over gaan.

De lauwe regens.