Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1940

[p. 365]

Gestalten in 't verleden
door M.E. Belpaire

XXIV

In de maand Augustus 1916 hadden wij meermaals gelegenheid om De Panne te verlaten en ons te vermeien in 't groene landschap der omliggende dorpen. Telkens was dat een feest voor oogen, gewend aan de wijde uitgestrektheid van zee en zand.

Wij waren nu teenemaal ingeburgerd; we behoorden tot de notabiliteiten van de kleine frontwereld en konden gemakkelijker een auto verkrijgen - evenwel moest immer afgerekend worden met de militaire oppermacht. Onze kennismaking met Dr. Rulot bracht ons in contact met de kringen die voor de hygiene zorgden, met de toegewijde dames die raadpleginen hielden voor jonge moeders en zuigelingen. Zulk een inrichting bestond reeds in De Panne, onder de leiding van Dr. Vereecke. De echtgenoote van den Gouverneur van Westvlaanderen, Mw Janssens de Bisthoven, haar schoonzuster, Barones Negri, de jufvrouwen Bieswal en anderen verleenden hunne medewerking. Maar Dr. Rulot wenschte het werk uit te breiden. Wij zouden dan naar Wulpen gaan om er pastor en kloosterzusters voor het plan te winnen.

Maar te voren hadden wij nog het geluk, den 12 Augustus, een reisje naar Hoogstaede te maken, om Aug. Van Cauwelaert te bezoeken. Wij vonden den geliefden zieke veel verbeterd, met gezonder kleur en levendiger blik. Hij mocht al recht zitten. Wij wenschten van de gelegenheid gebruik te maken om ook Cyriel Verschaeve te gaan groeten en, na ons bezoek in het hospitaal, ondernamen wij te voet de wandeling naar Alveringhem. Het was een warme Augustusdag. Verhit en bestoven bereikten wij, rond twee ure, de koele

[p. 366]

kamer, vol voorwerpen van kunst en geestesactiviteit, waar de priester-dichter zoovele meesterwerken schiep. Het scheen ons een oase, na den langen, vermoeienden dag. En ook de boterhammen met kaas en confituur, de koffie, de perelende wijn, waren welkom aan ons verhongerde magen. Na een gezellig praten, volgden wij kapelaan Verschaeve naar 't kerkhof, waar wij wenschten het graf te bezoeken van den jongen Dr. Thieren, - zoon van den zoo gekenden Dr. Thieren van Antwerpen -, die op een der eerste dagen van den IJzerslag, onder een neerstortenden muur gedood werd. Hoe nu naar huis geraakt? Op den weg van Hoogstaede naar Alveringhem konden we een eindje meerijden in een karretje vol soldaten - het was pittoresk genoeg! - en op de baan naar Veurne hield een vriendelijke p.p. - piottenpakkers zooals de gendarmen toen geheeten werden - een auto voor ons tegen, die ons weer een eindje verder bracht. Dan weer een half uur te voet in de zengende zon en het ondragelijke stof. Autos snoefden voorbij, maar gaven geen acht op ons. Wij waren moe; het werd laat, en de weg was nog zoo ver. Plots bleef toen een auto naast ons stilstaan. Aan het stuur Dr. Van den Bulcke van Veurne, die ons instappen deed en ons tot in Adinkerke bracht. Hoe dankbaar waren wij hem voor die onvoorziene hulp! Van Adinkerke naar 't geliefde Pannekerkske waar wij een oogenblik rust namen, was nog slechts een eindje gaan, en gelukkig, ofschoon vermoeid en bestoven, kwamen wij aan in Swiss Cottage.

Om naar Wulpen te gaan, den Zondag 20 Aug., hadden wij, niet zonder moeite, een auto te onzer beschikking verkregen. Wij hadden ons bezoek en ons doel aangekondigd, maar toen wij aan 't klooster afstapten deelde de vriendelijke moeder overste ons mede dat de zusters in retraite waren en verwees ons naar den pastor, van wie alles afhing. E.H. Leroy, was een type van Westvlaamschen humor. Hij stond bekend als verteller en schrijver van de koddigste verhalen en geestigheden. Daar beloofde hij ons een voorraad van voor Omhoog. Voor het inrichten van de raadpleging voor zuigelingen zou hij wel zorgen. Wij moesten hem maar alles overlaten. Hij liet ons zijn kerk zien. De toren werd opge-

[p. 367]

blazen door de Belgische genie, en de kerk was door de ontploffing geheel gebersten. Een houten schutsel alleen beschermde de geloovigen tegen regen en koude.

Wij wenschten langs Steenkerke terug te rijden, om te kunnen bidden op het graf van Paul Piérard. Doch, toen wij voor het kerkhof stopten, werd ons het uitstappen door een gendarme verhinderd. Wij hadden echter het kerkje met benepen toren gezien, in wiens schaduw onze jonge vriend rustte. Lommerige boomen spreidden hun vrede in het ronde.

Onze tocht acht dagen later was meer bewogen, want het gold den steeds hernieuwden strijd rond De Belgische Standaard. - Was de naam niet een symbool? - De twee groepen zouden malkander ontmoeten op de pachthoeve van Dr. Verduyn's schoonouders te Pollinckhoven. Ditmaal reden wij in open koets met P. Hildebert en Jules Filliaert. Onderwege stapte Aug. Nobels nog in. Te Hoogstaeden brachten wij een kort bezoek aan Aug. Van Cauwelaert, en dan voorts naar Pollinckhoven, naar den, in onze meening beslissenden strijd. In eene groote, welstellende hoeve, in een ruime zaal met wijden schoorsteen, vonden wij de vrouw, de schoonzuster en den schoonbroer van Dr. Verduyn, die ons vriendelijk verwelkomden. Stilaan kwamen al de andere leden der vergadering aan: P. Bertrand, aalmoezeniers Van den Heuvel, Van Gramberen, Van der Meulen, Dr. Verduyn, Adile De Beukelaer, heeren Guldentops, De Pillecijn, Simons, Dr. Daels, Hilaire Gravez. E.H. Van Gramberen was ermee gelast het standpunt der oppositie te verklaren. Hij begon in dezer voege: ‘Tot hiertoe was De Belgische Standaard het werk van enkelingen; het moest het werk worden der denkers van het front.’ Daarop schoot Aug. Nobels in vuur. Hij vond deze verklaring ‘onverdragelijk pedant’. Met een vloed van woorden weerlegde hij de beweringen der tegenstrevers. Nu was de strijd voor goed aangebonden. Wat beoogd werd, was het bezit van De Belgische Standaard om het naar extremistische Vlaamsche doeleinden te richten. Wij mochten het blad uit onze handen niet laten rukken. De tusschenkomst van aalmoezenier Nobels had de tegenpartij blijkbaar verrast, maar hoe zou het verder verloo-

[p. 368]

pen? Zouden we in oneenigheid scheiden? Een voorstel van aalmoezenier Van der Meulen kwam den toestand redden. De Belgische Standaard zou het bezit blijven der huidige eigenaars, zoolang Pater Ildefons zijn verbintenissen tegenover den redactieraad naleefde. Deze raad bestond uit dertien leden: Pater Ildefons, Juul Filliaert, M.E. Belpaire, Louisa Duykers, P. Bertrand Van der Schelden, Eerw. Heeren Nobels, Van den Heuvel, Van Gramberen, Van der Meulen, de heeren de Beukelaer, Aug. Van Cauwelaert, Dr. Verduyn, Dr. Daels. Het was laat, toen wij de woelige vergadering verlieten om in den vrede des avonds naar huis te rijden. In de dalende zon zagen wij de rijke schoven op de akkers staan. Vóór het afscheid had Aug. Nobels mij de foto gegeven van den schoonen Christus dien hij geboetseerd had uit de klei van den IJzergrond.

Tusschen al die uitstapjes door, was ons gewoon leven voortgegaan: de bezoeken, in den Océan, aan Mrs. Innes-Taylor, wier toestand op zeker oogenblik zeer bedenkelijk werd. Mej. Duykers vond eens bij haar de gekende zangeres Mme Croiza op bezoek. Mrs. Innes-Taylor zelf was in Canada, als zangeres opgetreden in oratorios en groote muziekfeesten. Zij bezat een melodieuze sopranostem en al de gaven eener keurige artiste. Dit alles had zij opgeofferd aan haar liefdadig werk en in den laatsten tijd had zij slechts in de kerk en op volksfeesten gezongen - zooals tante Constance dat vroeger had gedaan. De gansche Augustusmaand bleef haar toestand zorgwekkend. Nu eens was zij beter, dan weer slechter. Maar tegen het oordeel der medici in was zij vast besloten den Océan te verlaten op den eersten September en naar Parijs te gaan, waar Mme Croiza haar uitgenoodigd had. Met Engelsche vastberadenheid dreef ze dat door.

Op verzoek van den Heiligen Vader had over heel de wereld een kindercommunie voor den vrede plaats genomen op den Zondag 30 Juli. Het front zou niet ten achter blijven en dien dag bood de Pannekerk een roerend schouwspel. Ook de kleine prinses Marie José zou dit jaar haar eerste communie doen. Dit gebeurde op 15 Augustus te Vinkhem waar de Koningin een thuis voor de frontkinderen had opgericht.

[p. 369]

Den 13n kwam Rik de Man ons verrassen en werd blij onthaald. Zoo even was hij gedecoreerd geworden door den Koning van Engeland. Als officier de liaison deed hij dienst tusschen het Engelsch en Belgisch leger, maar naar hij ons zegde, verlangde hij terug bij 't Belgisch voetvolk opgenomen te worden.

De Russische vorderingen hielden aan. Dertigduizend krijgsgevangenen werden vermeld, dan zestig; en den 27n Augustus trad Roemenië ook in den strijd aan de zijde der geallieerden.