Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1939

[p. 222]

Twee zestigers
door G. Walschap
L. Baekelmans en H. Terlinck

Tijdens de Baekelmansviering zeide ik tot een buitenlandsch journalist, die een ontvangst door het stadsbestuur, een academische zitting en een banket ‘toch genoeg vond’, dat wij, Vlamingen, bij dit alles toch twee zaken voor oogen houden: de gevierde weet dat het hem van harte gegund wordt, maar ook dat hij als voorwendsel dient; de vierders weten dat zij wel den gevierde, maar ook de Vlaamsche letteren vieren. Hierop antwoordde mij deze journalist dat, zijns inziens, de groote figuren het minst geschikt zijn voor zulke manifestaties, omdat zij altijd een beetje eenzaam zijn en ‘unheimisch’, want zij zijn aan hun tijd en hun omgeving ontgroeid. De middelmatige figuren zijn daarentegen geknipt voor groote manifestaties, zij vertegenwoordigen het best hun midden, dat hen dan ook het meest liefheeft en gulst huldigt.

Al kon ik de woorden van den journalist niet weergeven zonder Lode Baekelmans een middelmatige figuur te noemen - waarbij elke gedachte aan mediocriteit zeer ver is - ik vond zijn aanmerking zoo juist, dat ik ze hier een plaats wilde geven. Neen, de schrijver van ‘Tille’ had op verre na geen middelmatig talent, maar de schrijver die het zich nadien gemakkelijk heeft gemaakt in de joviale goedmoedigheid, heeft dat talent, we zeggen, niet vermoord, maar een beetje verwaarloosd. De deernis, die hem zijn schoonste boek liet schrijven, heeft hem doen naderen tot zijn onderwerp in plaats van er zich in de hoogte van te verwijderen, waar de deernis nog grooter wordt, subliem kan worden. De nadering leidt tot vereenzelviging, zijne stem ging klinken van tusschen zijne personages als een der hunnen.

[p. 223]

Hoe goed burgemeester Huysmans er ook over getoast moge hebben, veeleer dan eend beteekent de naam Baekelmans stokdrager. Ziet men in een stokdrager eerst en vooral den dienstbare altijd in de nabijheid van zijn meester, dan zijn er zeker weinig Baekelmansen die hun naam meer waar gemaakt hebben dan Lode Baekelmans. Het ambtenaarschap, waaraan hij tenslotte zijn kunstenaarschap heeft opgeofferd, was een vrijwillig baekelmanschap, dat de hulde verdient welke hij gekregen heeft. De schrijver van Tille had de mogelijkheden in zich om eenmaal door zijn volk gekroond te worden zooals Conscience het werd. Hij heeft zich de stokdrager van dat volk gemaakt. Het volk was zijn meerdere; in plaats van het uit den hooge te begiftigen met zijn kunst, heeft hij het nederig gediend met zijn boeken en veel meer met de boeken van andere schrijvers.

Wij hebben het gehoord, telkens hij bedankte voor de huldeblijken: zijn literair werk, al wilde hij er over spreken, vergat hij zeer spoedig, en dit geheel onwillekeurig, om uit te weiden over zijn werk in de bibliotheken, in het museum van letterkunde enz. Zelfs het traditioneel geschenk had hij afgewezen voor het geluk van zijn leven: verwezenlijken; het moest een letterkundige prijs worden. En dat is in orde.

Ik denk wel dat op den dag der viering de muse een beetje getreurd heeft om Lode Baekelmans, maar zij is dan ook de eenige geweest op zooveel honderden, die hem van ganscher harte en zeer terecht zonder terughouding hebben kunnen huldigen. En dat waren menschen, zij is tenslotte toch maar een muse.

_**_*

Herman Teirlinck is ook zestig geworden, maar na een poosje gesukkeld te hebben met zijn gezondheid voelt hij zich fit and well, ziet in den spiegel dat zijn neus nog niet naar voor gezakt is zooals dien van de ekster op de galg, wil dus zijn ouderdom niet weten en denkt: vermits Schopenhauer zegt dat de drie kostbaarste goederen zijn: ten eerste gezondheid, ten tweede jeugd, ten derde vrijheid, wil ik ook het tweede niet laten schieten.

[p. 224]

Men kent het criterium van jeugd. Zeg iemand: neem een boek, leg het op den grond, zet er de hielen op en de teenen op den grond, verhef u nu tien maal op uw teenen zonder dat uw hielen het boek raken. Indien hij, die dezen raad krijgt, hem dadelijk uitvoert, is hij nog jong. Indien hij verontwaardigd antwoordt dat een boek daarvoor niet dient, is hij oud. Wij zijn er van overtuigd dat Herman Teirlinck dadelijk de proef zal nemen, maar na vastgesteld te hebben hoe fit hij nog is, zelf een boek zal beginnen te schrijven, namelijk een tooneelstuk. Want hij heeft wel gepraat op de galg, maar hij kan gerust nog altijd rond de galg dansen en er van weg.

Zijn vivaciteit bewijst hij door niet te willen gevierd worden. Waar gaan wij het schrijven, een Vlaming die niet wil gevierd worden. Zoo dapper is er wel eens een, die jong is en zich inbeeldt dat men hem nog dikwijls genoeg zal kunnen in de bloemen zetten, maar een zestiger die voor de ijdelheid der speechen en toespraken nog niet vatbaar is, is onverbeterlijk. En nochtans, om anderen, om b.v. onlangs Raymond Herreman te vieren was Teirlinck present. Het is dus niet wegens misanthropie....

Al stelt Teirlinck het nog wat uit, wij stellen het niet uit: zestiger, innige gelukwenschen! En daar de mensch van nature een beetje contrarie is, zijn deze wenschen juist hartelijker omdat gij getracht hebt ze af te weren, maar gij woont in Vlaanderen, het zal u niet lukken.