Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1939

[p. 156]

Onze driejaarlijksche poet laureate

Aan Raymond Herreman werd de driejaarlijksche staatsprijs voor poëzie toegekend, we zullen dat vieren naar goed vlaamsch gebruik met een feestmaal.

Vijftien jaren geleden vermoedden niet velen dat Herreman eenmaal een onzer beste dichters zou worden. Drie vier andere namen hadden beteren klank. Zij vielen weg, of ongeveer. Herreman bleef het dichterschap trouw, het dichterschap hem. Maar het is niet door eenvoudig maar vol te houden of door het sterven of verzaken der anderen dat hij aan de spits kwam.

Hij debuteerde op wat genoemd wordt een pretentielooze toon; hem eigen was een zachte zelfironie. Ook Richard Minne leed aan zelfspot, maar dit was een hardere, wreedere spot, die den dichter in hem schijnt klein gekregen te hebben. De ironie van Herreman was eerder schuchterheid. Een droeve jeugd en de verdere ervaringen van een overgevoelig hart, hadden hem doen betwijfelen of de onaardsche stemmen, welke een dichter in zich hoort, wel au sérieux te nemen zijn. Hij beleed zijn teederheden verlegen weg en glimlachte er bij, als om den schaterlach voor te zijn dien hij van de buitenwereld verwachtte. Niets scheen natuurlijker dan die speelschheid, die eenvoud, die echtheid. Zij wekte ook bij iedereen sympathie, maar bij niemand het vermoeden dat een waarachtig en begenadigd dichter zijn stem beproefde. Die zoo natuurlijke en sympathieke speelschheid was ten slotte het minst natuurlijke element in Herreman's poëzie. Zij is dan ook het eerst weggevallen. Van speelsch en geneigd tot een alledaagsche wending, werd zijn gedicht allengs bewust en sereen classicistisch. Hieraan beantwoordde vanzelfsprekend de evolutie van zijn innerlijk leven. Het onzeker zoeken, het vertwijfelen aan den ernst van den poëtischen drang, de vrees voor Van De Woestijne's invloed, de utopische ver-

[p. 157]

wachtingen van ‘dronkenschap, drift en nog een sigaret’, het komt alles langzamerhand tot rust en zekerheid in ‘den geest die de grens der vreugde kent’. Niets werd Herreman vreemder dan de zelfironie. Hij is steeds ernstig, zijn schuchterheid is verdwenen en nog steeds verdiept zich zijn zachte, weeke, weemoedig stem, die van langs om minder het voorbjigaande en toevallige noemt, van langs om meer het eeuwige, het blijvende, het wezenlijke.

De dronkenschap, de drift en nog een sigaret,
wie niet de banden breekt zal nooit de maat beminnen;
laat ons nu dronken zijn, voor morgen 't wijs bezinnen:
werd Faust niet op zijn late jaren nog gered?

Wij zijn te wijs, helaas, voor kinderlijken koop,
en vragen niet oud leed met eeuwige jeugd te ruilen;
wij vragen maar één avond in 't rumoer te schuilen,
één uur weer te gelooven aan den schijn der hoop.

Wij rapen hier wat lol, wij rapen daar wat schoons;
de kortste weg is niet de rechte, staat geschreven;
laat ons de meid omhelzen die ons niets kan geven
en door de straten dweilen als verloren zoons.

Te vroeg heeft ons de liefde aan de eenzaamheid gewend,
opdat niet veilig ons verdriet zou zijn geborgen:
geen drank, geen vrouw, geen rook, zal langer dan tot morgen
den geest beneevlen die de grens der vreugde kent.

Zeer zeker, deze stem heeft nog niet de verschrikking van ‘'k zit met mijn lamme beenen’, van ‘'k ben overal te naar geweest’, van ‘zou 'n wij geen glaasken mogen drinken’, maar er is op dit oogenblik geen ander dichter in Vlaanderen, die zooals Herreman de menschelijke eenzaamheid, de eenzame menschelijkheid uitzingt, direct, oprecht, al het voorgelogene terzijde stellend.

W.