Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1936

[p. 68]

Kantteekeningen

Het gevaar van citaten

Er zijn verschillende manieren van citeeren. U kunt citeeren zooals E.H. Joris Eeckhout; dit brengt geen gevaar mee, want J. Eeckhout heeft inderdaad gelezen wat hij citeert en ook begrepen; zijn citaten maken zijn geschriften alleen op den duur minder genietbaar. Maar u kunt ook citeeren op een wijze die eenigszins de bedoeling van den geciteerden schrijver forceert en aldus ten bewijze van een onverdedigbare stelling wordt aangewend. Zoo werd onlangs de autoriteit van Dr. J. Persijn ingeroepen op een zeer aanvechtbare wijze.

We geven graag toe dat Dr. Persijn inderdaad geschreven heeft, ‘dat men de wereld het best en het duidelijkst ziet van uit een kloostercelletje’ en elders dat: ‘Alle echte, vooral alle groote kunst Heimatkunst is’. J. Persijn heeft meer soortgelijke dingen geschreven, waarvan hij zeer goed de relativiteit besefte; hij heeft alleen vergeten er een ‘gebruiksaanduiding’ bij te voegen ten gerieve van zekere lezers. Het is in elk geval niet de bedoeling geweest van Dr. Persijn, die zulke schitterende bladzijden heeft geschreven of voorgelezen over Ruysbroeck en Dante, over Vondel en Ibsen, om het hierbij te laten, het werk dezer grootheden te verkleinen tot het niveau van eenvoudige heimatkunst. En wat dat kloostercelletje betreft... laten we ‘die manier van spreken’ niet verwarren met de waarheid en de werkelijkheid.

A.V.C.

Advertenties die wat leeren kunnen

Ik heb vandaag gedaan zooals mijn vrouw wanneer ze een nieuwe meid zoekt; of zooals de meisjes die hun ouden post beu zijn: ik ben de lezing van mijn krant begonnen op de laatste bladzijde. Daar waar de advertenties staan. Want een advertentie kan leerzamer zijn dan een hoofdartikel.

Dat er in het ‘Hotel des A...’ te G. een ‘bekwame keukenmeid’ gevraagd wordt is heel gewoon; maar wel is het ongewoon dat die bekwame keukenmeid, volgens deze advertentie niet hoeft te koken. Maar indien ze niet hoeft te koken, moet ze ook geen keukenmeid zijn; en zeker hoeft ze geen bekwame keukenmeid te zijn.

Maar daar staat ook een advertentie in die me niet zoo ongewoon voorkomt; zoo verschijnen er meer in katholieke kranten. Ze ergert me alleen. Me B. vraagt nl. een ‘huishouden boven de 40 zonder kinderen voor onderhoud van buitengoed, tuin en plantage.’ Ze ‘krijgen woning, stallingen, weide, enz. Daarbuiten nog beloond werk.’ En er mogen honden of katten of kippen loopen in die woning en die stallingen en die weide enz; als dat ‘huishouden boven

[p. 69]

de 40’ maar geen kinderen meebrengt. Zoo adverteert Me B. in een katholieke krant.

Misbruik van schriftuurteksten

In ‘De nieuwe Eeuw’ is een stukje verschenen dat we gaarne in zijn geheel citeeren, want ook in Vlaanderen wordt het woord van St. Paulus vaak als dooddoener aangewend tegen literatuur die zekere heeren niet naar den zin is.

‘Het treft ons de laatste tijden herhaaldelijk hoe intellectueele dames schrijvend over zedelijkheidsproblemen, bij voorkeur het woord van St. Paulus citeeren: ‘deze zonde worde onder u niet genoemd’. Waarmee ze dan de zonde tegen het zesde gebod bedoelen.

Zou het nu nooit eens in het brein van een dezer ontwikkelde mevrouwen opkomen om alvorens dit woord van St. Paulus te citeeren, het even op te zoeken in hun Canisiusbijbeltje?

Als ze zich de moeite willen getroosten, zullen ze de volgende zin vinden: (Eph. 5, 3): ‘Van ontucht, alle soort van onreinheid en hebzucht mag onder u zelfs geen sprake meer zijn, zooals dit heiligen betaamt.’

Willen ze het vertalen in die zin, dat men ontucht niet eens noemen mag, goed, maar dan ook niet meer praten over hebzucht! De waarheid op dit punt is zo simpel mogelijk. U moogt gerust over deze en dergelijke ondeugden praten, indien u daar voldoende reden voor hebt en gesteld dat u er geen ergernis mee geeft.

‘Maar’, wil St. Paulus zeggen, ‘'t moest eigenlijk zó zijn, dat u over deze dingen niet behóefde te praten!’

Men ziet, hoe lichtvaardig hier weer met een schriftuurtekst wordt omgesprongen en hoe ook ontwikkelde lieden elkaar wel eens klakkeloos napraten.

Laat ook leken er zich een gewoonte van maken, geen gewijde tekst aan te halen voor en aleer hem te hebben opgezocht in hun Bijbeltje en dan nog... voorzichtig bij 't hanteeren! Want zelfs niet-leken maken op dit gebied nog menig slibbertje!

SACERDOS.’

We hebben aan dit stukje alleen dit toe te voegen: dat deze wensch en deze waarschuwing zoowel door geestelijken als door onbevoegde leeken mogen behartigd worden. Want het zijn, althans in Vlaanderen, niet in de eerste plaats leeken geweest die zich onrechtmatig op de autoriteit van St. Paulus hebben beroepen om hun gemis aan inzicht en aan ruimheid te dekken en te rechtvaardigen.

A.V.C.